Кыргыз республикасынын бажы кодекси

2004-жылдын 12-июлу N 87

2006-жылдын 19-июлундагы N 121,

2007-жылдын 26-мартындагы N 39,

2008-жылдын 16-майындагы N 87,

2008-жылдын 5-августундагы N 196,

2008-жылдын 17-октябрындагы N 231,

2009-жылдын 27-мартындагы N 86,

2009-жылдын 28-мартындагы N 90

Мыйзамдарынын редакцияларына ылайык)
(КР 2004-жылдын 12-июлундагы N 88 Мыйзамы менен

колдонууга киргизилген)

I БӨЛҮМ. ЖАЛПЫ ЖОБОЛОР

1-Глава. Кыргыз Республикасындагы бажы иши

2-Глава. Бажыга байланыштуу кызмат көрсөтүүлөр чөйрөсүндө

жүзөгө ашырылуучу иштерди лицензиялоо

3-Глава. Товарларды жана транспорттук каражаттарды бажы

чегарасы аркылуу алып өтүүнүн негизги принциптери

II БӨЛҮМ. ТОВАР ЧЫГАРЫЛГАН ӨЛКӨ. ТЫШКЫ ЭКОНОМИКАЛЫК ИШТИН

ТОВАРДЫК НОМЕНКЛАТУРАСЫ

4-Глава. Товар чыгарылган өлкөнү аныктоо

5-Глава. Кыргыз Республикасында колдонулган тышкы экономикалык

иштин товардык номенклатурасы

III БӨЛҮМ. АЛДЫНАЛА КАРАЛГАН ЖАНА БАШКА БАЖЫ ЖОЛ-ЖОБОЛОРУ

6-Глава. Товарлардын жана транспорттук каражаттардын Кыргыз

Республикасынын бажы аймагына келиши

7-Глава. Ички быжы транзити

8-Глава. Бажы жүгүн ташуучу

9-Глава. Товарларды убактылуу сактоо

10-Глава. Товарларды Кыргыз Республикасынын бажы аймагынан

тышкары чыгарып кетүүдөгү бажы жол-жоболору

IV БӨЛҮМ. БАЖЫ РЕЖИМДЕРИ

11-Глава. Бажы режимдерине тиешелүү жалпы жоболор

12-Глава. Эркин жүгүртүү үчүн чыгаруу

13-Глава. Реимпорт

14-Глава. Бажы кампасы

15-Глава. Алымсыз соода дүкөнү

16-Глава. Бажы аймагында кайра иштетүү

17-Глава. Товарларды бажы контролдугу астында кайра иштетүү

18-Глава. Бажы аймагынан тышкары кайра иштетүү

19-Глава. Убактылуу ташып келүү

20-Глава. Убактылуу ташып кетүү

21-Глава. Экспорт

22-Глава. Реэкспорт

23-Глава. Транзит

24-Глава. Жок кылуу

25-Глава. Мамлекеттин пайдасына баш тартуу

26-Глава. Атайын бажы режимдери

V БӨЛҮМ. АТАЙЫН БАЖЫ ЖОЛ-ЖОБОЛОРУ

27-Глава. Транспорттук каражаттардын өтүшү

28-Глава. Жеке жактардын товарларды алып өтүшү

29-Глава. Эларалык почта жиберүүлөрү менен товарларды алып өтүшү

30-Глава. Чет өлкөлүк жактын товарлардын айрым категорияларын

алып өтүшү

VI БӨЛҮМ.

