Оқу жылының облыстық сырттай мектептің «Биология» пәнінен III – турдың тапсырмалары

1. 
   Өсімдік тұқымдарының пайда болуы келесі нұсқаулар арқылы болады:
   

барлық өсімдіктердің көбеюімен өзіне тән ағзаларды тудырады

(Воспроизведение сопровождается размножением всех растений)
II А →А₁

Көбеюсіз жүретін ағзалардың пайда болуы (папоротник өскіні), аналық өмір сүруін тоқтатады (Воспроизведение без размножения (заросток папоротника), материнский организм перестает жить)

III А → В А→В

В

Тұқым қуусыз ағзалардың пайда болуы, аналық дара А өзіне тән емес ұрпақты әкеледі (балдырлар – зигота - жаңа ағза). (Размножение без воспроизведения, материнская особь А производит потомство не подобное себе (водоросли - зигота- новый организм)).

Тұқым қуу және көбею жүрмейді, өскінде спорофиттін пайда болуы (көкек зығыры). (Не происходит воспроизведение, и не происходит размножение, образование спорофита на заростке (кукушкин лен)).

II Өзіне тән ағзалардың болуы көбеюге байланысты : А – аналық дара, ұрпақтан кейін жойылып кетеді.

III Көбееді, бірақ өзіне тән ағзаларды әкелмейді. Аналық дара А, өзіне ұқсас емес Вдараларын әкеледі.

IV. Ұрпақтар қалыпты емес (В ұрпағы А сай емес) және көбеймейді.

Әрбір нұсқаға мысалдар келтіріп, және өсімдіктердің ұрпақтарды әкелу мен көбею жолдарын түсіндірінддер.

2. 
   Шырмауықты өсімдіктер ғимараттарды әрлендіреді. Бүгін оларда декоративті ғана емес, экологиялық мағынасы бар. Қандай?
   

3. 
   Жұмбақ: «Ол жылан секілді,
   

Құйрығын бұлғандатады.

Құйрығын жұлып тастайды –

Басқасын тауып алады».

Бұл кім? Жұмбақта қандай биологиялық құбылыс көрсетілген? Бұл құбылыстың жануардың өміріндегі маңызы қандай?

Табиғи сұрыптау арқылы пайда болған қорғану тәсілі болып саналады.

4. 
   Қарға балапандарында тілдері мен жұтқыншақтары қызыл, ал қарғаларда – қара. Бұл факті қалай түсіндіруге болады?
   

5. 
   Спринтерлер неліктен бармақтарымен жүгіреді? Сызбанұсқа түрінде түсіндіруге болады.
   

6. 
   Неліктен гипервениляциядан кейін тыныс алу жиілігі төмендейді, адамның басы айналып әлсіздейді? Жауапты жазған кезде сызбанұсқа түрінде тыныс алу орталығының, жауапты мүшелер мен рецепторлар арасындағы байланысты көрсету керек.
   

1. 
   А, В, С гендері бір тіркесу тобында орналасқан. Кроссинговер көлемі А және В арасында 7,4%, ал В және С арасында 2,9%. Егер А және С арасында кроссинговер 10,3% қашықтықта болса, А, В, С, гендері хромосомада қалай орналасады. Гендердің орналасуын сызбанұсқа (схема) түрінде көрсетіндер. Екі локустардың қайсысында кроссинговер жиі болады?
   

2. 
   Анасының қан тобы II, ал әкесінде IV. Балалардың қан топтарын аңықтандар. Шешімін схема түрінде көрсетіңдер. Анасының генотипі АА и А0 болу мүмкін
   

3. 
   Лизин аминқышқылының өнеркәсіпте бактерияның жаңа штамы арқылы алынған, ол бастапқы лизинді бөліп шығарушы бактериялар культурасына қарағанда жүз есеге артық лизин бөліп шығарады. Сіздің ойынша, микробиологтар селекцияның қандай әдістерімен бұндай бактерия штамын бөліп шығарған? Жасанды мутагенездің сұрыптау әдістері (радиоактивті сәулелер мен химиялық қосылыстардың әсері).
   

4. 
   Фермаға екі бұқа сатып алынған, олардың сүт майлығына жауап беретін гендері белгілі емес. Гибридизация әдістері арқылы бұқалардың қайсысын тұқым ретінде тиімді пайдалануға болады? Әр бұқадан ұрпақ алу: 1) А сиыры №1 бұқамен будандастырылады, оларда ұрғашы бұзау В туады. 2) А сиыры № 2 бұқамен будандастырылады, оларда ұрғашы С бұзауы туады. В мен С бұзаулардың сүттерін салыстыру керек. Бұзаулардың ішінен сүттерінің майлығы біреуінде жоғары болса, сол бұқа ең күшті болып саналады.
   

