Жаттығу 4. Мәтінді оқып, шартты сөйлемдерді жазып шығыңыздар

Жаттығу 4. Мәтінді оқып, шартты сөйлемдерді жазып шығыңыздар.

George Smith was very proud of his method. He always said "If you want peace in the home, never answer back when your wife is angry". And George's family life was very happy indeed.

One day George has lent twenty pounds to his friend Alec Smart. George's wife heard of it. When they were going to bed she started to complain. After each complaint she made a pause but George kept silent all the time. That was his method.

• 
  George, I heard you lent 20 pounds to that good-for-nothing Alec Smart.
  
• 
  Unless I'm very much mistaken, you'll never see that money again.
  
• 
  If you were a perfect husband you would have bought me a new dress with that sum. I saw a lovely one for 18 pounds at Selfridge’s the other day. Quite cheap at the price.
  
• 
  The man from the fire-insurance company came this morning. I wouldn't have sent him away if I'd had the mecessary money. The house might burn tomorrow and we wouldn't get one penny from the company.
  
• 
  Do you hear the mice downstairs? I would have bought a mouse-trap for two shillings if you hadn't given away twenty pounds.
  
• 
  I wouldn't have said one word if you had lost the money on horses or football pools.
  
• 
  If you had any feelings as a father of your children you would have bought John a bicycle. But you preferred to play big-hearted Father Christmas to Alec Smart.
  
• 
  In case you want to know, a man came with a ticket for the Cup Final. He wanted two pounds or else he wouldn't leave the ticket here. I'd have paid him but I had no money in the house.
  

&&&
$$$003-012-000$3.3.12. The Modal Verbs.

&&&

$$$003-012-001$3.3.12.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №12

2. Сөзді қорды молайтуға деген ынтаны қалыптастыру.

Модаль етістіктер деп,қимыл,әрекеттің өмірге қатысы туралы сөйлеушінің көзқарасын көрсететін көмекші етістіктерді айтамыз;can-қабілеті болу,шамасы келу,рұқсат ету,батылы бару,ерікті болу,must-орындау керек (қажет) ; ought(to)-міндетті болу, мүмкін болу,need- керек,қажет болу,мұқтаж болу, might(may),have-батылы бару,ерікті болу т.б.Олар көбінесе to демеулігінсіз негізгі тұйық етістіктермен бірге қолданылады да,сөйлемде күрделі баяндауыш жасайды;

I can read German a little,-Мен немісше аздап оқи аламын.

Could you pass me salt?- Маған тұзды алып бермеспе екенсіз? Тұзға қол жалғап жіберіңізші?

You must learn Kazak-Сіз қазақ тілін үйренуіңіз керек.
I ought to read this offer- Сіз мына ұсынысты оқып шығуыңыз қажет.

You need not translate this cable-Сіздің бұл жеделхатты аударуыңыздың қажеті жоқ.

You should be more careful –Сіздің ұқыптырақ болуыңыз керек.

Can-модаль етістігінің өткен шақ формасы-could-біреудің іс-әрекетті орындай,істей алу мүмкіндігін көрсетеді;

This work could be done at once - Бұл жұмыстың бірден орындалғаны қажет еді.

Мен билей аламын.

модаль етістігінің өткен шақ формасы-might-іс-әрекеттің рұқсат етілуін немесе болу мүмкіндігін көрсетеді;

He may not know about it-Ол бұл туралы білмес еді.

May I go out?-Менің кетуіме (шығуыма) бола ма?

You might still come but I don’t think you will-Сіз келе алар едіңіз,бірақ менің ойымша сіз енді келмейсіз.

Must-істелетін іс-әрекеттің белгілі бір жағдайға байланысты орындалу мүмкіндігін,міндеттілігін білдіретін етістік.I must learn by heart this dialogue.Мен мына диалогты жаттауым керек.

Ought(бұның өткен шақ формасы болмайды) –модаль етістігі іс-әрекеттің шүбәсіз,міндетті түрде орындалуы керек екендігін білдіреді.Қазақ тіліне аударғанда керек еді , солай болса керек еді, дұрыс болар еді деген мағынаны білдіреді.

