Қазақстан Республикасының ғылым және білім миністірлігі
С.Торайгыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Кәсіптік оқыту және қоршаған ортаны қорғау кафедрасы
АЖЖ-негіздері
ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)
Павлодар, 201 ж.
Пән бойынша оқыту бағдарламасын (Syllabus) бекіту парағы
|
|
Нысан
ПМУ ҰС Н 7.18.3/38
|
БЕКІТЕМІН
СҚ факультетінің деканы
_____________ М. К. Кудерин
«___»_____________20 ___ ж.
Құрастырушы: т.ғ.к., профессор Арынгазин К. Ш.
6М073100 – Қоршаған ортаны қорғау және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі магистранттарына арналған
АЖЖ-негіздері
ПӘННІҢ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)
Бағдарлама 20 ж. « » бекітілген жұмыс оқу бағдарламасына негізінде жасалған.
КОжәнеҚОҚ кафедра отырысында ұсынылды 20 ж.« » № Хаттама
КОжәнеҚОҚ кафедра меңгерушісі К. Ш. Арынгазин
20 ж.« » № Хаттама
СҚ факультетінің оқуәдістемелік кеңесімен мақұлданды
20 ж.« » № Хаттама
СҚФ ОӘК төрағысы Жукенова Г.А. 20 ж.« »
1. Оқу пәннің паспорты
1 Оқу пәннің паспорты
Пән атауы: АЖЖ-негіздері
Оқу мерзімі және кредит саны
Барлығы – 3 кредит
Курс: 1
Семестр: 2
Жалпы аудиторияда оқу сағаты – 45 сағат
Дәрістер - 30 часов
Тәжрибелік /семинарлық оқу сағаттары - 15 сағат
Зертханалық - жоқ
МӨЖ – 90 сағат
Оның құрамында МОӨЖ – 22,5 сағат
Жалпы көлемі - 135 сағат
Бақылау формасы
емтихан – 2 семестрде
2. Пререквизиттер және постреквизиттер
Пререквизиттер: Магистранттардың келесі пәндері оқығанда алған білімдеріне негізделеді: Имитациялық модельдеу.
Постреквизиттер Магистранттардың калыптасуының соңғы кезеңі болып табылады: Ажж-негіздерімен кәсіпорындарды жобалау.
3. Пән, мақсаттар мен міндеттер
Пән нысаны: АЖЖ-негіздері пәнінен қоршаған ортаны қорғау және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі саласындағы ақпараттық технологиялар бағыты бойынша дайындалатын магистранттарының негізі болып табылады.
Пән мақсаты: Жобалаудың мерзімін қысқарту және сапасын арттыру, инженерлі–техникалық жұмыскерлер санын азайту, еңбек өнімділігін көбейту, материалды шығындарды төмендету.
Пән міндеттері:
тіршілік әрекетінің қауіпсіздігіндегі және қоршаған ортаны қорғаудағы жүйелер мен басқару органдарының қызметтерімен таныстыру;
- тіршілік әрекетінің қауіпсіздігіндегі және қоршаған ортаны қорғаудағы жүйелер мен басқару органдарының басты қағидалары мен функцияларын оқыту.
4. Білім, біліктілікке және құзыреттілікке койылатын талаптар:
білу керек:
- Автоматизацияланған жобалау жүйелерінің дамуы (АЖЖ) қазіргі заманға сай есептеуіш техника, жаңа ақпараттық технологиялар, инженерлік есептерді шығарудың көптеген әдістері мен олардың оптимизациясын.
- АЖЖ элементтерімен жобалау облысындағы ең қажетті мәліметтерді.
игеру керек:
- программалық жабдықтың топтамасы мен сипаттамасын;
- операциялық жүйенің мәнін және қызметін;
құзыретті болу керек:
-
есептеуіш техниканы қолдануымен автоматизацияланған жобалауды қолдану.
практикалық дағдылар:
- программаларды іске қосуды;
- файл мен файлдық жүйенің мәнін;
- файлдарды ашу және сақтау тәсілдерін;
- стандарттық программалардың мәнін.
