Kz $$$umkd name$пэоәК атауы

Жұмыс оқу жоспарынан көшірме

2.3.1 Пәннің қысқаша мазмұны.

Мал шаруашылығын интенсивтендіру проблемаларын шешуде өндірістік процестерді комплекті механикаландырудың, электрлендірудің және автоматтандырудың мәні барған сайын арта түсуде.Мал фермасы – ауыл шаруашылығы кәсіпорын бөлімшесі. Мал комплексі – ауыл шаруашылығы өндірінсінің кәсіпорны, ол комплексті механикаландыру,электрлендіру, автоматтандыру, технологиялық процестерді тасқынды ұйымдастыру негізінде өнеркәсіптік технологияны, еңбекті ғылыми ұйымдастыру, өндірісті жоғары деңгейде шоғырландыруды және мамандыруды қолдану негізінде жоғары сапалы мал өнімдерін біркелкі әр жыл бойы өндіруге арналған

Мал шаруашылығын интенсивтендіру бағытыныдағы маңызды шаралардың ішінен мыналарды атап көрсетуге болады: жоғары өнімді жаңа машиналар мен жабдықтар жасау; жекелеген процестерді механикаландырудан тасқынды технологиялық линиялар негізінде атқаратын бүкіл жұмысты комплексті механикаландыруға және автоматтандыруға көшіру,технологиялық процестерде тікелей электр энергиясын кеңінен қолдану; малды күтіп-бағу және жемдеу әдістерін жетілдіру; жемшөптің, жемшөп рациондарының т.б. жаңа типтерін енгізу

2.3.2 Курстың негізгі мақсаты- студенттерді мал фермалары мен кешендерде өндрістік процестерді кешенді механикаландыру және автоматтандыру үшін пайдаланатын машиналармен механизімдердің жұмыс істеу тәртібі бойынша толық мағұлматпен білім алу.

2.3.3 Пәнді оқытудың негізгі міндеттері – мал фермалары мен кешендерінде пайдаланылатын машиналар мен механизімдердің толық құрлысын меңгеру қажет.

2.3.4 Пәнді оқу нәтижесінде студенттер:

• 
  Мал шаруашылығында қандай өндірістік процестерді механикаландыруды білуі;
  
• 
  Осы пән бойынша алған білімге ие болуы;
  
• 
  Мал шаруашылығында атқарылатын жұмыстарды дұрыстап игеруі;
  
• 
  Мал шаруашылығында пайдаланылатын машиналарды істей білуі;
  
• 
  Мал шаруашылығында пайдаланылатын машиналардын құрамын жетік түсінуі;
  
• 
  Барлық оқу және өндірістік тәжірибеде толық болуы;
  
• 
  Мал шаруашылығында барлық өндірістік процестерді үйренуі тиіс.
  

2.3.5 Курс пререквизиттері:

Биология, зоология, биохимия, физика, химия, математика, генетика

2.3.6 Курс постреквизиттері:

Ауыл шаруашылық малдарын өсіру,азықтандыру,асыл тұқымдандыру.
&&&

###002-004#2.4 Әдебиеттер және қорлар

2.4.1 Негізгі әдебиет және қорлар

2.4.1.1 Карташов Л.П., Козлов В.Т.,Аверкиев А.А. Механизация и электрификация животноводства, М., «Колос», 1979

2.4.1.2 Белянчиков Н.Н., Смирнов А.И. Механизация животноводства, М. «Колос», 1977

2.4.1.3 Белехов И.П., Лесников В.А. Мал фермалары мен комплекстерін механикаландыру және автоматтандыру Алматы, «Қайнар», 1985

2.4.1.4 Микрюков В.Н., Сылкин М.И., Кротов Л.Д. Малшы – оператор. Алматы, «Қайнар», 1977

2.4.2 Қосымша әдебиет және қорлар

2.4.2.1 Меркурьева Е.К. Биометрия в селекции и генетике сельскохозяйственных животных, М., «Колос», 1970

