Нормативтiк құқықтық актiлер туралы

Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 24 наурыздағы N 213 Заңы

      Ескерту. Бүкiл мәтiнi бойынша "әкiмият" деген сөз тиiстi жалғаулары ескерiле отырып "әкiмдiк" деген сөзбен ауыстырылды - ҚР 2004.06.16 N 566 Заңымен.

      1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

      2-бап. Осы Заңның қолданылу саласы

      1. Заң актiлерi мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеу мен табыс ету, қабылдау, тiркеу, күшiне енгiзу, өзгерту, толықтыру, олардың қолданылуын тоқтату немесе тоқтата тұру, оларды жариялау ерекшелiктерi олардың деңгейiне сәйкес, нормативтiк құқықтық актiлер қабылдайтын мемлекеттiк органдардың қызметiн реттейтiн заң актiлерiмен, осы органдардың құқықтық мәртебесiн айқындайтын актiлермен, соның iшiнде олар туралы ережелермен және олардың регламенттерiмен, басқа да нормативтiк құқықтық актiлермен айқындалады, бұған Қазақстан Республикасы Президентiнiң заң шығару бастамасы тәртiбiмен Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Мәжiлiсiне енгiзiлетiн заңнамалық актiлердiң жобаларына қатысты Қазақстан Республикасы Президентiнiң актiлерiмен айқындалатын ерекшелiктер қосылмайды.
      2. Осы Заң Қазақстан Республикасы Конституциясын қабылдау, өзгерту және оның қолданылуын тоқтату тәртiбiн реттемейдi.
      3. Осы Заңмен халықаралық шарттарды дайындау, жасасу, орындау және күшiн жою тәртiбi реттелмейдi.
      4. Осы Заңда заңдарға сәйкес қабылданған, бiрақ осы Заңның 1-бабының 11) тармақшасында келтiрiлген талаптарға сай келмейтiн және құқықты iске асыру және құқық қолданушылық мәнi бар нормативтiк құқықтық актiлердi, атап айтқанда:
      1) мемлекеттiк емес ұйымдардың, оның iшiнде қоғамдық бiрлестiктер мен жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының нормативтiк актiлерiн;
      2) уәкiлеттi орган болып табылмайтын мемлекеттiк ұйымдардың нормативтiк актiлерiн;
      3) техникалық және технологиялық нормалар қамтылған нормативтiк актiлердi әзiрлеу, табыс ету, қабылдау, күшiне енгiзу, қолдану, жариялау, өзгерту, толықтыру және олардың қолданылуын тоқтату тәртiбi белгiленбейдi.
      Осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көрсетiлген нормативтiк актiлер құқық нормаларын қамтымауға тиiс.
      Ескерту. 2-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР 2002.03.06 N 298 (2002.01.01 бастап күшiне енедi), 2004.06.16 N 566, 2006.12.29 N 209, 2008.07.04 N 57, 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

      3-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң негiзгi және

      1. Нормативтiк құқықтық актiлер негiзгi және туынды актiлер болып бөлiнедi.

      3-1-бап. Қазақстан Республикасының кодекстерiмен

      Қазақстан Республикасының кодекстерi:

      1) бюджеттiк;

      2) азаматтық

      3) азаматтық iс жүргiзу;

      4) неке-отбасы;

      5) экологиялық

      6) су;

      7) жер;

      8) орман;

      9) салық

      10) кеден;

      11) алып тасталды - ҚР 2010.12.28 N 369-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңымен;

      12) еңбек;

      13) қылмыстық жазаларды орындауға байланысты;

      14) әкiмшiлiк жауапкершiлiкке тартуға байланысты;

      15) қылмыстық жауапкершiлiкке тартуға байланысты;

      16) қылмыстық iс жүргiзу;

      17) денсаулық сақтау саласы сияқты бiртектес аса маңызды қоғамдық қатынастарды реттеу мақсатында қабылданады.
      Ескерту. 3-1-баппен толықтырылды - ҚР 2004.06.16 N 566 Заңымен,  өзгерiс енгiзiлдi - ҚР 2007.06.29 N 271, 2010.12.28 N 369-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Заңдарымен.

      4-бап. Нормативтiк құқықтық актiлер сатысы

      1. Қазақстан Республикасы Конституциясының жоғары заң күшi бар.