31-Глава. Бажы төлөмдөрүнө тиешелүү жалпы жоболор. Бажы

төлөмдөрүнүн түрлөрү

32-Глава. Бажы алымдарын жана салыктарын эсептөө

33-Глава. Бажы жыйымдары

34-Глава. Бажы төлөмдөрүн төлөө тартиби жана мөөнөттөрү

35-Глава. Бажы төлөмдөрүн төлөө мөөнөтүнүн өзгөрүшү

36-Глава. Бажы төлөмдөрүн төлөөнү камсыз кылуу

37-Глава. Бажы төлөмдөрүн өндүрүп алуу

38-Глава. Бажы төлөмдөрүн жана башка акча каражаттарын кайра

кайтаруу

VII БӨЛҮМ. БАЖЫ ЖАГЫНАН ЖОЛ-ЖОБОЛОШТУРУУ

39-Глава. Бажы жагынан жол-жоболоштурууга тиешелүү негизги

жоболор

41-Глава. Товарларды чыгаруу

42-Глава. Бажы брокери

VIII БӨЛҮМ. БАЖЫ КОНТРОЛУ

43-Глава. Бажы контролуна тиешелүү жалпы жоболор

44-Глава. Бажы контролун жүргүзүүнүн формалары жана тартиби

45-Глава. Бажы контролун жүзөгө ашыруудагы экспертизалар жана

изилдөөлөр

46-Глава. Бажы контролуна карата тиешелүү кошумча жоболор

IX БӨЛҮМ. БАЖЫ ОРГАНДАРЫ ТАРАБЫНАН ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫК МЕНЧИК

УКУКТАРЫНЫН КОРГООГО АЛЫНЫШЫ

47-Глава. Бажы органдары тарабынан интеллектуалдык менчик

укуктарын коргоого алуунун негиздери

48-Глава. Интеллектуалдык менчик объекттерин камтыган товарларды

бажы жагынан жол-жоболоштуруунун жана бажы контролунун

өзгөчөлүктөрү

X БӨЛҮМ. БАЖЫ СТАТИСТИКАСЫ. МААЛЫМАТ ТУТУМДАРЫ ЖАНА МААЛЫМАТ

ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ

49-Глава. Бажы статистиканын жүргүзүү

50-Глава. Бажы ишиндеги маалымат тутумдары жана маалымат

технологиялары

XI БӨЛҮМ. БАЖЫ ИШИН УЮШТУРУУ. БАЖЫ ОРГАНДАРЫ ЖАНА АЛАРДЫН ИШИН

КАМСЫЗ КЫЛУУ

51-Глава. Бажы органдары

52-Глава. Бажы органдарынын милдеттери, укуктары жана

жоопкерчилиги. Бажы органдарынын ишине контроль жана

көзөмөл

53-Глава. Бажы органдарынын кызматкерлеринин күч, атайын

54-Глава. Бажы органдарынын ишин камсыз кылуу

XII БӨЛҮМ. БАЖЫ ОРГАНДАРЫ ТОВАРЛАРДЫ ЖАНА ТРАНСПОРТТУК

КАРАЖАТТАРДЫН ТЕСКӨӨСҮ

55-Глава. Бажы органдары товарларды жана транспорттук

каражаттарды тескөөнүн негиздери

XIII БӨЛҮМ. БАЖЫ ИШИ ЖААТЫНДАГЫ МААЛЫМАТ ЖАНА КОНСУЛЬТАЦИЯ БЕРҮҮ.

АЛДЫНАЛА ЧЕЧИМ

56-Глава. Бажы иши жаатындагы маалымат жана консультация берүү

57-Глава. Алдынала чечим

58-Глава. Бажы чегарасы аркылуу алынып өтүүчү товарларды

контролдоп жөнөтүү

XIV Б0ЛҮМ. БАЖЫ ОРГАНДАРЫНЫН ЖАНА АЛАРДЫН КЫЗМАТКЕРЛЕРИНИН

ЧЕЧИМДЕРИНЕ, АРАКЕТТЕРИНЕ (АРАКЕТСИЗДИГИНЕ) ДАТТАНУУ

59-Глава. Бажы органдарынын жана алардын кызматкерлеринин

чечимдерине, аракеттерине (аракетсиздигине) даттануу

тартиби

60-Глава. Даттанууну кароо жана ал боюнча чечим кабыл алуу

ЖАЛПЫ ЖОБОЛОР

Кыргыз Республикасындагы бажы иши

2. Кыргыз Республикасындагы бажы иши товарларды жана транспорт каражаттарын бажы чегарасы аркылуу өткөрүүнүн, бажы төлөмдөрүн алуунун, бажы режиминин, бажы документтерин жазып толтуруунун жана бажы контролунун тартибин түзөт.