2.4.2.2 Карташов Л.П., Куранов Ю.Ф. Машинное доения коров. М. «Высшая школа», 1975

###002-005#2.5 Пәннің мазмұны және пәннің модульдік бөлінуі

Модульдар бойынша пән мазмұны

2 кесте

Модуль атауы	Тақырып атауы	Мазмұны	Әдебиет
1	2	3	8
Модуль 1 Кіріспе. Мал фермалары мен комплекстерінде өндірістік процестерді комплексті механикаландыру және автоматтандыру. Сиыр саууды механикаландыратын және автоматтандыратын қондырғылар мен аппараттар. Фермалар мен комплекстерде сумен қамтамасыз ететін және мал суаруды механикаландыратын және автоматтандыратын машиналар мен жабдықтар. Cүтті алғашқы өңдейтін, сақтайтын және тасымалдайтын машиналар мен жабдықтар. Фермалар мен комплекстерді сумен қамтамасыз ету.	Мал шаруашылығынын интенсивтендіру. Мал фермалары мен комплекстері. Мал фермалары мен комплекстеріне арналаған машиналар мен жабдықтар. Мал шаруашылығындағы өндірістік процестерді механикаландыру және автоматтандыру. Сиырды машинамен сауудың физиологиясы.Сауу аппараттары.Сауу агрегаттары мен қондырғылары	Мал шаруашылығын интенсивтендіру бағытыныдағы маңызды шаралардың ішінен мыналарды атап көрсетуге болады: жоғары өнімді жаңа машиналар мен жабдықтар жасау; жекелеген процестерді механикаландырудан тасқынды технологиялық линиялар негізінде атқаратын бүкіл жұмысты комплексті механикаландыруға және автоматтандыруға көшіру. Мал фермасы – ауыл шаруашылығы кәсіпорын бөлімшесі. Мал комплексі – ауыл шаруашылығы өндірінсінің кәсіпорны, ол комплексті механикаландыру,электрлендіру, автоматтандыру, технологиялық процестерді тасқынды ұйымдастыру негізінде өнеркәсіптік технологияны, еңбекті ғылыми ұйымдастыру, өндірісті жоғары деңгейде шоғырландыруды және мамандыруды қолдану негізінде жоғары сапалы мал өнімдерін біркелкі әр жыл бойы өндіруге арналған.	Карташов Л.П., Козлов В.Т.,Аверкиев А.А., Механизация и электрификация животноводства, М., «Колос», 1979 Карташов Л.П., Куранов Ю.Ф., Машинное доения коров. М. «Высшая школа», 1975 Белехов И.П., Лесников В.А. Мал фермалары мен комплекстерін механикаландыру және автоматтандыру Алматы, «Қайнар», 1985
	Сумен қамтамасыз етуді механикаландырудың мәні. Су көтеретін жабдықтар. Су құбыры желісі және мал суғаратын жабдықтар	Мал фермалары мен комплекстері - суды өте көп тұтынатын орындар.Мал ішетін су жоғары сапалы,жеткілікті мөлшерде,әр тәуліктің кез келген уақытында болуы тиіс. Сонымен қоса, суды технологиялық,гигиеналық,шаруашылық және өртке қарсы мақсатта қолданылады.	Карташов Л.П., Козлов В.Т.,Аверкиев А.А. Механизация и электрификация животноводства, М., «Колос», 1979 Белехов И.П., Лесников В.А. Мал фермалары мен комплекстерін механикаландыру және автоматтандыру Алматы, «Қайнар», 1985