5 Тақырыптық жоспар
№ п/п
|
Тақырыптар атауы
|
Аудиториялық сабақ түрлері бойынша сағаттарының саны
|
МӨЖ
|
дәріс
|
практикалық
|
зертханалық
студиялық,
жеке
|
Барлығы
|
Оның құрамындағы МОӨЖ
|
1
|
Көлемді жобалық шешімдер
|
5
|
|
-
|
15
|
2,5
|
2
|
Энергетикалық бөлім. Астықты сақтауды автоматизациялау
|
5
|
3
|
-
|
15
|
4
|
3
|
Жобаланатын және қайта құрылатын астық қоймасының техникалық-экономикалық көрсеткіштері
|
5
|
3
|
|
15
|
4
|
4
|
Имитационды модел теориясының негізгі түсініктері
|
5
|
3
|
-
|
15
|
4
|
5
|
Астықты элеватор мен өңделетін кәсіпорынның технологиялық жобасының автоматизациялы әдістері
|
5
|
3
|
|
15
|
4
|
6
|
Құрылыс объектісінің автоматтандырылған жоба жүйесінің (АЖЖ) құрылуының негізі
|
5
|
3
|
-
|
15
|
4
|
|
Жалпы:135 сағат (3 кредит)
|
30
|
15
|
-
|
90
|
22,5
|
6. Дәріс сабақтарының мазмұны
Тақырып 1 Көлемді жобалық шешімдер
Жоспар:
1 Жұмыс ғимаратының силосты корпустармен және қабылдағыш–жібергіш қондырғылардың үйлесімді компоновкасы
-
Жұмыс ғимараты және силосты корпус
-
Астықтың кептіргіштердің компоновкасы
-
Қалдықтарды өңдеу және сақтау
-
Өздіксанау құбырларының компоновкасы
-
Элеватордың қабылдау және жіберу құрылғылары
1 Жұмыс ғимаратының силосты корпустармен және қабылдағыш–жібергіш қондырғылардың үйлесімді компоновкасы
Элеватордың негізгі сооружений типті сызбасының компоновкалары өңделге жұмыс ғимараты мен силосты корпусты байланыстырады, игіліктік технологиялық сызба болу үшін, сонымен қатар силосүсті және силососты конвейерлер минималды протяженность болғандай. 22-суреттте компоновканың әр түрлі типті сызбалары көрсетілген. Бір қанатты элеваторды компоновкалағанда конвейерледің сандық мөлшері аз орналастырылады бірақ сыйымдылығын кеңейткенде өте ұзын еонвейерлерді орналастыру қажет, себебі жүкті телешкалардың қозғалыс уақыттарын ұлғайтады.
Элеваторлардың екі қанаты сызбалары жұмыс жұмыс істейтін башниямен силостардың арсын байланыстыруға мүмкіндік береді. Барлық техналогиялық және трнспорттық құрал-жабдықтар кешені өте жақын қолданылуы мүмкін.
Силостардың үлкен сыйымдылығында сооружения екі паралелльді сызық бойынша орналастырылады. Территория құрылысының жоғарғы коэфициентін бұндай үйлесімді компоновка қамтамасыз етеді.
Егер элеватор астық сыкладтарымен үйкелісе, онда сооружения бірнеше паралелльді сызықтармен орналастырады.
а – бір қанатты; б – екі қанатты; в – элеватордың екі сызықты сызбасы; г – элеватордың екі сызықты астық қоймасы; д – диірменді
22 сурет – Элеватордың негізгі құрылғыларын құрастыру сызбалары
Силосты корпустарды және механизацияланған скыладтарды ұзындық осі темір жол жолдарына перпендикуляр орналастыруға болады. Өндірістік элеваторлардың бір жағында жұмыс ғимаратында силосты корпус орналасса, қарама-қарсы жағында дайын өнімді кәсіп орын салады. Бұндай орналастырылу кәсіп орын қабылдағыш қондырғылармен элеватордың тікелей транспорттық байланысуын береді.
Базисті – перевалды және порттық элеваторларды бір қалыпты сызба бойынша компоновкалайды.
Автомовильді және темір жол транспорттары үшін қабылдағыш – жібергіш қондырғыларды жұмыс ғимаратының әр түрлі жағында орналастырады, жер жер басты галереясында минимальды протяженность болу керек. Қзіргі кездегі элеваторларда темір жол және автомовильді транспортардың қабылдағыш және жібергіш қондырғылары жұмыс ғимараты мен жер асты галереясын байланыстырады.
Элеватордың сулы причала қатысты орналасуына тәуелді су транспорты үшін қабылдағыш және жібергіш қондырғыларды орнатады.Бұл қондырғылар жалғаусыз жинақтауыш бункерлерді жобалауды кеңес етеді.
2 Жұмыс ғимараты және силосты корпус
Жұмыс ғимаратының көлемді-жобалық шешімдері астықтың технологиялық операцияларымен анықталады. (қабылдау, өңдеу, өлшеу, сақтау және жіберу).