      2. Конституцияны қоспағанда, өзге нормативтiк құқықтық актiлердiң заң күшiнiң арақатынасы мынадай төмендей беретiн деңгейлерге сәйкес болады:

      1) Конституцияға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзетiн Заңдар:

      2) Қазақстан Республикасының Конституциялық заңдары мен Қазақстан Республикасы Президентiнiң Конституциялық заң күшi бар Жарлықтары;

      2-1) Қазақстан Республикасының Кодекстерi;

      3) Қазақстан Республикасының Заңдары, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентiнiң Заң күшi бар Жарлықтары;

      4) Қазақстан Республикасының Парламентi мен оның палаталарының нормативтiк қаулылары;

      5) Қазақстан Республикасы Президентiнiң нормативтiк жарлықтары;

      6) Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк қаулылары;

      7) Қазақстан Республикасының министрлерi мен орталық мемлекеттiк органдардың өзге де басшыларының нормативтiк құқықтық бұйрықтары, орталық мемлекеттiк органдардың нормативтiк құқықтық қаулылары, Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының және Республикалық бюджеттiң атқарылуын бақылау жөнiндегi есеп комитетiнiң нормативтiк қаулылары;

      8) мәслихаттардың нормативтiк құқықтық шешiмдерi, әкiмдiктердiң нормативтiк құқықтық қаулылары, әкiмдердiң нормативтiк құқықтық шешiмдерi.

      3. Төменгi деңгейдегi нормативтiк құқықтық актiлердiң әрқайсысы жоғары деңгейдегi нормативтiк құқықтық актiлерге қайшы келмеуге тиiс.

      4. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтiк қаулылары аталған сатыдан тыс тұрады.

      5. Әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстер мәслихаттарының нормативтiк құқықтық шешiмдерi, әкiмдiктердiң нормативтiк құқықтық қаулылары мен әкiмдерiнiң нормативтiк құқықтық шешiмдерiнiң сатысы Қазақстан Республикасының Конституциясымен және жергiлiктi мемлекеттiк басқару туралы заң актiлерiмен белгiленедi.

      6. Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiнiң нормативтiк қаулылары тек Қазақстан Республикасының Конституциясына ғана негiзделедi және барлық өзге нормативтiк құқықтық актiлер оларға қайшы келуге тиiс емес.

      5-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң тiкелей

      1. Егер нормативтiк құқықтық актiлердiң өздерiнде немесе оларды күшiне енгiзу туралы актiлерде өзгеше айтылмаса, барлық нормативтiк құқықтық актiлер тiкелей қолданылады.

      2. Қолданысқа енгiзiлген нормативтiк құқықтық актiлердi қолдану үшiн қандай да болсын қосымша нұсқаулар талап етiлмейдi.

      3. Егер нормативтiк құқықтық актiнiң өзiнде оның қандай да бiр құқық нормасы қосымша нормативтiк құқықтық акт негiзiнде қолданылатындығы көрсетiлсе, онда бұл норма негiзгi және қосымша нормативтiк құқықтық актiге сәйкес қолданылады. Қосымша нормативтiк құқықтық акт қабылданғанға дейiн тиiстi қатынастарды бұрын реттеп келген нормативтiк құқықтық актiлер қолданылады.

      6-бап. Әр түрлi нормативтiк құқықтық актiлердiң құқық

      1. Әр түрлi деңгейдегi нормативтiк актiлердiң нормаларында қайшылықтар болған кезде неғұрлым жоғары деңгейдегi актiнiң нормалары қолданылады.

      2. Заңдар нормаларының Қазақстан Республикасы кодекстерiнiң нормаларымен алшақтығы болған жағдайларда олар кодекстерге тиiстi өзгерiстер енгiзiлгеннен кейiн ғана қолданылуы мүмкiн.

      3. Бiр деңгейдегi нормативтiк құқықтық актiлердiң нормаларында қайшылықтар болған кезде қолданысқа кейiнiрек енгiзiлген актiнiң нормалары қолданылады.

      7-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларын

      1. Нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларын дайындау жоспарлары бiр жылға жасалатын ағымдағы және неғұрлым ұзақ мерзiмге жасалатын перспективалық жоспарлар болып бөлiнедi.