3. Кыргыз Республикасы бажы иши жаатында эларалык кызматташтыкка жигердүү катышууга умтулат. Кыргыз Республикасында бажы иши жалпы кабыл алынган эларалык ченемдер жана практика менен шайкеш жана бир түргө келтирүү багытында өнүгүүдө.
2-статья. Кыргыз Республикасындагы бажы аймагы жана бажы чегарасы
1. Кыргыз Республикасынын аймагы кургак жер аянтын жана анын үстүндөгү аба мейкиндигин кошуп алганда бирдиктүү бажы аймагын түзөт, анын чегинде Кыргыз Республикасы бажы ишине тиешелүү өзгөчө юрисдикцияга ээ.

2. Кыргыз Республикасынын бажы аймагынын чектери бажы чегарасы болуп саналат.

3. Кыргыз Республикасынын аймактарында салык салуунун өзгөчө шарты колдонулган, иш жүзүндө Кыргыз Республикасынын бажы аймактарынын бир бөлүгү болуп саналган, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык түзүлгөн өзгөчө экономикалык зоналар болушу мүмкүн. Өзгөчө экономикалык зоналардын аймактарына жайгаштырылган товарлар, ушул Кодексте жана Кыргыз Республикасынын башка ченемдик укуктук актылары менен аныкталган учурлардан тышкары, тышкы соода ишин мамлекеттик жөнгө салуу жөнүндөгү Кыргыз Республикасынын Мыйзамдарына ылайык бажы алымдарын, салыктарды алууну жана тарифтик эмес жөнгө салуу чараларын колдонуу максаттары үчүн Кыргыз Республикасынын бажы аймактарынан тышкары турган катары каралат.

4. Бажы чегарасы Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик чегарасы менен дал келет.

2. Бажы мыйзамдары товарлардын жана транспорт каражаттарын бажы чегарасы аркылуу өткөрүүдө, бажы төлөмдөрүн белгилөөдө, киргизүүдө, алууда пайда болгон мамилелерди, ошондой эле бажы документтерин жол-жоболоштуруу жана бажы контролун жүзөгө ашыруу - процессинде келип чыккан мамилелерди жөнгө салуу, бажы эрежелерин бузгандыгы үчүн жоопкерчиликке тартуу жана бажы органдарынын жана алардын кызмат адамдарынын актыларына, аракеттерине (аракетсиздигине) даттануу чөйрөсүндө колдонулат.

3. Бажы ишинде ушул Кодекс жана Кыргыз Республикасынын башка ченемдик укуктук актылары менен каралгандан тышкаркы учурларда бажы органдары тарабынан бажы декларациясы кабыл алынган күндө колдонулган мыйзам актылары колдонулат.

4. Салык болуп саналган бажы төлөмдөрүн белгилөө, киргизүү жана алуу боюнча мамилелерге карата бажы мыйзамдарынын Кыргыз Республикасынын салык мыйзамдары менен жөнгө салынбаган бөлүгү колдонулат.

Колдонуудагы мыйзамдарга караганда кыйла жеңил эрежелерди белгилеген, бажы боюнча ченемдик укуктук актылар, мөөнөтү өткөн мезгилге карата колдонулушу мүмкүн, эгерде ал түздөн-түз каралган болсо.

2. Бажы ишине Кыргыз Республикасынын Өкмөтү аныктаган ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган түздөн-түз жетекчилик кылат.

3. Ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган өз ыйгарым укуктарын түздөн-түз жана өзүнө баш ийген бажы органдары аркылуу жүзөгө ашырат.

4. Ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын уюштуруу-укуктук статусу жөнүндө жобо Кыргыз Республикасынын Өкмөтү тарабынан бекитилет.

2. Нускоолор Кыргыз Республикасынын Өкмөтү бекиткенден кийин гана күчкө ээ болот жана алар жокко чыгарылганга чейин колдонулат.