5. 
   Мейоз процесі кезінде тек қана жыныс хромосомалары ғана емес, еркектер мен әйелдерде гомологиялық жынысты емес хромосомаларда (аутосомаларда) айырысу (расхождение) бұзылуы мүмкін. 1. Овогенез және сперматогенез процесстері кезінде аутосомалардың бір жұбында дұрыс емес айырысу кезінде қандай қалыпты емес (хромосомалар жиынтығы) гаметалардың пайда болуы мүмкін? 2. Даун синдромымен азап шегуші балалардың гаметалары қалай үйлесу кезінде туу мүмкін? (45 аутосомалар + ХУ)? Неліктен?
   

Сперматогенез кезінде 23+У

2) қалыпты аналық жасуша 22Х

Қалыпты емес аталық жасуша 23У

Қалыпты емес аналық жасуша 23Х

Қалыпты аталық жасуша 22У

Себебі: гомологтық аутосомалардың дұрыс емес ажырауы овогенез бен сперматогенез кезінде.
6. Бастапқы популяцияда генотиптердің келесі жиіліктер: 0,1 АА; 0,2 Аа; 0,7 аа бар. Берілген популяцияны тепе-теңдікке келтіріңдер.

Р=Q

P=0,1+0,5х0,2=0,2

Q=1-p=1-0,2=0,8

Тендік күйін біле тұрып жиелікті анықтаймыз (Зная условия состояния равновесия вычисляем частоту):

АА-р²=0,04

Аа-2pq=0,32

aa-q2=0,64

2013-2014 оқу жылының облыстық сырттай мектептің «Биология»

пәнінен III – турдың тапсырмалары

11сынып
Дұрыс жауапты таңдап, астын сызындар

1. 
   Түстің парадоксальды фазасы кезінде:
   

2. 
   Адреналин қанға түскен кезде ... болады
   

3. Жасушалық мембрананың қозуы кезінде электрлік зарядтың өзгеруі ... иондарымен байланысты

а) натрий және калий; б) магний және фосфор; в) хлор және темір; г) кальций және йод

4. Мидың сұр заты ... тұрады

а) нейрон денелері мен олардың миелинизацияланбаған өсінділерінен; б) тек қана нейрон денелерінен;

в) аксондардан; г) дендриттерден

5. Қан тамырларынан қан қысымы ... аз

а) аортада б) артерияларда в) артериолаларда г) жүректің қасында орналасқан веналарда

6. Изоляция формалары берілген А) уақытша, В) механикалық, С) географиялық,

Д) қылықтық, Е) экологиялық, олар түрдің пайда болуына фактор болып табылады.

Бақалардың (орман, ағашқа өрмелейтін) және бұқаның репродуктивті белсеңділігі сүретте көрсетілген:

репродукция

орман бақасы ағашқа өрмелейтін бұқа

ай

сәуір мамыр маусым

2) Жарық қоңыздардың ұшу траекториясы және олардың жарқырату демонстрациясы _______изоляцияға жатады.

3) Әртүрлі гүлдердің түрлері, оларға бір түрге жататын насекомдар кіре алмайды, бұл ... изоляцияға жатады.

уақытша, механикалық, қылықтық,

3. Үздіксіз өзгергіштік (непрерывная изменчивость) (бойы, салмағы, құс қанаттарының өрісі, өсімдіктерде жапырақтар саны) графикте берілген.

Топтар саны

150 155 160 165 170 175 180 185 мөлшері, см

2. Белгінің барлық іріктеу орташа мағынасы (Среднее значение признака для всей выборки) __185+150:2+167,5.

а) қылқанды орманның биоценоздары(1, 5)

в) тұшы сулардың биоценозы (3, 7)

с) теңіз сулардың биоценоздары (4, 8)

д) шөл даланың биоценоздары (2, 6)

1) кукша

3) шабақ

5) үш саусақты тоқылдақ

6) эфа

7) перловица

Дұрыс жауапты таңда

а) 12345678 в) 12345678 с) 12345678 д) 12345678
6. Гидробионттерді экологиялық топтар бойынша үлестіру

а) зоопланктон (4, 6)

в) фитопланктон (4, 6)

с) нектон (1, 5)

д) зообентос (7, 8, 4)

1) көгілдір акула

2) теңіз сайтаны (морской черт)

3) диатомды балдырлар

4) зымырақтар

5) тунец

7) эвфаузидтер

8) тридакна алыбы (гигантская)

Дұрыс жауапты таңда