      2. Дайындау жоспарларында:

      1) нормативтiк құқықтық актiнiң деңгейiн, нысаны мен реттеу мәнiн бейнелейтiн атауы;

      2) дайындау мерзiмдерi;

      3) жобаны әзiрлеуге жауапты мемлекеттiк органдар мен ұйымдар көрсетiледi.

      3. Егер осы Заңда және басқа заңдарда өзгеше көзделмесе, нормативтiк құқықтық актiлердi дайындау жоспарларын тиiстi актiлердi қабылдауға құзыреттi мемлекеттiк органдар жасайды және бекiтедi.

      4. Нормативтiк құқықтық актiлер жобаларын дайындау жоспарларын жасаған кезде мемлекеттiк және өзге де органдар мен ұйымдардың, оның iшiнде ғылыми ұйымдардың ұсыныстары, сондай-ақ өзге де мүдделi тұлғалардың ұсыныстары ескерiледi.

      5. Нормативтiк құқықтық актiлер жобасын дайындау жоспарларын жасайтын және бекiтетiн мемлекеттiк органдар жоспарларға осы актiлердiң дайындалуын бейнелейтiн басқа да көрсеткiштер енгiзуi мүмкiн.

      8-бап. Қазақстан Республикасының Президентi шығаратын

      Қазақстан Республикасының Президентi шығаратын нормативтiк құқықтық актiлер жобаларын дайындауды жоспарлаудың тәртiбi мен нысандарын Қазақстан Республикасының Президентi белгiлейдi.

      9-бап. Қазақстан Республикасы Парламентiнiң заң
             актiлерiн дайындауды жоспарлау

      Қазақстан Республикасының Парламентi қабылдайтын заң актiлерiнiң жобаларын дайындауды жоспарлаудың тәртiбi мен нысандарын Парламент пен оның палаталары Қазақстан Республикасының Конституциясы 61-бабының 3-тармағында белгiленген өз құзыретiне сәйкес айқындайды.

      10-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң заң жобасы
              жұмыстарын жоспарлау

      1. Қазақстан Республикасы Үкiметi заң жобасы жұмыстарының перспективалық және жыл сайынғы жоспарларын жасайды.

      2. Жоспарлардың жобаларын Қазақстан Республикасының Әдiлет министрлiгi әзiрлейдi.

      3. Үкiметтiң заң жобалаушылық жұмыстарының жоспары Қазақстан Республикасының Президентiмен келiсiледi.

      11-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк
              құқықтық актiлер дайындау жөнiндегi тапсырмалары

      Ескерту. 11-бап алып тасталды - ҚР 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      12-бап. Орталық атқарушы органдардың Қазақстан
              Республикасы Үкiметi мен Қазақстан
              Республикасының өзге орталық органдары
              құрамына кiретiндерiнiң де, кiрмейтiндерiнiң
              де, сондай-ақ Қазақстан Республикасының
              жергiлiктi мемлекеттiк басқару органдарының
              нормативтiк құқықтық актiлерiнiң жобаларын
              дайындауды жоспарлау ерекшелiктерi

      Қазақстан Республикасының орталық атқарушы және өзге де орталық мемлекеттiк органдарының Қазақстан Республикасы Үкiметi құрамына кiретiндерiнiң де, кiрмейтiндерiнiң де, сондай-ақ жергiлiктi мемлекеттiк басқару органдарының нормативтiк құқықтық актiлерiнiң жобаларын дайындауды жобалаудың ерекшелiктерiн осы органдардың әрқайсысы айқындайды.

      Ескерту. 3-тарау жаңа редакцияда - ҚР 2011.04.01 N 425-IV (алғашқы ресми жарияланған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi) Заңымен.

      13-бап. Нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларын
              әзiрлеушiлер

      1. Президент Әкiмшiлiгi, Үкiмет, өзге де мемлекеттiк органдар, олармен келiсiм бойынша ұйымдар және азаматтар Қазақстан Республикасы Президентiнiң немесе Қазақстан Республикасы Президентiнiң тапсырмасына негiзделген Қазақстан Республикасы Президентiнiң Әкiмшiлiгi Басшысының тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасы Президентiнiң заң шығару бастамашылығы тәртiбiмен Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Мәжiлiсiне енгiзiлетiн заңнамалық актiлердiң жобаларын әзiрлеушiлер бола алады.