(КР 2008-жылдын 5-августундагы N 196 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
8-статья. Бажы органдары тарабынан маалыматтарды алуу жана берүү
1. Бажы органдарына мамлекеттик органдар менен жактар ушул Кодекске жана Кыргыз Республикасынын башка мыйзамдарына ылайык берилген маалымат жалаң бажы максаттарында гана пайдаланылат.

2. Бажы органдары жана алардын кызмат адамдары ушул статьянын 4-пунктунда каралган учурлардан тышкары мамлекеттик сырдан турган маалыматты, ошондой эле коммерциялык, банктык, салык же башка мыйзам менен корголо турган сырларды жана башка жашыруун маалыматтарды ачыкка чыгарууга, жеке максаттарда пайдаланууга, болбосо үчүнчү жакка, анын ичинде мамлекеттик органдарга берүүгө укуксуз.

3. Коммерциялык сырды түзгөн же жашыруун болуп эсептелген маалыматтарды ачыкка чыгаргандыгы үчүн бажы органы жана анын кызмат адамы Кыргыз Республикасынын мыйзамына ылайык жоопкерчилик тартат.

4. Бажы органдары расмий суроо-талаптар боюнча Кыргыз Республикасынын төмөнкүдөй мамлекеттик органдарына маалымат берет:

1) укук коргоо органдарына - айрыкча бажы иши тармагында укук бузган адамдарга карата козголгон жазык иштери боюнча гана;

2) сотторго соттук териштирүүлөрдүн жүрүшүндө - алардын талаптары боюнча;

3) банкроттук жөнүндө Кыргыз Республикасынын мыйзамдары менен каралган банкроттук процесс козголгон субъектилер боюнча гана ыйгарым укуктарды жүзөгө ашыруу максатында банкроттук жөнүндө иштер боюнча ыйгарым укуктуу мамлекеттик органга, администраторго (убактылуу администраторго, атайын администраторго, консерваторго, тышкы башкаруучуга);

4) ушул Кодексте жана (же) Кыргыз Республикасынын Салык кодексинде каралган өз милдеттерин аткаруу максатында салык кызматынын органдарына;

5) алардын иш-аракеттерин Кыргыз Республикасынын мыйзамдары менен жөнгө салуу белгиленген учурларда - Кыргыз Республикасынын Жогорку Кеңешине, Өкмөтүнө, Эсептөө палатасына, Финансылык чалгындоо кызматына;

6) Кыргыз Республикасы катышуучусу болуп эсептелген бажы, салык же укук коргоо органдарынын ортосундагы өзара кызматташуу жөнүндө эл аралык келишимдерге ылайык башка мамлекеттердин бажы, салык же укук коргоо органдарына.

(КР 2008-жылдын 5-августундагы N 196 Мыйзамынын редакциясына ылайык)
9-статья. Ушул Кодексте пайдаланылган негизги түшүнүктөр
Ушул Кодексте негизги түшүнүктөр төмөнкү мааниде пайдаланылат:

1) Аудит ыкмалары колдонулган бажы контролу - бухгалтердик эсеп, финансылык (бухгалтердик) отчеттуулук жана субъектин экономикалык (ишмердүүлүк) аракеттерине тийиштүү башка документтер менен адамдардын бажы чегарасы аркылуу товарларды өткөрүүсүндө берген маалыматтардын так жана анык экенин текшерүү үчүн бажы органдары тарабынан көрүлүүчү чаралар;

2) ички салыктар - Кыргыз Республикасынын аймагында товарларды жүгүртүүдө алына турган кошумча нарк салыгы жана акциздер;

3) товарды убактылуу (шарттуу) баалоо - товардын бажы наркын декларант толтургандарды тактоо мезгилинде бажы төлөмдөрүн төлөөнү камсыз кылуу катары бажы органына декларант тарабынан киргизилген депозиттин өлчөмүн эсептөө үчүн кабыл алынган товардын бажы наркы;

4) чыгаруу - бажы органдарынын таламдаш жактарга белгилүү бажы режиминин шарттарына ылайык товарларды транспорт каражаттарын пайдаланууга же тескөөгө уруксат кылууну камтыган аракеттери;

5) эркин жүгүртүүгө чыгаруу - товарларды чыгаруу, мында таламдаш жак аны бажы органдары тарабынан эч кандай чектөөсүз жана шарттарсыз эркин тескей алат;