	Сүтті алғашқы өңдеудің маңызы және технологиялық схемасы.Сүтті тазартатын және салқындататын машиналар мен жабдықтар.Сүтті сақтайтын және тасымалдайтын машиналар мен жабдықтар.Сумен қамтамасыз етуді механикаландырудың мәні.Лагерь мен жайылымды сумен қамтамасыз ету	Сиыр сүтінде көптеген қоректік заттар (майлар,белоктар,углеводтар,витаминдер,минералдық заттар,барлығы жүзге жуық компоненттер) бар. Сондықтан да сүттің қоректілік,тіпті емдік қасиеті өте жоғары.Жаңа сауылған сүттің температурасы 36-37 С және бактерицидтік қасиеті болады,яғни оған түскен микроорганизмдердің өсіп-жетілуі тежеледі.Сондықтан да фермалар мен комплекстерде сүт алғашқы өңдеуден өткізіліп, шөп –шаламы тазартылады және салқындатылады. Мал фермалары мен комплекстері – суды өте көп тұтынатын орындар. Мал ішетін су жоғары сапалы, жеткілікті мөлшерде, әрі тәуліктің кез келген уақытында болуы тиіс. Сонымен қоса, суды технологиялық, гигиеналық, шаруашылық және өртке қарсы мақсатта қолданылады. Сумен қаматамасыз етуді дұрыс ұйымдастырудың фермалар мен комплекстердің жұмысын тиімді жұмыс істеуде айырқша маңызы бар, өйткені оның өзі өндірістік-зоотехникалық процестердің қалыпты өтіун қамтамасыз етеді, малды күтіп-бағу жағдайын жақсартады	Белехов И.П., Лесников В.А. Мал фермалары мен комплекстерін механикаландыру және автоматтандыру Алматы, «Қайнар», 1985 Микрюков В.Н., Сылкин М.И., Кротов Л.Д. Малшы – оператор. Алматы, «Қайнар», 1977
Модуль 2 Мал суаруды механикаландыратын және автоматтандыратын машиналар мен жабдықтар. Жемшөпті малға беруді әзірлеу. Малға беретін жемшөпті механикаландыратын машиналар мен жабдықтар. Малға азық таратуды механикаландыратын машиналар мен жабдықтар. Қи жинайтын және шығаратын машиналар мен жабдықтар.	Су көтеретін жабдықтар.Су құбыры желісі және мал суғаратын жабдықтар. Жемшөпке қойылатын талап және оны әзірлеу әдістері. Жемшөп әзірлейтін цехтар. Азық ұнтақтайтын машиналар мен жабдықтар. Азықты турап ұсақтайтын машиналар мен жабдықтар.Азықты жылумен өңдейтін машиналар мен жабдықтар.	Сумен қамтамасыз ететін көздердегі суды су-арын құрылыстарына немесе тікелей тұтынатын орындарға беру үшін насостарды, су ағызатын қондырғыларды және басқа да жабдықтарды пайдаланады.Насостар – оны ашық су көздерінен, шахталы және түтікті құдықтардан су алу үшін пайдаланады.Конструкциясы бойынша насостар горизонтальды, вертикальды, бір, екі және көп сатылы, бір жақты және екі жақты әсер ететіндер болып бөлінеді. Сумен қамтамасыз ететін көздердегі суды су-арын құрылыстарына немесе тікелей тұтынатын орындарға беру үшін насостарды, су ағызатын қондырғыларды және басқа да жабдықтарды пайдаланады.Насостар – оны ашық су көздерінен, шахталы және түтікті құдықтардан су алу үшін пайдаланады.Конструкциясы бойынша насостар горизонтальды, вертикальды, бір, екі және көп сатылы, бір жақты және екі жақты әсер ететіндер болып бөлінеді.	Белехов И.П., Лесников В.А. Мал фермалары мен комплекстерін механикаландыру және автоматтандыру Алматы, «Қайнар», 1985
	Азық таратқыштарға қойылатын талаптар мен олардың жіктелуі.Жылжымалы азық таратқыштар. Бір орнында азық таратқыштар. Қидың зоотехникалық талаптары және шығу әдістері. Қи шығаратын механикалық құралдар.	Мал азығы – өсімдік,жануар немесе минерал тектес өнімдер, олардың қоректілік құны негізінен алғанда құрамындағы протеинмен, минералдық заттармен және витаминдермен анықталады.Әр түрлі азықтарды малдың жеуіне әзірлеп берудің мәні мынада.