      2. Қазақстан Республикасы Президентiнiң заң шығару бастамашылығы тәртiбiмен Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Мәжiлiсiне енгiзiлетiн заң жобаларын әзiрлеу туралы ұсыныстарды Қазақстан Республикасы Президентiнiң қарауына оның Әкiмшiлiгi, Үкiмет, орталық және жергiлiктi мемлекеттiк органдар, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары, сондай-ақ ұйымдар және азаматтар енгiзе алады.

      3. Нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларын, егер Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгiленбесе, уәкiлеттi органдар өз бастамасымен немесе жоғары тұрған мемлекеттiк органдардың тапсырмалары бойынша әзiрлейдi.

      4. Өзге де мемлекеттiк органдар, ұйымдар және азаматтар нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеу жөнiнде ұсыныс енгiзуге немесе мұндай актiлердiң бастамашылық жобаларын уәкiлеттi органдардың қарауына беруге құқылы. Уәкiлеттi органдар оларды өздерi әзiрлейтiн нормативтiк құқықтық актiлердiң жобалары үшiн негiз ретiнде қабылдауы немесе олардың одан әрi әзiрленуiн және жобалардың қабылдануын орынсыз деп тануы мүмкiн.

      14-бап. Нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын әзiрлеу
               тәртiбi

      1. Нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын әзiрлеушi уәкiлеттi орган жобаны дайындау жөнiндегi жұмыс тобын құрады немесе оны дайындауды жұмыс тобының функцияларын атқаратын өз бөлiмшелерiнiң бiрiне тапсырады. Нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын дайындауға жобаны дайындайтын органның заң бөлiмшесi қызметкерлерiнiң қатысуы мiндеттi.

      2. Заңдардың, Қазақстан Республикасы Президентiнiң нормативтiк құқықтық жарлықтарының, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк құқықтық қаулыларының жобаларын, ал қажет болған жағдайда – басқа да уәкiлеттi органдардың нормативтiк құқықтық актiлерiнiң жобаларын дайындауға әртүрлi бiлiм салаларының мамандары, ғылыми мекемелер мен ғылыми қызметкерлер, қоғамдық бiрлестiктердiң өкiлдерi тартылуы мүмкiн.

      3. Бiр деңгейдегi уәкiлеттi органдардың заңға тәуелдi нормативтiк құқықтық актiлерiнiң жобаларын бiрнеше уәкiлеттi орган әзiрлеуi, ал қажет болған жағдайда – қабылдауы мүмкiн.
      Бiрнеше уәкiлеттi органның заңға тәуелдi нормативтiк құқықтық актiлерiнiң жобаларын олар осы Заңда көзделген тәртiппен бiрлесiп әзiрлейдi және олар уәкiлеттi органдардың басшылары қол қоятын бiрлескен бұйрықтар немесе қаулылар түрiнде қабылданады.
      Бiрлескен нормативтiк құқықтық актiлердiң туынды түрлерi (осы Заңның 3-бабының 3-тармағы) туынды нормативтiк құқықтық актiнi қабылдаған уәкiлеттi органдардың негiзгi нормативтiк құқықтық актiлерi арқылы бекiтiлiп, онда туынды актiнi қабылдауға арқау болған негiзгi нормативтiк құқықтық актiлер көрсетiледi.
      Заңға тәуелдi нормативтiк құқықтық актiлердi келiсудiң тәртiбiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.

      4. Қазақстан Республикасы Президентiнiң заң шығару бастамашылығы тәртiбiмен заңнамалық актiнiң жобасын әзiрлеу тапсырылған Қазақстан Республикасы Президентiнiң Әкiмшiлiгi немесе Қазақстан Республикасының өзге де мемлекеттiк органдары заңнамалық актiнiң жобасын әзiрлеудi, егер Қазақстан Республикасының Президентi немесе оның тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасы Президентi Әкiмшiлiгiнiң Басшысы өзгеше мерзiм белгiлемесе, бiр ай мерзiмде жүзеге асырады.

      5. Егер осы нормативтiк құқықтық актiлердiң жалпыға мiндеттi маңызы болса, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына қатысты болса немесе кәсiпкерлiк қызметтi реттесе, Қазақстан Республикасы Әдiлет министрлiгi нормативтiк құқықтық актiлердiң жобалары бойынша заң сараптамасын жүргiзедi.