6) декларант - товарларды декларациялаган же болбосо анын атынан товарлар декларацияланган кайсы жак болбосун;

7) таламдаш жактар - эгерде ушул Кодекстен башкасы келип чыкпаса, товарларга жана (же) транспорттук каражаттардыа карата түздөн-түз же жекече бажы органдарынын чечимдери, аракеттери же аракетсиздиги кызыкчылыгын козгогон кайсы болбосун;

8) чет өлкөлүк жактар - ушул статьянын 19-пунктчасында көрсөтүлбөгөн жактар;

9) чет өлкөлүк товарлар - ушул статьянын 18-пунктчасында көрсөтүлбөгөн товарлар;

10) коммерциялык документтер - эгерде ушул Кодекстен башкасы келип чыкпаса, бажы чегарасы аркылуу товарларды ташып өтүү менен байланышкан тышкы экономикалык жана башка иш жүргүзүүдө Кыргыз Республикасынын эларалык келишимдерине, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына же ишкердик салттарга ылайык колдонулуучу эсеп-фактуралар, инвойстор, жүк жөнөтүүчү жана таңгактоочу барактар жана башка документтер;

11) контрафактылык товарлар - автордук укуктун жана эриш-аркак укуктун объектилерин, товардык белгилерге, тейлөө белгилерине укуктарды жана товарлардын чыккан жерлеринин аталыштарын камтыган товарлар, эгерде бажы контролунда болгон мындай товарларды даярдоо, аларды бажы чегарасы аркылуу өткөрүүчү Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык корголгон укук ээсинин укуктарын бузууга алып келсе;

12) жактар - ушул Кодекстин жоболорунан башкасы келип чыккандан тышкары учурларда юридикалык жана жеке жактар;

13) товарларды өткөрүүчү жактар - тышкы экономикалык бүтүмдөрдү өзүнүн атынан болбосо башка бирөөнүн тапшырмасы боюнча жасаган жактар;

- эгерде товарларды бажы чегарасы аркылуу алып өтүү ата мекендик жак менен тышкы экономикалык бүтүм түзбөстөн жүргүзүлгөндө, бажы контролу астында турган товарларды Кыргыз Республикасынын аймагында пайдалануу жана (же) ээлик кылуу укугу бар жак;

14) салыктар - Кыргыз Республикасынын Салык кодексине жана ушул Кодекске ылайык бажы чегарасы аркылуу товарларды ташып өтүүгө байланыштуу бажы органдары тарабынан алына турган кошумча нарк салыгы жана акциздер;

15) товарларды жана транспорттук каражаттарды бажы чегарасы аркылуу мыйзамсыз өткөрүү - товарларды жана (же) транспорттук каражаттарды ушул Кодексте белгиленген тартипти бузуу менен Кыргыз Республикасынын бажы аймагына ташып келүү же ал аймактан ташып кетүү боюнча аракеттерди жасоо;

16) жөнгө салуунун тарифтик эмес чаралары - товарлар менен тышкы соода жүргүзүүдө Кыргыз Республикасынын экономикалык таламдарын коргоо боюнча чараларды кошо алганда лицензиялоону, квоталоону, экспорттук контроль чараларынын тутумун, товарлардын коопсуздугу боюнча талаптарга жана стандарттарга ылайык келишин милдеттүү түрдө ырастоону камтыган аларды Кыргыз Республикасынын бажы аймагына ташып келүүгө жана андан ташып кетүүгө тыюу салуулар жана чектөөлөр жана башка тыюу салуулар жана чектөөлөр, анын сакталышына контролдук кылууну бажы чегарасы аркылуу товарларды ташып өтүүдө бажы органдары жүзөгө ашырат;

17) өзгөчө экономикалык зоналар - Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык өзүнө эркин экономикалык зоналарды, эркин бажы зоналарын камтыган зоналар;