Мұндайда механикалық операциялар (жуу,турау,булау және басқалары) азықтың мал организміне сіңуін арттырады. Азықты ұнтақтау зоотехникалық талапқа орай жүргізіледі.Мәселен, жылқы мен ірі қара үшін дәннің қауызы талқандалған кейін ұнтақ мөлшері 3 мм-ден, шошқа мен құсқа 1 мм-ден аспауы тиіс. Дәннің және дән құрамының физикалық-механикалық қасиеті дән шамасымен, үйіндінің салмағымен, тығыздылығымен, қуыстығылымен, сусымдылығымен және ылғалдылығымен сипатталады.	Микрюков В.Н., Сылкин М.И., Кротов Л.Д. Малшы – оператор. Алматы, «Қайнар», 1977
Модуль 3 Механикаландырылған қи қоймасы және қи тиеуіштері мен тасымал құралдары. Қолайлы микроклимат жасап, оны сақтап тұруға арналған машиналар мен жабдықтар. Малды жылытудың және оларға сәулемен әсер етуге арналған жабдықтар. Мал дәрігерлік-санитарлық шараларды механикаландыруға арналған машиналар мен жабдықтар. Мал шаруашылығындағы электр жетегі.	Механикаландырылған қи коймасы 2.Қи тиеуіштер және тасымал құралдары Мал қорасында қолайлы микроклимат сақтаудың маңызы. 2.Қолайлы микроклиматтың қажетті параметрлерін жасау. .Малды жылытудың және оларға сәулемен әсер етудің мәні. 2.Сәуле шығаратын көздер.	Қи қоймасының сыймдылығы мал санына және табын құрылымыдарына, қолда бағу кезеңінің ұзақтылығына, қиды сақтау ұзақтығы мен оның түруне, органикалық тыңайтқышты әзурлеу технологиясына қарай белгіленеді. Қи қоймасының орнын құрамында медимциналық және мал дәругерлік қадағаушылыар бар арнайы комиссия белгілейді. Жер бетіне орналасқан ашық қи қоймасының құрылысы қарапайым, ол құрғақ қиды жинауға арналған. Қи жиналатын алаң топырағы қатты жерге салынып, ол сәл шұнқырланады (0,5 м) және қи садырасы жиналатын жақа қарай аздап еніс етіледі.	Белехов И.П., Лесников В.А. Мал фермалары мен комплекстерін механикаландыру және автоматтандыру Алматы, «Қайнар», 1985
	Мал дәрігерлік-санитарлық шаралардың жүйесі.Мал дәрігерлік қызмтеке арналған жабдықтар.Электр энергиясын ауыл шаруашылығында қолдану.Электр жетегі туралы түсінік.Айнымалы тоқтың үш фазалы жүйесі.	Малды аурудан қорғау – барлық мал шаруашылығы қызметкерлерінің негізгі міндеттерінін бірі. Осы мақсат үшін мал дәрігерлік-санитарлық шаралар жүйесі қызмет атқарады.Сменалық-тасқынды жүйедегі мал дәрігерлік қызметтің мәні барған сайын өсіп келеді.Оның бірінші кезектегі міндетіне комплекске сау малдың түсуін қамтамасыз ету, жаңадан түскен малдың карантиндеу мерзімін және дәрілеу ережелерін сақтау жатады. Мал шаруашылығында технологиялық процесстерді электрмен механикаландыру өнім өндіру экономикасындағы маңызды буын болып саналады. Ауыл шаруашылығында орнатылған электр двиагтельдерінің жалпы қуатының 50%-тейі мал шаруашыдығында пайдаланылады.Мал шаруашылығында жүргізіп жіберу және қорғау аппаратурасының тиісті мөлшері бар электр двигательдерінен басқа жарықтандырғыш,сәулелендіргіш және электр- жылу қондырғылары, ішкі жарықтандыру және күш электр өткізгіштері, автомматандыру құралдары т.б. қолданылады.	Белехов И.П., Лесников В.А. Мал фермалары мен комплекстерін механикаландыру және автоматтандыру Алматы, «Қайнар», 1985 Микрюков В.Н., Сылкин М.И., Кротов Л.Д. Малшы – оператор. Алматы, «Қайнар», 1977