      6. Егер Қазақстан Республикасының заңнамасында өзгеше белгiленбесе, уәкiлеттi орган нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын дайындауды өзiне ведомстволық бағыныстағы мемлекеттiк органдар мен ұйымдарға тапсыра алады немесе бөлiнген бюджет қаражаты мен гранттарды осы мақсаттарға пайдалана отырып, шарттық негiзде мамандарға, ғылыми мекемелерге, жекелеген ғалымдарға немесе олардың ұжымдарына, оның iшiнде шетелдiктерге де оны дайындауға тапсырыс бере алады.

      7. Уәкiлеттi орган нормативтiк құқықтық актiлердiң балама жобаларын дайындауды бiрнеше мемлекеттiк органдар мен ұйымдарға тапсыруға немесе оларды әзiрлеудi шарттық негiзде, оның iшiнде конкурс бойынша бiрнеше ғылыми мекемелерге немесе ғалымдарға тапсыруға құқылы.

      8. Егер Қазақстан Республикасы заңнамалық актiсiнiң, Қазақстан Республикасы Президентiнiң нормативтiк құқықтық жарлығының, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк құқықтық қаулысының дайындалып жатқан жобасының құқық нормаларын iске асыру үшiн бiр деңгейдегi немесе төменгi деңгейдегi нормативтiк құқықтық актiлерге өзгерiстер және (немесе) толықтырулар енгiзу қажет болса, онда нормативтiк құқықтық актiнiң негiзгi түрiнiң жобасымен бiр мезгiлде көрсетiлген өзгерiстерiмен және (немесе) толықтыруларымен бiрге актiлердiң жобалары дайындалуға немесе тиiстi органдарға осындай актiлер дайындау туралы тапсырмалар берiлуге тиiс.

      9. Әзiрленген заңдардың жобалары мүдделi мемлекеттiк органдарға келiсуге жiберiле отырып, бiр мезгiлде уәкiлеттi органның интернет-ресурсында орналастырылады.

      15-бап. Жеке кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң мүдделерiн

      1. Орталық мемлекеттiк, жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдар жеке кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң мүдделерiн қозғайтын нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын сараптамалық қорытынды алу үшiн, оның iшiнде осы нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын мүдделi мемлекеттiк органдармен келесi әрбiр келiсу кезiнде мiндеттi түрде түсiндiрме жазбаны қоса тiркей отырып, сараптамалық кеңестер арқылы жеке кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң аккредиттелген бiрлестiктерiне жiбередi.

       16-бап. Нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын мүдделi

      1. Нормативтiк құқықтық актiнiң дайындалған жобасы, ал қажет болған жағдайда – оны дамыту үшiн қабылданатын басқа да нормативтiк құқықтық актiнiң жобасы мүдделi мемлекеттiк органдармен және ұйымдармен келiсуге жiберiледi. Мемлекеттiк кiрiстердi қысқартуды немесе мемлекеттiк шығыстарды ұлғайтуды көздейтiн нормативтiк құқықтық актiлердiң жобаларына қаржы-экономикалық есептеулер қоса берiледi.

      2. Қазақстан Республикасының Президентi актiлерiнiң жобаларын және Қазақстан Республикасының Президентi немесе Қазақстан Республикасы Парламентiнiң депутаттары заң шығару бастамашылығы тәртiбiмен енгiзетiн заң актiлерiнiң жобаларын қоспағанда, нормативтiк құқықтық актiлердiң жобалары мiндеттi түрде келiсiлуге тиiстi мемлекеттiк органдардың тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайды.

      3. Қазақстан Республикасы Президентiнiң заң шығару бастамашылығы тәртiбiмен дайындалған заңнамалық актiлердiң жобалары, Қазақстан Республикасының Президентi немесе оның тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасы Президентi Әкiмшiлiгiнiң Басшысы айқындайтын жағдайларда Қазақстан Республикасының мүдделi мемлекеттiк органдарымен келiсiледi.

      4. Нормативтiк құқықтық актiнiң жобасы келiсiлуге жiберiлген мемлекеттiк органдар мен ұйымдар, егер уәкiлеттi орган өзгеше, неғұрлым қысқа мерзiм белгiлемесе, – оны алған күннен бастап күнтiзбелiк отыз күн iшiнде, ал Қазақстан Республикасы Президентiнiң заң шығару бастамашылығы тәртiбiмен Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Мәжiлiсiне енгiзiлетiн заңнамалық актiлердiң жобалары келiсiлген жағдайда, егер Қазақстан Республикасының Президентi немесе оның тапсырмасы бойынша Қазақстан Республикасы Президентi Әкiмшiлiгiнiң Басшысы өзгеше, неғұрлым қысқа мерзiм белгiлемесе, он жұмыс күнiнен аспайтын мерзiмде нормативтiк құқықтық актiнiң жобасы бойынша өз ескертпелерi мен ұсыныстарын дайындауға немесе олардың жоқтығы туралы нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын әзiрлеген органға хабарлауға тиiс.