18) ата-мекендик товарлар - бажы максаттары үчүн Кыргыз Республикасынын аймагында эркин жүгүртүүдө турган статусу бар товарлар, башкача айтканда толугу менен Кыргыз Республикасында өндүрүлгөн, Кыргыз Республикасынын аймаганда эркин жүгүртүү үчүн чыгарылган товарлар, ошондой эле толугу менен Кыргыз Республикасында даярдалган жана (же) эркин жүгүртүү үчүн чыгарылган товарлардан анын аймагында даярдалган товарлар;

19) ата мекендик жактар - юридикалык жакты түзгөн жана андай эмес Кыргыз Республикасында жайгашкан, Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык түзүлгөн ишканалар, мекемелер, уюмдар, ошондой эле Кыргыз Республикасында туруктуу жашаган, анын ичинде Кыргыз Республикасынын аймаганда жеке ишкер катары катталган жеке жактар;

20) тобокелдикти баалоо - тобокелдиктин пайда болуу ыктымалдуулугун такай аныктоо жана алар пайда болгон учурда бажы мыйзамдарын бузуу кесепеттери;

21) жүк ташуучу - иш жүзүндө товарларды ташуучу, анын ичинде бажы чегарасы аркылуу ташуучу же транспорт каражатын пайдалануу үчүн жоошуу болуп эсептелген жак;

22) товарлардын жана (же) транспорт каражаттарынын бажы чегарасы аркылуу өтүшү - товарларды жана транспорт каражаттарын кандай ыкма менен болбосун, анын ичинде эл аралык почта жөнөтүүлөрүн жиберүү, түтүк өткөргүч транспортун жана электр берүү линияларын колдонуу менен Кыргыз Республикасынын бажы аймагына ташып чыгуу же ал аймактан ташып кетүү боюнча жасалган аракеттер. Көрсөтүлгөн иш-аракеттерге төмөнкүлөр кирет:

Кыргыз Республикасынын бажы аймагынан товарларды жана (же) транспорттук каражаттарды ташып чыгуу - бажы органдары тарабынан чыгарылганга чейин ушул Кодексте каралган товарлар жана (же) транспорттук каражаттар менен болгон андан кийинки аракеттер жана бажы чегарасын товарлар жана (же) транспорттук каражаттар менен иш жүзүндөгү өтүүсү;

- товарларды жана транспорт каражаттарын Кыргыз Республикасынын бажы аймагына ташып келүүдө - товарлардын же транспорттук каражаттардын иш жүзүндө бажы чегарасынан өтүшү жана (же) аларды кийин бажы органдары кое бергенге чейинки аракеттер;

- товарларды жана (же) транспорттук каражаттарды Кыргыз Республикасынын бажы аймагынан ташып кетүүдө - бажы контролундагы зонага Кыргыз Республикасынан чыгып жаткан жеке жактын кириши (өтүшү); Кыргыз Республикасынын бажы аймагынан Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик чегарасы аркылуу транспорт каражатына өткөрмө пунктунан өтүшү; Кыргыз Республикасынын бажы аймагынын чегинен сырткары жөнөтүү үчүн товарларды транспорттук уюмдарга, болбосо эларалык почта жөнөтүүлөрүн почта байланышы уюмдарына өткөрүп берүү багытындагы түздөн -түз аракеттер;

23) пост бажылык контроль - тобокелдиктин жана аудиттик башкаруу усулдарына негизделген бажы контролу;

24) укукка эгедер - Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык интеллектуалдык менчик объектисине карата укукка ээ болгон жак;

25) интеллектуалдык менчик объектилерин камтыган товарларды чыгарууну токтото туруу - интеллектуалдык менчик объектилерин камтыган товарлардын чыгарылышын же шарттуу чыгарылышын Кыргыз Республикасынын бажы органдары тарабынан кийинкиге калтыруу;

26) тобокелдик - мамлекетке экономикалык жоготууларга алып келиши мүмкүн болгон Кыргыз Республикасынын бажы мыйзамдарын сактабоо ыктымалдыгынын даражасы;

27) бажы наркы - адвалордук ставкалар боюнча бажы алымдарын, салыктарды жана бажы жыйымдарын эсептөө Кыргыз Республикасынын мыйзамдарына ылайык аныкталган бажы алымдарын, салыктарды жана адвалор ченем боюнча жыйымдарды эсептен чыгаруу үчүн товарлардын наркы;

