Студенттер орындайтын тапсырмалар:
1. Атмосферада ең көп мөлшерде кездесетін химиялық элемент?
-
Азот
-
Шаң-тозаң
-
Су булары.
-
Механикалык майда бөлшекгер.
E)Ғарыштан тускен запар.
2. Озон қабтының жұқаруына әсер ететін заттарды атаныз:
-
Фреондар.
-
Шаң-тозаң
-
Су булары.
-
Механикалык майда бөлшекгер.
E)Ғарыштан тускен запар.
3. Өндірістің жедел дамуы, зауыттардың көптеп салынуы қай жылы?
А) 1954
В)1984
С)2000
D)2005
Е)1978
4. Қазақстанның қазіргі экологиялық жағдайы қандай мәселе?
А) Глобальды
В) Флотация.
С) Когуляция.
Ц) Сорбция.
Е) Кристаллизация.
5. Жалпы ірі өндіріс орындарын дамыту неше факторға байланысты?
А) 3
В)19
С)20
D)25
Е)18
6. Батыс Қазақстан өнеркәсіптік экологиялық аймағына қандай облыстар енеді?
А) Атырау, Маңғыстау, Ақтөбе
В) Шымкент
С) Қостанай
Ц) Сібір Қазақстан
Е) Қызылорда
7. Ақтау қаласында АЭС-ң базасында теңіз суын тұшыландыратын завод қай
жылы іске қосылды?
А)1973 ж.
В)1966 ж.
С)1955 ж.
Д) 1981 ж.
Е)1983 ж.
8. Батыс аймақта қай облыс экологиясы ауыр аймақтардың алдыңғы қатарына жатады?
А) Маңғыстау
В) Шымкент
С) Қостанай
Ц) Сібір Қазақстан
Е) Қызылорда
9. Оңтүстік Қазақстандағы негізгі экологиялық мәселелер?
А) су ресурстары
В) Флотация.
С) Когуляция.
Ц) Сорбция.
Е) Кристаллизация.
10. Аса кауіпті сүзек ауруының Қызылорда облысындағы деңгейі неше пайыз?
А) 50
В)19
С)20
D)25
Е)18
11. Аса кауіпті сүзек ауруының Оңтүстік Қазақстан облысындағы деңгейі неше пайыз?
А) 30
В)19
С)20
D)25
Е)18
2 –апта
ОБСӨЖ №7
ОБСӨЖ тақырыбы Экожүйеге қышқыл жаңбырдың әсері.
ОБСӨЖ жоспары
1)Әлемдік жер шарының ластануы
2)Қазақстандағы шөлдену мәселелері.
3) Экологиялық мониторинг
ОБСӨЖ мәтіні: Жер шарындағы экологиялық жағдай күннен-күнге шиеленісе түсуде. Бүрын-соңды болмаған саяси-әлеуметтік, экономикалық даму үрдістерінен қоғам өзіне ыңғайлы бағыттарын таңдап, тығырықтан шығу жольш іздестіруде. Дүниежүзілік өркениетті елдер арасындағы сауда-саттық қарым-қатынастардың артуы мемлекеттік экологиялық сараптауды күшейтуді қажет етіп отыр. Көптеген дамыған елдерде ауыл шаруашылығы өнімдерінің тазалығына сараптама жасау 1980 жылдан бастап-ақ қолға алынған. Өйткені химиялық тыңайтқыш арқылы алынған өнімдер өлдеқайда арзан, ал таза өнімдердің бағасы жоғары болып келеді. Мүндай экологиялық сараптау — адамдардың денсаулығына тигізетін әсеріне жасалған "қорытынды" деп түсіну керек.