Көлемді – жобалық шешімдержі өңдегенде қарастыру керек: құрал-жабдықтардың өңделген тенолгиялық сызбасы бойынша реттпен орналысуын; конструкциялармен машина расындағы өту жолдарының нормалық өлшемін; машиналарға қызмет ету ережелерді.
Нан қабылдағыш және өндірістік элеваторлар үшін жұмыс істейтін жинақтық башнияларды қолданады. Жұмыс ғимаратында астық бір және екі сатылы сызба бйынша жүреді.
Бір сатылы сызбаға тән, жұмыс ғимаратында таразылар силос үсті конвейерлерден жоғары орналастырылған, сондықтан өлшенетін астық тура силосқа немесе өңдеуге жіберілуі мүмкін. Бұндай сызба қарапайымдылығымен ерекшеленеді, бірақ жұмыс ғимаратының белгілі бір биіктігі болады.(30м және одан көп).
Монилентті және жинақты темірбитондарды элеваторларда бір сатылы сызба бойынша құрастырады.
Диірменді элеватор МС-3Х175 (23-сурет) жиақты конструксцисы, 3Х3м өлшемді жинақты темірбетондар элементтерден жасалған.Өнімділігі 175 т/ч үш негізгі және үш қосымша нориялармен жабдықталған негізгі нориялап астықты таразынға жібереді, қосымшалары – астықты айналу трубаларынан алады және оеы силосқа жібереді.
Элеватордың көлетді-жобалық шешімдерінің нұсқаларын таңдағанда астық үшін жинақтауыш бункерлерін пайдалануға кеңес береді және автомовильді транспортпен келіп түсетін өнімді силосты корпусқа немесе жұмыс ғимаратына орналастыру. Астықты мамандырылған нориялармен жіберу керек.
3 Астықтың кептіргіштердің компоновкасы
Кептіру – негізгі операциялардың бірі болып табылатын жерде астық кептіргіштердің негізгі астық тасмалдау комуникацияларын орналастыру ұсынылады.
Силосты корпус қабырғаларында ашақ түрдегі астық кептіргіштерді орнатады.
Оперативті кептіргішке дейінгі және кептіргіштен кейінгі букерлер сыйымдылығының өлшемі астық кептіргіштер 8 сағат бойы үзіліссіз жұмыс істеуінің қамтамасыз етілуімен қарастырылады.П-350 астықтың реццеркуляции мен берілуін және ІІ-100 кептірілген астықтаы жинау үшінт элеваторды екі қосымша нормалардың орнатылуы қарыстырылған. Бұл астық кептіргіштен ІІ-100 нориясына таспалы конвейер көмегімен бағытталған.Топки силосты корпусқа қарама-қарсы бетте орнатылады. Егер бірнеше астық кептіргіштер орнатылса, онда қызмет ету орнын кеңейту үшін бөлімдерді біріктірілу ұсынылады.
У2-У35-50 астық кептіргіш ОҒЗИ жобасымен шығарылған. РД сияқты, бұл цельнометаллическая екі секциялы жеке тұратын кептіргіш, ірі жоғары ылғалдылықты және ішкі азық-түліктік пен азықтық астық өнімдерін кептіруге арналған.
Оның ерекшелігі – сақина тәрізді подводящим и отводещим диффузорлық және тежегіш элементтері бос денелі шарлардың гирлядысынынан жасалған цилиндрлі камералы қыздырғыш.
Астық кептіргіштің әр агрегатында цилиндрлі бункер сақиналы диффузорлы қыздырғыш камерасы, тепломассообменшик екі шахта ауа тартқыш камера және бесприводные выпусные қондырғылар әр шахтада орнатылған.
-
Қалдықтарды өңдеу және сақтау
Қалдықтарды бақылау және өңдеу жұмыстары элеваторы бар жұмыс ғимаратында орындайды. Бақылау сепараторлары мен триерлерді негізгі сепаратор орналасқан қабатта орнатады. Өңделген дәндердің қалдықтарын үш категорияға бөледі:
I категория – а) қалдықтардағы дәндердің болуы 30-50%;
б) қалдықтардағы дәндердің болуы 10-30%;
II категория – қалдық құрамындағы дән 2-10%;
III категория–қалдық құрамындағы дәндердің 2% көп болмауы керек (елеуіштен қабылданған жиналым, елеуіштің өтпелі жолымен өткен жиналым, аспирациондық шаң, асбұршақтың сыртқы қабаты).