      5. Алынған ескертпелер бойынша нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын, қажет болған жағдайда, нормативтiк құқықтық актiнi әзiрлеген орган пысықтайды, ал жұмыс тобы қабылданған және қабылданбаған ескертпелер туралы, ескертпелердiң қабылданбау себептерi туралы анықтама жазады. Бұл анықтама жұмыс тобын құрған мемлекеттiк органға нормативтiк құқықтық актiнiң жобасымен бiрге берiледi.

      6. Жұмыс тобын құрған мемлекеттiк орган нормативтiк құқықтық актiнiң жобасына жұмыс тобымен бiрлесiп талқылануға тиiстi өзгерiстер және (немесе) толықтырулар енгiзуi немесе нормативтiк құқықтық актiнiң жобасын жұмыс тобына пысықтауға қайтаруы мүмкiн.

      17-бап. Нормативтiк құқықтық актiнiң реквизиттерi

      Нормативтiк құқықтық актiлердiң мынадай реквизиттерi болуға тиiс:

      1) Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк Елтаңбасы;

      2) актiнiң нысанын көрсету: Қазақстан Республикасының конституциялық заңы; Қазақстан Республикасы Президентiнiң конституциялық заң күшi бар жарлығы; Қазақстан Республикасының кодексi; Қазақстан Республикасының заңы; Қазақстан Республикасы Президентiнiң заң күшi бар жарлығы; Қазақстан Республикасы Парламентiнiң қаулысы; Қазақстан Республикасы Парламентi Сенатының қаулысы; Қазақстан Республикасы Парламентi Мәжiлiсiнiң қаулысы; Қазақстан Республикасы Президентiнiң жарлығы; Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулысы; министрдiң бұйрығы; орталық мемлекеттiк орган басшысының бұйрығы; орталық мемлекеттiк органның қаулысы; мәслихаттың шешiмi; әкiмдiктiң қаулысы; әкiмнiң шешiмi; осы Заңда көзделген нормативтiк құқықтық актiнiң өзге де нысаны;

      3) осы нормативтiк құқықтық актiнiң реттеу нысанасын бiлдiретiн тақырып;

      4) нормативтiк құқықтық актiнiң қабылданған жерi мен жылы, күнi, айы;

      5) нормативтiк құқықтық актiнiң тiркеу нөмiрi;

      6) нормативтiк құқықтық актiге қол қоюға уәкiлеттiк берiлген адамның немесе адамдардың қолтаңбалары;

      7) нормативтiк құқықтық актiнiң Қазақстан Республикасының әдiлет органдарында мемлекеттiк тiркеуден өткен күнi мен нөмiрiн мемлекеттiк тiркелуге тиiстi нормативтiк құқықтық актiлерде көрсету;

      8) елтаңбалы мөр.

      18-бап. Нормативтiк құқықтық актiнiң құрылымы

      1. Нормативтiк құқықтық актiнiң негiзгi құрылымдық бөлiктерi құқық нормаларын қамтитын абзац, бөлiк, тармақша, тармақ және бап болып табылады.
      Нормативтiк құқықтық актiнiң бабының, тармағы мен тармақшасының iшiнде бөлiк – құқықтың қисынды аяқталған, бас әрiптен басталатын азат жол арқылы бөлiнiп көрсетiлген жеке нормасы болуы мүмкiн.
      Мәтiннiң мағыналық жағынан тұтас, бiрiншi жолда азат жол арқылы бөлiнiп көрсетiлетiн және кiшi әрiппен басталатын бөлiгi, бөлiктiң бас әрiппен басталатын бiрiншi абзацын қоспағанда, абзац деп саналады. Абзацтар (бөлiктiң бiрiншi және соңғы абзацтарынан басқасы) нүктелi үтiрмен аяқталады.
      Заңнамалық актiлер, әдетте, «бап» деген атауы бар баптардан тұрады, олар бөлiктi, тармақты, тармақшаны және абзацты қамтуы мүмкiн.
      Өзге де нормативтiк құқықтық актiлер олардың атауы «тармақ» деген сөзбен жазылмайтын тармақтардан тұрады, олар тармақшаларды, бөлiктердi, абзацтарды қамтуы мүмкiн.