Күн өткен сайын экологиялық проблемалар кебейіп, оларды шешу жолдары қиындай түсуде. Сондықтан экологиялық проблемаларды шешу жеке адамның ғана емес, қоғам мен мемлекеттің де міндеті болмақ. Кдзіргі кезде дүние жүзіндегі дамушы және дамыған елдерде табиғат ресурстарын игеру нарықтық қатынастьщ бастамасы болып отыр. Нарықтық жағдайда табиғат ресурстарын өндіру, өңдеу жөне пайдалану барысында жаңа экологиялық үғымдар мен түсініктер қалыптасуда. Өнімнің қүны ендігі жерде бүрынғыдай "қажетті зат" емес, экологиялық таза өнім ретінде бағалануы тиіс. Өнімдердің экологиялық қүны орта сапалылығымен өлшенеді. Сондықтан экологиялық таза өнімнің өте жоғары бағалануы қазірдің өзінде нарықтық ортадан орын алды. Ендігі жерде бүрынғыдай өнімнің санына емес, сапасына көңіл бөлінеді. Ол үтттін адам жердің, ауаның, судың тазалығы қажет екенін түсіне бастады.
Таза өнім өндіру үшін табиғи ортаның сапасын жақсартып, ластануға жол бермеу шаралары қатар жүргізілуі керек. Ол үшін өндіріске жаңа экологиялық технологияны енгізу қажеттігі туып отыр. Осының бәрі бүгінгі күні барлық адамзаттың мойындап отырған экологиялық маркетинг жүйесін іске қосудың алғы-шарттарын білуді қажет етіп отыр. Ол — ауыл шаруашылығы, өнеркәсіп өшмдерінің барлық түріне экологиялық сараптама жасау болып табылады. Ойткені мемлекеттер арасындағы импорт пен экспорт өнімдерінің тасымалдануы күшейе түсуде. Солардың ішінде тамақ, темекі өнгмдерінщ сапасыньщ төмендігі, сырттан келетін дәрі-дәрмектің сапасы мен қолдану мерзімішң өтіп кетуі байқалып отыр. Әсіресе өнеркәсіп бүйымдары арзан синтетикалық заттардан жасалынса, косметикальщ заттардьщ сапасы бүгінгі күннің талабына сай емес. Осының бәрі адам денсаулығына зардабын тигізіп, тері, жүқпалы және аллергияльщ, т.б. ауруларды көбейтуде.
Әлемдік экологиялық проблемаларды шешу үшін, ең алдымен олардың пайда болу себептерін білу қажет. Экологиялық проблемаларды шешудің тиімді жолдарын анықтау табиғи ортаны сауық-тырудың бірден-бір жаңа багыты болмақ.
Қалыптасқан экологиялык мәселелерді шешудің негізгі ғылыми бағыттары мен оны жетілдіру жолдары айқындала бастады. Олардың негізгілері:
-
экологиялық білімді жетілдіру;
-
экологиялық сараптама;
-
экологиялық мониторинг;
-
экологиялық маркетинг;
-
экологиялық бизнес;
-
экологиялық нарық;
-
экологиялык менеджмент.
Экологиялық білім — балабакша, орта мектеп, лицей, гимназия, колледждерде, жоғары оқу орыңдарында үздіксіз экологиялық білім беру жүйесін жетілдіру мен үйымдастырудың мемлекеттік жүйесі.
Әкологиялық сараптама — негізінен, табиғат қүрауыштарының өзгеруін, өнімдердің барлық түрлерін, сол сияқты адамдардың денсаулығына тигізетін зиянды зардабьш анықтайды. Сараптаманың бірнеше тәсілдері бар.
Экологиялық мониторинг — қоршаған ортадағы табиғат күбылыстарын түрақты бақылау мен тексеру жүйесі. Ол 3 сатыдан түрады: негізгі жағдайды бақылау, бағалау, алдын ала болжау. Экологиялық мониторинг щттыц, аймацтыц жөне жергілікті деп жіктеледі.
Маркетинг — кез келген шаруашылық саласынан пайда табуды жүзеге асыратын шаралар жүйесі. "Маркет" сөзі ағылшынша "нарық" және "енімдерді сату мен сатып алу" деген үғымды береді.