Әртүрлі категориялы қалдықтарды араластыруға рұқсат етілмейді. Негізгі сепаратордың тұңба камерасынан алынатын қалдықтар және келесі қабылдағыш елеуіштен бақылау сепараторына бағытталады. Негізгі сепараторлардағы қалдықтар жеке тұрған метал бункерлерге бағытталады.
-
Өздіксанау құбырларының компоновкасы
Элеваторлар жобасындағы ең негізгі жұмыс сызбанұсқаларында өздіксанау құбырларының әртүрлі саймандармен көрсетіледі (еңгізулер, секторлар, ауыстырғыш клапондар және тағы басқалар). Өзіндіксанау құбырларының компоновкасы элеваторда орындалатын жұмыстың соңғы қабаты 24 суретте мысал ретінде көрсетілген. Элеватордың құрамында сегіз қатарлы күштер және үш соңғы күш конвейерлері бар. Өздігінен ағатын құбырлар жиналымы осындай, тіпті дәндер 3 шеткі қапталдық лента конвейері, ал 2 орташалардан ортанғы конвейерге түседі.
24 сурет – Өздіксанау құбырларының соңғы күш қабат компановкасы
Түбі темірбетонды күш жүруші құбырларға өтуші арқылы өткізілген, бұларға 300 мм ұзындықтағы өздігінен ағатын құбырлар жалғанған. Қабылдауыштардың алдында екі жалғыздық өздіксанау құбырлардың жан-жағындағы өнімді қабылдау үшін ыдыс қойылған және орташа бір жалғыздық енгізу үшін орнатылған. Бұрышты қамтамасыз ету үшін өздігінен ағатын құбырға 450 және жол құралдарын есепке алып қабат 6м белгіленеді. Егер лентаны күш жүргізу корпусының алдынан көтерсе, онда қүш асты өткізушілер өнімді өткізетін құрылғысын жоғары көтереді, өздігінен ағатын құбырлардың дәндерін конвейерге еңгізген уақытта керекті бұрыш жасау үшін орнатылады.
-
Элеватордың қабылдау және жіберу құрылғылары
Автокөлік транспорттарына арналған қабылдау және жіберу құрылғылары. Автокөлік транспорттан дәнді қабылдау негізгі операциялардың бірі болып есептелінеді. Тиеу және түсіру көлеміндегі элеватордың орындайтын жұмысы, сонымен бірге автокөлік және теміржол транспорттарын тиеу және түсіру жұмысы 60% құрайды, сол себебті бұл құрылғыларды қабылдау барысында өте қатал шаралар қолданылады.
Оперативті жұмыстың құрылғыларды қабылдау төмендегі факторларға тәуелді:
а) дәннің енуі және автокөлік түріне;
б) әртектес дәндердің саны және олардың сапасына;
в) орнатылған автокөліктен түсіру түріне.
Қазіргі заманғы қабылдағыш құрылғылар жеке дара жұмыс істей алады, жұмыс істеуші элеваторы бар ғимараттың жанында орналасады, әмбебап түсірушілерді, қабылдағыш бункерлерді, мамандырылған транспорттық механизмдерді, жинағыш бункерлерді, әртүрлі дәндерді сұрыптауды жұмыс істеуін басқарады. Жинағыш бункерлер дәндерді қабылдауды және бірнеше партиялы дәндердің сұрыпталуы және негізгі партияларды қодлануды жоғарлатады. 26 суретте қабылдағыш құрылғылардың екі түрлі автокөлікті түсірушілермен суреттелген. Дәнді автокөлікті транспорттан алу көлемді операция және қалдықтардан (20 т) өндіріледі және олар күш өткізу корпусының үстінгі жағында орналасады. Дәнді өздігінен ағатын құбырлар арқылы автокөліктерге енгізіп, автокөліктерді таразыда өлшейді.
Теміржол транспорттарының қабылдау және жіберу құрылғылары. Теміржол транспорттарының қабылдау құрылғыларын жеке бір жерде орналастырады, элеваторы бар жұмыс ғимаратынан және вагонды жүкті алушыларды, кішірек көлемді қабылдағыш бункерлерді немесе толық профилді және көлденен қабылдағыш конвейерлерді іске қосады.
Вагонды жүкті алушыларды вагонды қабылдау санына және вагон айналымына байланысты таңдайды. Көбінесе прогресивті вагонды жүкті алушылар ВРГ, ВГК және инерциялық істі орнатушылар ЦНИИ МПС (ИРМ) қолданылады.
