Аралас шартты бағыныңқы сөйлемдер

Аралас шартты бағыныңқы сөйлемдер

Кейде бағыныңқы және басыңқы сөйлемдердегі іс-әрекет әр түрлі кезеңге қатысты болады. Ондай жағдайда шартты сөйлемнің әр бөлігінде мағынасына қарай шартты райдың формалары қолданылады. Бұл сөйлемдер аралас шартты бағыныңқы сөйлемдер деп аталады.

Шартты бағыныңқы сөйлем	Басыңқы сөйлем
Past Indefinite	should/would + Perfect Invinitive
If you knew English Егер сен ағылшын тілін білгенде	you would have got agood job last year. сен өткен жылы жақсы жұмысқа орналасар едің.
Past Perfect	should/would + Invinitive without to
If you had studied better Егер сен жақсырақ оқығанда	you would finish the college now. колледжді қазір бітірер едің.

Жалғаулықсыз шартты бағыныңқы сөйлемдер.

Шартты сөйлемдердің негізгі шартты if, unless, suppose, provided және т.б. болып табылады. Егер нақсыз бағыныңқы шартты сөйлемдерде were, had, could, should етістік формалары болса, if жалғаулығы түсіп қалуы мүмкін. Жалғаулықсыз шартты бағыныңқы сөйлемдер басыңқы сөйлеммен баяндауыш инверсиясы арқылы байланыстырылады. Мысалы:

Were it warmer I should bathe in the sea. - Қазір жылы болғанда, мен көлде шомылар едім.

Had I known about it then I shouldn’t have done it. - Ол туралы сол кезде білгенде, мен басқаша істер едім.
Бекіту жаттығулары
Жаттығу №1

Жақшаны ашып, әр сөйлемді үш рет 1, 2 және 3 типқа қойып жазыңыз.

E.g. If you (to be) free, I (to come) to see you:

If you are free, I will come to see you.  

If you were free, I would come to see you.

If you had been free, I would have come to see you.

1. If my friend (to come) to see me, I (to be) very glad. 2. If mother (to buy) a cake, we (to have) a very nice tea party. 3. If we (to receive) a telegram from him, we (not to worry). 4. If you (not to work) systematically, you (to fail) the examinations. 5. If you (to be) busy, I (to leave) you alone. 6. If I (to live) in Moscow, I (to visit) the Tretyakov Gallery every year. 7. If I (to get) a ticket, I (to go) to the Philharmonic. 8. If I (to live) near a wood, I (to gather) a lot of mushrooms. 9. If my father (to return) early, we (to watch) TV together. 10. If she (to know) English, she (to try) to enter the university.

Жаттығу №2

Етістіктерді іске аспайтын шартты сөйлемдерге қойып, екі рет жазыңыз.

а) осы немесе келер шаққа байланысты,

b) өткен шаққа байланысты.

1. If I am not too busy, I shall go to the concert. 2. They will all be surprised if I make such a mistake. 3. If he doesn't come in time, shall we have to wait for him? 4. If no one comes to help, we shall be obliged to do the work ourselves. 5. If you put on your glasses, you will see better. 6. What shall we do if they are late? 7. Will you be very angry if we don't come? 8. Will he be very displeased if I don't ring him up?

Жаттығу №3

Жақшаны ашып, етістіктерді іске асатын шартты сөйлемге қойыңыз.

1. If I (to see) John, I (to tell) him your news. 2. He (to be) very pleased if it (to be) really true. 3. If you (to go) to town on Monday, you (to meet) my brother Tom. 4. If you (to need) help, my father (to help) you. 5. We (to have) a picnic lunch if the day (to be) fine. 6. If you (to ask) a policeman, he (to tell) you the way. 7. I (to finish) the job tomorrow if I (to can). 8. I (not / to require) an umbrella if it( not / to rain). 9. If she (to think) it over carefully, she (to form) a clear opinion. 10. If they (to catch) the bus now, they (to arrive) at half past nine.

Жаттығу №4

Жақшаны ашып, етістіктерді іске асатын және іске аспайтын шартты сөйлемдерге қойыңыз.

1. If I (to know), I (to tell) you. 2. If she (to want) to talk she (to ring up). 3. Her health (to improve) if she (to sleep) longer. 4. If he (to have) enough money, he (to buy) a large house. 5. She (to feel) lonely if Peter ( to go) out every evening. 6. We (to be) pleased to see you if you (to arrive). 7. If we (to can) come on Sunday, we (to come). 8. I (to understand) Mr. Smith if he (to speak) slowly. 9. We (not / to go) by ship unless there (to be) no other way. 10 If you (not / to give) him good meals, he (not / to be able) to work hard.