28) бажы жагынан жол-жоболоштуруу - бажы чегарасы аркылуу товарларды жана транспорттук каражаттарды ташып өтүүгө байланыштуу бажы органдары жана жактар аткаруучу иш-аракеттерге жол-жоболоштурууну жүргүзүүсү;

29) преференциялар - иштин белгилүү түрлөрүнө колдоо көрсөтүү үчүн айрым мамлекеттерге, ишканаларга, уюмдарга берилген артыкчылыктар, өзгөчөлүктөр, жеңилдиктер, салыктарды төмөндөтүү, бажы алымдарын азайтуу, төлөмдөрдөн бошотуу формасында жүзөгө ашырылат. Мамлекеттер ортосундагы мамилелерде преференциялар өз аралык башталыштарда да, бир тарашуу тартипте да берилет.

30) бажы жол-жоболору - бажы контролунун астында турган товарларга жана транспорттук каражаттардын карата бажы органдары сыяктуу жактардын да ушул Кодекске, ошондой эле бажы максаттары үчүн зарыл документтердин сунуштамасына кабыл алуусуна жана жол-жобосуна ылайык жүргүзүлгөн айрым аракеттер;

31) бажы органдары - ыйгарым укуктуу мамлекеттик органдын борбордук аппаратынын тиешелүү бөлүмчөлөрү, бажы жана башка бөлүмчөлөр;

32) бажы төлөмдөрү - салык жана бажы мыйзамдарына ылайык бажы органдары тарабынан белгиленген тартипте алына турган бажы алымдары, салыктар, бажы жыйымдары, туумдар жана пайыздар;

33) бажы максаттары - ушул Кодекске ылайык бажы мыйзамдарын сактоону камсыз кылуу;

34) бажы брокери - бажы контролунда турган товарлардын бажы жол-жоболоштуруу процессинде кызмат көрсөтүүгө же иш аткарууга бажы органдарынан ушул Кодекске ылайык лицензия алган жак;

35) бажы контролу - бажы мыйзамдарынын сакталышын камсыз кылуу максатында бажы органдары жүзөгө ашырган чаралардын жыйындысы;

36) бажылык жүк ташуучу - бажы контролунда турган товарларды ташуу боюнча кызмат көрсөтүүгө бажы органдарынан ушул Кодекске ылайык лицензия алган жак;

37) бажы режими - бажы максаттары үчүн товарлардын жана (же) транспорт каражаттардын статусун аныктаган жана товарларга жана транспорт каражаттарына карата бажы алымдарын, салыктарын, жөнгө салуунун тарифтик эмес чараларын, товарларды жана транспорт каражаттарын бажы чегарасы аркылуу алып өтүүнүн жана Кыргыз Республикасынын бажы аймагында же андан тышкары жерде пайдалануунун максаттарына жараша аларды пайдаланууга жана тескөөгө чек коюуну колдонуу тартибин камтыган жоболордун жыйындысы;

38) товарлар - бажы чегарасы аркылуу өтүүчү кандай болбосун кыймылдуу мүлк, анын ичинде валюта, валюталык баалуулуктар, баалуу кагаздар, электр, жылуулук, башка түрдөгү энергия, ошондой эле ушул статьянын 41-пунктчасында көрсөтүлгөн транспорт каражаттарынан тышкаркы транспорт каражаттары;

39) бажы контролунда турган товарлар - эркин жүгүртүү үчүн чыгарылганга чейин Кыргыз Республикасынын бажы аймагына алынып келинген, ташып чыгууда же жок кылууда иш жүзүндө бажы чегарасынан өткөн, ошондой эле ата мекендик товарларды иш жүзүндө бажы чегарасынан өткөнгө чейин Кыргыз Республикасынын бажы аймагынан ташып кетүүдөгү ата-мекендик товарлар;

40) транспорттук документтер - эларалык ташууларда товарларды жана транспорт каражаттарын коштогон жүк ташуу жана башка документтер;