Оқулық Алматы, 014 3 удк ббк о қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің
жүктеу/скачать 1.55 Mb. Pdf көрінісі
|
| 190
191 сатылары мен кəсіппен үйлесімді көрсететін, кəсіпті еркін меңгеру сатысы, субъектілі енгізілу өзіндік реттеуші жəне өзіндік ынталандырушы əрекеттермен анықталады; – суперкəсібиліктің деңгейі рефлексивті акмеологиялық орта- ға сəйкес келеді, барлық компоненттер жоғары дамыған жəне интеграцияланған, жаңа құрылым қалыптасқан – өмірлік кəсіби өзіндік жүзеге асыру; ортаны құру феномені айқын байқалады, сонымен бірге тұлға мен ортаның өзара əрекетінің акмеологиялық деңгейі байқалады; өзара əрекеттің компоненттерінің интегративті- лігі, өзара əрекетте қол жеткізетін санасы, проективтілік, өзара əрекеттің құндылығын саналы ұғыну, прогностикалық, нəтижелерді болжау. Бейімделу сатысы іс-əрекеттің кооперативті құрылымын құрумен, белсенді əрекет ететін субъектінің өзін-өзі дамытуымен, өзін-өзі ұйымдастырушы əрекеттермен, ынтымақтастықпен, се- ріктестікпен байланысты, мұнда бірлескен іс-əрекеттің барлық субъектілерімен өзара əрекеттің сапалы жаңа деңгейге, дамыған өзіндік реттеу, белсенділік, кəсіби ашық, кеңейтілген кеңістік есебінен қол жеткізіледі. Өзін-өзі өзектілеу сатысы, шығармашылықпен, салалас кəсіптерді меңгерудің мүмкіндігімен байланысты; кəсіпті меңгеру – бұл шығармашылық өзін-өзі жобалау, өзін қайта құрушы, шыңға жетуші ретінде көрінуі (жоғары кəсіби нəтижелер, өзінің құзыреттілігінің деңгейіне ұмтылыс, даралық). Акмеорта тұғыры кəсіби ортаны тұлғалық-кəсіби дамудың кеңістігіне қайта құруға мүмкіндік береді, үдерісті акмеологиялық технологияларды ендіру есебінен, ортаның əсерінің тұтастық деңгейін арттыра отырып технологияландыруға мүмкіндік береді. Акмеологиялық ортаны дамыту үдерісін бағдарламалық- мақсатты басқару алгоритмін қолдануға мүмкіндік береді: а) бо- лашақ маманның кəсібилігін дамытудың негізгі мақсаттарының бірі ретінде, ортаны акмеологиялық орта деңгейіне дамытуды жүзеге асыру; б) жоғары оқу орындарының жəне қосымша білім беру жүйесінің оқу үдерісіне маманды акмеологиялық ортада дамыту үдерісін оңтайландыруға мүмкіндік беретін кəсіби іс-əрекет алгоритмін құрастыру жəне ендіру. Акмеологиялық ортада кəсіпқойды дамыту – бұл акмеологиялық ортамен өзара əсерде кəсібиліктің компоненттерін қалыптастыру мен қайта құрудың сатылы үдерісі. Акмеологиялық ортаның əсері – кəсіби дамытудың акмеологиялық детерминанттарын, өрістерін жəне кеңістігін, факторлары мен өзгермелі жағдайларын қамтитын, жоғары реттегі жүйе, ерекше социумның əсері; сонымен бірге, меңгерілген жеке қоршаған орта, кəсіпқойдың өзі туралы ұғымдары мен бағалауы; тұлғалық ресурстарды субъектілікті көрсетуге, тұлғалық-кəсіби жетістікке жетуге, психофизикалық, тұлғалық- кəсіби, əлеуметтік, рухани өзіндік дамытуды барынша қамтитын əлеуметтік қозғалыс хронотоптары. Ортаны қайта құруда акме-нəтижеге жету үшін əлеуетті бағалауды ұйымдастыру, ортаның сипаттамалар кешенін анықтау- дан; кəсіпқойлардың ұжымдық, қайта құрушы, шығармашылық іс-əрекетіне ендірілген қасиеттерден; объективті жəне субъективті факторлар мен жағдайларды анықтаудан басталады. Кəсіпқойды дамытумен байланысты қайта құрылатын ұйымдастырушылық ортада, тұлғалық-кəсіби дамытудың ком- поненттеріне жəне оның ортамен арақатынасына сəйкес келетін заңдылықтардың 5 тобы əрекет етеді: – əлеуметтік-психологиялық жəне ұйымдастырушылық (саты- лы акмеологиялық қамтамасыз ету, кəсіби ортаны модельдеу, тұлғалық-кəсіби дамытуға бағыттылық, оның экстрафункционалды біліктілікпен түйісуі, əлеуметтік-психологиялық шеберлік пен тұлғалық-эмоционалды қорғаныстың сəйкестігі, тұлғаның даму деңгейлерінің, тиімділіктің шыңдарына өзіндік қозғалыстың айналмалылығының əртүрлі жағдайларында тұрақтылыққа тəуелділік); – когнитивті-креативтілік – ортаны интеллектуализациялаудан озатын, жеке жəне орта факторларына тəуелді интеллектуалды белсенділікті көрсетудің алуан түрлілігі; кəсіпқойды өзіндік ұйымдастыруда креативтілікті ресурс ретінде көрсету; дамудың жоғары нəтижелеріне жетуде «реакция нормаларынан» асатын, шығармашылық əлеуетті өзектілеу); – əлеуметік-перцептивті жəне рефлексивті (жас ерекшеліктен артық қабылдау инициациясы, рефлексияның өзіндік зерттеумен арақатынасы); – ортаны жəне онда кəсіпқойды дамытуды акмеологиялық қайта құру стратегиясы мен тактикасының заңдылықтары, «кеңістік- уақыт» кеңістігінде жүзеге асырылады, онда бағдар ретінде кеңдік- тің маңызды параметрі бар идеалды орта таңдалады; биіктік |