&&&

3 кесте

№ р/б	СӨЖ тақырыбы	СӨЖ мазмұны	Өткізу мерзімі (апта)	Қойылатын баллдар
1	2	3	4	5
1	Мал фермалары мен комплекстерінде өндірістік процестерді комплексті механикаландыру және автоматтандыру.	Мал фермасы – ауыл шаруашылығы кәсіпорын бөлімшесі. Мал комплексі – ауыл шаруашылығы өндірінсінің кәсіпорны, ол комплексті механикаландыру,электрлендіру, автоматтандыру, технологиялық процестерді тасқынды ұйымдастыру негізінде өнеркәсіптік технологияны, еңбекті ғылыми ұйымдастыру, өндірісті жоғары деңгейде шоғырландыруды және мамандыруды қолдану негізінде жоғары сапалы мал өнімдерін біркелкі әр жыл бойы өндіруге арналған.	8	10
2	Жемшөпті малға беруді әзірлеу. Малға беретін жемшөпті механикаландыратын машиналар мен жабдықтар. Қи жинайтын және шығаратын машиналар мен жабдықтар.	Мал азығы – өсімдік,жануар немесе минерал тектес өнімдер, олардың қоректілік құны негізінен алғанда құрамындағы протеинмен, минералдық заттармен және витаминдермен анықталады.Әр түрлі азықтарды малдың жеуіне әзірлеп берудің мәні мынада.Мұндайда механикалық операциялар (жуу,турау,булау және басқалары) азықтың мал организміне сіңуін арттырады. Қи қоймасының сыймдылығы мал санына және табын құрылымыдарына, қолда бағу кезеңінің ұзақтылығына, қиды сақтау ұзақтығы мен оның түруне, органикалық тыңайтқышты әзурлеу технологиясына қарай белгіленеді	10	10
3	Cүтті алғашқы өңдейтін, сақтайтын және тасымалдайтын машиналар.	Сиыр сүтінде көптеген қоректік заттар (майлар,белоктар,углеводтар,витаминдер,минералдық заттар,барлығы жүзге жуық компоненттер) бар. Сондықтан да сүттің қоректілік,тіпті емдік қасиеті өте жоғары.Жаңа сауылған сүттің температурасы 36-37 С және бактерицидтік қасиеті болады,яғни оған түскен микроорганизмдердің өсіп-жетілуі тежеледі.Сондықтан да фермалар мен комплекстерде сүт алғашқы өңдеуден өткізіліп, шөп –шаламы тазартылады және салқындатылады.	12	10

&&&

• 
  {пәнді оқуға қажетті уақытты жоспарлау мен ұйымдастыру бойынша кеңестер;
  
• 
  студент әрекеттерінің ретін сипаттау;
  
• 
  ПЭОӘК материалдарын пайдалану бойынша ұсыныстар;
  
• 
  әдебиетпен жұмыс істеу бойынша ұсыныстар;
  
• 
  емтиханға дайындық бойынша кеңестер және т.б.}
  

###002-008#2.8 Курс форматы

Аудиториялық сабақтар курсты оқу бойынша әдістемелік ұсыныстарға сәйкес жүргізіледі. Әрбір тақырыпты оқу кезінде жұмыс дәптерінде зерттелген тақырыптың мақсаты, тапсырмасы, шешімі және қорытындысы көрсетілуі керек. Сабақтың бағасы сабаққа келуі бойынша 1 балл, жауап беруі және қатысуы бойынша 1-ден 3 баллға дейін есептеледі. СОӨЖ аудиториялық және аудиториядан тыс деп бөлінеді.

Аудиториялық толық өңделген бақылау жұмысы түрінде жұмыс дәптерінде және реферат түрінде орындалады.

&&&

###002-009#2.9 Курс саясаты