      2. Көлемi қомақты нормативтiк құқықтық актiлердiң мазмұны жағынан жақын баптары (тармақтары) тарауларға бiрiктiрiлуi мүмкiн. Мазмұны жағынан жақын бiрнеше тарау – бөлiмдерге, ал бөлiмдер нормативтiк құқықтық актiнiң бөлiктерiне бiрiктiрiлуi мүмкiн. Көлемi үлкен тараулар мен бөлiмдерде тиiсiнше параграфтар және кiшi бөлiмдер бөлiнiп көрсетiлуi мүмкiн.

      3. Кодекс, әдетте, «бөлiк» деген сөзбен жазылмайтын бөлiктерге бөлiнетiн баптардан тұрады, олар араб цифрларымен нөмiрленедi.

      4. Нормативтiк құқықтық актiнiң әрбiр тармағы, бабы, параграфы, тарауы, кiшi бөлiмi және бөлiмi араб цифрларымен нөмiрленедi. Нормативтiк құқықтық актiнiң баптары, тараулары, бөлiмдерi және бөлiктерi тұтастай нөмiрленедi. Нормативтiк құқықтық актiнiң әрбiр тарауындағы параграфтар және әрбiр бөлiмдегi кiшi бөлiмдер дербес нөмiрленедi.

      5. Тармақтардағы тармақшалар және баптардағы тармақтар тиiсiнше дербес нөмiрленедi. Тармақтардағы тармақшалардың нөмiрленуi жақшамен жабылған араб цифрларымен мынадай түрде белгiленедi: 1), 2), 3) және одан әрi қарай.

      6. Заңды қабылдаудың мақсаттарын және оның алдында тұрған негiзгi мiндеттердi түсiндiру қажет болған жағдайларда құқық нормаларын жазудың алдынан кiрiспе бөлiм (кiрiспе) берiледi.
      Кiрiспе бөлiм (кiрiспе) Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне өзгерiстер және (немесе) толықтырулар енгiзу туралы заң жобаларында жазылмайды.

      7. Нормативтiк құқықтық актiде пайдаланылатын терминдер мен анықтамаларды нақтылау қажет болған жағдайда, онда олардың мәнiн түсiндiретiн бап (тармақ) берiледi. Қазақ тiлiндегi нормативтiк құқықтық актiдегi терминдер мен анықтамалар әлiпбилiк ретпен орналастырылады. Орыс тiлiндегi нормативтiк құқықтық актiдегi терминдер мен анықтамалар қазақ тiлiнде жазылған ретпен сәйкес келуге тиiс.

      8. Нормативтiк құқықтық актiнiң құрылымдық бөлiгi тиiстi нұсқауларды нормативтiк құқықтық актiнiң мәтiнiнде құқық нормасының мағынасына нұқсан келтiрмей жазу мүмкiн болмаған кезде ескертпемен толықтырылуы мүмкiн.

      9. Пайдалануға ыңғайлы болуы үшiн нормативтiк құқықтық актiнiң әрбiр тарауы, бөлiмi, бөлiгi, сондай-ақ тараудың параграфы мен бөлiмнiң кiшi бөлiмiнiң тақырыптары болуға тиiс.
      Заңнамалық актiлерге өзгерiстер және (немесе) толықтырулар енгiзу туралы заңнамалық актiлердi қоспағанда, заңнамалық актiлер баптарының тақырыптары болуға тиiс.
      Нормативтiк құқықтық акт бөлiктерiнiң, бөлiмдерiнiң, кiшi бөлiмдерiнiң, тарауларының және параграфтарының тақырыптары алдыңғы мәтiннен – екi, ал келесi мәтiннен бiр жоларалық интервалмен бөлiнедi.

      10. Кодекстiң құрылымына мазмұн кiредi.

      11. Нормативтiк құқықтық актiнiң құрылымына қосымшалар енгiзiлуi мүмкiн.

      19-бап. Нормативтiк құқықтық актi мәтiнiнiң мазмұны