Жаттығу №5

Шартты сөйлем құрастырыңыздар:

1. He is busy and does not come to see us. If ... . 2. The girl didn't study well last year and received bad marks. If ... . 3. He broke his bicycle and so he didn't go to the country. If ... . 4. He speaks English badly: he has no practice. If ... . 5. I had a bad headache yesterday, that's why I didn't come to see you. If ... . 6. The ship was sailing near the coast, that's why it struck a rock. If ... . 7. He was not in town, therefore he was not present at our meeting. If ... . 8. The pavement was so slippery that I fell and hurt my leg. If ... . 9. The sea is rough, and we cannot sail to the island. If ... . 10. They made a fire, and the frightened wolves ran away. If ... . 

Жаттығу №6

Қазақ тіліне аударыңыз:

1. I wish you were with me.

2. I wish I had done the homework yesterday.

3. If the weather is fine tomorrow, we’ll go to the picnic.

4. He would help you do this translation if you asked him.

5. It would be wonderful if Ann were here with us.

6. It wouldn’t do you any harm if уоu did this exercise a second time.

7. If my grandfather had had a chance to study, he would have been a great man.

8. Тhе teacher suggested that we should go to the museum next week.

Жаттығу №7

Сөйлемдерді ағылшын тіліне аударыңыз:

1. Егер мен оның телефон нөмірін білсем, оған қоңырау шалар едім.

2. Егер қолым бос болғанда, мен бұл жерде көпке қалар едім

3. Егер сіз тіл хат қалдырғанда, мен сізге кеше кіріп шығар едім.

4. Егер мен француз тілін білгенде, бұл мәтінді өзім аударар едім.

5. Егер мен Вашингтонда болсам, мен Капитолийге барар едім.

6. Сіздің орныңызда болсам, мен ол жерге поездбен барар едім.

7. Мен оның адресін білгенімді қалар едім.

Жаттығу №8

Сөйлемді етістіктің қажетті формасымен толықтырыңыз:

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. 
   Емберді А.С. Practical English grammar wih rhymes – ағылшын тілін үйренуші мектеп бітіруші талапкерлерге және студенттерге арналған оқу-әдістемелік құралы. Шымкент, 2006. – 60б.
   
2. 
   Трофимов В.Н. Практическая грамматика английского языка для школьников, абитуриентов и студентов технических ВУЗов. Грамматический справочник.: - М: «Издательство Рученькина», МН.: «Современное Слово», 2001. – 144с.
   
3. 
   Резник Р.В. и др. Грамматика английского языка с упражнениями. – Смоленск-Москва: По лицензии РИЦ «ТОК», 1994 – 288 стр.
   
4. 
   Голыцинский Ю.Б. Грамматика: Сборник упражнений. - 4-е изд., - СПб.: КАРО, 2003. – 544с.
   
5. 
   Бонк Н.А., Котий Г.А., Лукьянова Н.А.. Учебник английского языка В 2-х ч.. Часть 1. – М: ГИС. 2001 – 2009 – 637 стр.
   

]

Мазмұны

1. 
   Алғы сөз 3
   
2. 
   Зат есім 4
   
3. 
   Зат есімнің көпше түрі 5
   
4. 
   Артикль 7
   
5. 
   Есімдіктер 10
   
6. 
   Сын есім 16
   
7. 
   Үстеу 17
   
8. 
   Сан есім 20
   
9. 
   Демеуліктер (Предлогтар) 22
   
10. 
    There + to be (is/are) тіркесі 24
    
11. 
    Сөзжасам 26
    
12. 
    Етістік 31
    
13. 
    Көмекші етістіктер 32
    
14. 
    Бұйрық рай 38
    
15. 
    Жай сөйлемнің құрылымы 39
    
16. 
    Етістіктің шақ формалары 40
    
17. 
    Модальдық етістіктер 58
    
18. 
    Сұраулы сөйлемдер 60
    
19. 
    Сабақтас құрмалас сөйлем 63
    
20. 
    Ырықсыз етіс 65
    
21. 
    Шақтардың қиысуы 67
    
22. 
    Төл және төлеу сөз 69
    
23. 
    Инфинитив 73
    
24. 
    Есімше І, ІІ 75
    
25. 
    Герундий 77
    
26. 
    Шартты сөйлемдер 82
    
27. 
    Қолданылған әдебиеттер тізімі 86
    

Подписано в печать 19.05.2011 г.

Объем 5,5 уч.печ.л.

Формат 60х84 1/16. Тираж 100 экз.

Отпечатано в типографии КГМУ

г. Караганда, ул, Гоголя, 40