Әртүрлі вагондардан жүкті тиіп алу, сонымен бірге дән тасушы вагондар әмбебап қабылдағыш құрылғылардың құрылысын ескереді. Дән тасушы вагондардың ұлғаюы реконструкциялық қабылдағыш құралдарына өндірісі 175...350 т/т транспорттық құрылғыларды орнатады.
25 суретте қабылдағыш құрылғылардың толық профилді бункері көрсетілген. Осындай қабылдағыш құрылғылардың өзіндік дән жіберуші түзулері бар және олар элктроқозғауыштың көп болуын қажет етпейді. Құрылғылардың жетіспеушілігі көбінесе бункерлердің тереңдігіне байланысты (6...7,5 м), осының салдарынан үлкен қажеттілікке әкеліп соқтырады.
Дәнді вагонға екі жол арқылы тиейді. Дән жинауышқа жинағыш бункерлердің көмегімен жинақталады. Осындай операцияларды орындау және уақытты үнемдеу үшін дәнді вагонға екі жолмен тиер алдында жинағыштарға құбырларды еңгізеді. Кейбір жағдайларда дәнді жинағышқа шеткі люктардан немесе өтуші есіктерден еңгізеді. Осы жағдайда ШВЗ, УВЗ шашырауыштарын қолданады.
Сұлы транспорттың қабылдау және жіберу құрылғылары. Дәндерді баржалардан пневматикалық және механикалық жолдармен алады. Ең тиімдісі пневматикалық жолмен алу; себебі аз күш жұмсауды қажет етеді. Дәндерді пневматикалық жолмен алғанда, оларға стационарлық және жүзгіш пневматикалық құрылғылар қолданады.
Стационарлық пневматикалық құрылғыларда екі немесе одан да көп жүкті алу құрылғылары бар, олар жиек бойымен орнатылған. Дән дән шашқыштан конвейерге немесе лезде элеваторларға еңгізіледі.
26-суретте су көліктің қабылдауыш құрылғының суреті көрсетілген. Жүзуші пневматикалық құрылғылар стационарлық құрылғылардан мынамен ерекшеленеді: олардың өндірісі мен элктро энергияны қамтамасыз етуі су деңгейіне байланысты емес.
1 - У15-УРВС; 2 - АВС-50
Сурет 25 - Қабылдағыш құрылғының автокөлікті жүкті алушы
а – қарама-қарсы типті; б – қиылған типті
Сурет 26 - Қабылдауыш құрылғыларының толық профилді бункерлері
Кейбір кезде қозғалатын пневматикалық құрылғыларды қолданады, бірақ олардың өндірілуі 50 т/с көп болмауы керек.
Сурет 27 - Су көлігінің қабылдау құрылғысы
Дәнді механикалық әдіспен жүктегенде нориялар немесе гриферлік крандарды қолданады. Мұндай әдісті үлкен көлемді жүкті тасымалдау өндірістерінде қолданылады.
Су көлігінің жіберуші құрылғылары жоғары сапалы деңгейде өңдейді және элеватордың жұмысына тәуелсіз етіп өңдейді. Сонымен қатар жинақтаушы жұмыс күшін де, дәнді өзеннің жиегіне жүктеудің сыйымдылығы 0,5...1 мың т. болғанда, ал теңіздің – 3,0...4,0 мың т. болғанда қарастырады.
Жіберуші құрылғылар дәндерді бірыңғай және бір кезде жинауыштарға жіберу қасиетіне ие болуы керек. Осыған байланысты жиекке паралель жіберуші құбырлар мен транспортерлерді орнатады. Транспортердің көмегімен дәнді жіберуші құбырларға еңгізеді. Бұл құбырлар көлденең және тігінен айналуы керек, сонымен бірге телескопиялық болуы керек. Жіберуші құбырлардың арақашықтығы 20...25 м, ал ұзындығы 20...25м болу керек. Құбырларды электролебедок арқылы басқарады.
Жиектің ұзындығы үлкен болған жағдайда жіберуші құрылғыларды жиек бойымен орналастырады.
Екінші тәсілді теңіз порттарында қолданады. 28–суретте су көлігінің жіберуші құрылғысы суреттелген. Кей жағдайда порталдарды қолданады, темір жол бойымен жіберу үшін. Олар қарама-қарсы қозғалған конвейерлерге қондырылады, соңғы бөлігінде тігінен тұрған дәнді сыпырғышы бар құбыр орнатылған.
Сурет 28 - Су көлігінің жіберуші құрылғысы