Экологиялық маркетинг — табиғат ресурстарын тиімді пайдала-нудың барлық жаңа технологиясын сақтай отырып, экологиялық таза енім өндіруді жүзеге асыратын экологиялық бизнес жолы. Экологиялық маркетингтің негізгі мақсаты — тауарларды сату мен сатып алу барысындағы барлық іс-өрекеттерді экологияландыру. Ал оньің шешуші міндеттері — жаңа қоғамның талабына сай экологиялық таза онімді ©ндіру мен сатудың тиімді жолын үсыну.
Экологиялық бизнес. Бизнес—жекелеген немесе бір топ адамның өздерінің ынтасымен пайда табудың мол көзін іздестіру. Бүл мөселеде де табиғат ресурстары бизнестің кезіне айналады. Соньщ нәтижесінде, жекелеген табиғат ресурстары жойылып кетуі мүмкін. Осыған орай, табиғат байлығын бизнес көзіне айналдыру бүрынғыдай емес, экологиялық талапқа, заңға сәйкес жүргізілуі тиіс. Экологиялық бизнеспен қатар табиғатқа нүқсан келтірмеу, оны бүрынғы қалпына келтіру қарастырылады. Оны бақылауды қоғамдық және мемлекеттік мекемелер жүзеге асырады. Экологиялық бизнес жүйесінің қүрылымы 6-сызбанүсқада келтірілген.
Экологиялық нарық. Экологиялық нарық — түтынушыларға экологиялық жағынан сапасы жоғары өнімдерді сату мен сатьш алуды жүзеге асыратын қызмет жүйесі. Экологиялық нарық — экологиялық өнім мен экологиялық қызметтен түрады. Экологиялық өнімдер табиғат ресурстарын пайдаланудьщ қоршаған ортаға зиянсыз өр түрлі жолдарын қарастырады. Ал экологиялық қызмет өз кезегінде зат өндіру барысындағы барлық технологияны сақтау шараларына бақылау жасап отырады. Соның нәтижесінде табиғатқа көп шығын келтіруге жол бермейді. Ол, негізінен, бақылау мен айып салу арқылы жүзеге асады.
Экологиялық менеджмент. Экологиялық бизнес талаптарын орындау менеджмент шегінде ғана жүзеге асуға негізделген. Ол
экологиялық маркетинг ережелері мен талаптарына сәйкес жүргізіледі.
Менеджмент—барлык бизнес жүйесіндегі жүмыстардың үйлестірушісі. Ал оны жүргізуші адамды менеджер дейміз. Менеджер — өз ісінің шебері болумен катар, білікті маман әрі экологаялык сауатты болуы керек. Өйткені ол бүкіл экологаялық маркетинг жүйесіндегі пайда табудың көзін қоғамның экологиялық-экономикалық мүддесіне лайықтап жүргізетін елінің патриоты болуы тиіс.
Менеджменттің сан алуан түрлері дамып келеді. Олар: қаржы, өндіріс, әнімдерді реттеу, өкімшілік, маман дайындау, т.б.
Қорыта айтқанда, бүгінгі ғаламдық экологиялык проблема-лардың ядросы адам баласының материалдық және моральдық қажетін ©теу. Ол үшін — табиғат ресурстарын тиімді пайдаланудың маркетингтік жүйесі іске қосылды. Оны өз деңгейінде түсіну және нарықтық жағдайдағы бизнес көздеріне бақылау жасау мемлекеттік әрі қогамдық игі істер екенін білуіміз керек.
2- апта
ОБСӨЖ №8
(2 балл)
ОБСӨЖ тақырып: Ортаның экологиялық факторлары және олардың жіктелуі.
Обсөж жоспары:
-
Экологиялық факторларға сипаттама
-
Факторлардың организмге әсері және заңдылықтары
Достарыңызбен бөлісу: |