Оқулық Алматы, 012 Əож 330 (075. 8) Кбж
Ақшаға алыпсатарлық сұраныс
жүктеу/скачать 2.94 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Баумоль-Тобин үлгісі. 1 Баумоль-Тобин үлгісі
- Бірінші жағдай.
- Екінші жағдай.
- Үшінші жағдай.
| Ақшаға алыпсатарлық сұраныс пайыздық қойылымға тə-
уелді жəне оның сұраныс қисығы теріс көлбеулі болып табылады (6.1 ə-сурет). Кейнс теориясы бойынша ақшаға жиынтық сұраныс екі өзгер- мелі функцияны көрсетеді: а) табыс; ə) пайыздық қойылым. M d = M (Y, r) 6.1-сурет. Ақшаға деген трансакциондық жəне алыпсатарлық сұраныс Сонымен, екі теорияны қорыта келе, ақшаға деген сұранысқа əсер ететін мынадай факторларды атап көрсетуге болады: 1) табыс деңгейі; 2) пайыздық қойылым; 3) ақша айналымының жылдамдығы. Классикалық теория ақшаға сұранысты нақты табыспен бай- ланыстырса, кейнстік теория ақшаға сұраныстың негізгі факторы ретінде пайыздық қойылымды алға тартады. Баумоль-Тобин үлгісі. 1 Баумоль-Тобин үлгісі – бұл адамдардың өздеріне қажетті 1 Вечканов Г.С., Вечканова Г.Р. Макроэкономика. 2 - е изд. - Спб.: Питер, 2008., 141-144 с. 149 қолма-қол ақша сомаларының мөлшерін осы сомаға банктің алынбаған пайызы түріндегі шығындары мен банкке барып келу уақытын үнемдеуді бағалаумен болатын шығындарды салысты- румен байланысты ақшаға сұраныстың ерекше үлгісі. Баумоль-Тобин үлгісі қолма-қол ақшаның трансакциондық жəне альтернативтік шығындарын ескере отырып, нақты кас- салық қалдықтардың оңтайлы мөлшерін қалай анықтауға бола- тындығын түсіндіреді. Бұл үлгіні АҚШ экономистері Уильям Баумоль (1922 жылы туылған) мен Джеймс Тобин (1918-2002, Нобель сыйлығының лауреаты) өзара тəуелсіз ұсынды. Баумоль-Тобин үлгісі қолма-қол ақшаның артықшылықта- ры мен кемшіліктерін талдайды. Негізгі артықшылығы: егер индивид тауар сатып алуға қажетті ақшасын қолында ұстаса, онда банкке барудың қажеті жоқ. Негізгі кемшілігі: егер индивид мəміле жасау үшін ақшасын қолында ұстаса, онда ол сол ақшаны банкке депозитке салып, оның үстінен пайыз алу мүмкіндігінен айырылады. Баумоль-Тобин үлгісін нақты түсіндіру үшін мына- дай үш жағдай қарастырылады (6.2-6.4-суреттер). Бірінші жағдай. 6.2-суретте индивидтің банкке 1 рет ба- руындағы жағдайы көрсетілген. Ол жылдың басында өзінің ақшасын (Y теңге) жинақ шотынан бір-ақ рет шешеді жəне оны жыл бойы жұмсайды. Жылдың басында оның ақшасы – Y теңге, жылдың соңында – 0 теңгеге тең, онда жыл бойындағы ақшаның орташа сомасы мынадай: Y/2. Екінші жағдай. 6.3-суретте индивидтің жылына банкке 2 рет баруындағы жағдайы көрсетілген. Ол жылдың басында Y/2-ге тең ақша сомасын шоттан шешеді жəне оны жылдың бірінші жар- тысында жұмсайды, содан кейін сондай соманы тағы бір рет ба- рып шешіп алады да оны жылдың екінші жартысында жұмсайды. Мұндай жағдайда, жыл бойындағы индивидтің қолындағы ақша сомасының мөлшері Y/2-ден 0-ге дейін өзгереді, ал орташа сома- сы Y/4-ке тең болады. Үшінші жағдай. 6.4-суретте индивидтің банке N рет ба- руындағы жағдайы көрсетілген. Ол жылдың əр уақытында Y/N-ге тең ақша сомасын шоттан шешеді жəне оны жыл бойы 1/N кезеңдерде тең бөліктерге бөліп жұмсайды. Мұндай жағдай- да, жыл бойындағы индивидтің қолындағы ақша сомасының мөлшері Y/N-нен 0-ге дейін өзгереді, ал орташа сомасы Y/2N-ге тең болады. |