Ought модаль етістігінен кейін келетін негізгі тұйық етістік демеулігімен қолданылады;I suppose, I ought to look through it.-Менің ойымша (пайымдауымша)бұны менің қарап шығуым керек.

Need-(өткен шақ формасы болмайды) модаль етістігі іс-қимылдың міндетті түрде болуын,істелуін көрсетеді;We need talk of this no more.-Мұны айтудың енді керегі жоқ.They needn’t discuss his project in detail.-Олардың оның жобасын егжей-тегжейіне дейін қарап,талқылауы қажет емес.Бұл модаль етістігі әдетте болымсыз сөйлемдерде көбірек қолданылады.Басқа модаль етістіктерінен айырмашылығы, сұраулы сөйлемдерде көмекші етістігі қолданылады да,негізгі етістік демеулігімен келеді;Do you need to answer this letter?-Сіздің бұл хатқа жауап беруіңіз қажет пе?

Should-кеңес беру, өзіндік пікір aйту, нұсқау беру,іс-әрекеттің болу мүмкіндігін білдіреді ,The instructions should be written in clear language.-Нұсқаулар түсінікті тілде жазылуы тиіс. Сонымен қатар should етістігі бір нәрсенің мүмкіндігін, болжамын білдіреді.She should be very angry with us-Ол мүмкін бізге өте ренжіген шығар.

Модаль етістіктердің орнына қолданылатын етістіктер.

Can- етістігінің орнына үш шақта да қолданылатын(to)be allowed to етістігі қолданылады.He can play tennis-He is able to play tennis.-Ол теннис ойнай алды.

May етістігінің орнына үш жақта да қолданылатын(to)be allowed(to) етістігі қолданылады.You may smoke here.You are allowed to smoke here-Сіз осы жерде шылым шеге беріңіз.

Must етістігінің орнына өткен,келер шақтарда (осы шақта сирек)қолданылатын (to) be obliged (to) етістігі қолданылады.He was odliged to be on duty yesterday -Оның кеше кезекші болуы керек еді.

Must-модаль етістігінің орнына,үш жақта қолданылатын (to )have( to )немесе (to) have got (to) етістігі қолданылып,айтушының көзқарасы бойынша іс-қимылдың жағдайға қарай орындалу амалының міндетті екендігін көрсетеді;They have to train before the game-Ойын алдында олардың дайындық жасаулары қажет.

To have to –формасы сұраулы ,болымды және болымсыз түрлерде to do көмекші етістігімен бірге қолданылады;I have to do it-Мен мынаны істеуім керек.

Must етістігінің орнына (to) be (to) етістігі қолданылып,іс-қимылдың орындалуына бұйрық беру,міндетті түрде істің белгілі келісім,жоспар бойынша орындалатындығын көрсетеді. You are to be back by 3 o’clock.-Сіз сағат 3-те қайтып келуге тиіссіз.
&&&

$$$003-012-002$3.3.12.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №12.

1. What ... we see on this map? 2. ... you speak Spanish? — No, unfortunately I... 3. At what time ... you come to school? 4. ... I come in? 5. You ... not smoke here. 6. ... take your book? — I am afraid not: I need it. 7. He ... not speak English yet. 8. I have very little time: I ... go. 9. They ... not go to the park today because they are busy. 10. You ... read this text: it is easy enough.

1. Не was out when we came, and we ... (to wait) for over an hour. 2. It was raining hard. We ... (to wear) our raincoats. 3. I ... (to take) a taxi, otherwise I should have missed the train. 4. You walked all the way here carrying this heavy suit­case. You ... (to take) a taxi. 5. They won't be able to buy anything but lemonade on the train. You ... (to give) them some sandwiches at least.

1. Не must have sold his piano. 2. He may have sold his piano. 3. He might have sold his piano. 4. He can't have sold his piano. 5. He should have sold his piano. 6. He shouldn't have sold his piano. 7. He needn't have sold his piano. 8. He didn't have to sell his piano. 9. He had to sell his piano. 10.He was to sell his piano.

International trade is the system by which countries exchange goods and services. Human societies evolved from the Stone Age to the present by exchanging or trading ideas and technologies. Countries trade with each other to obtain things that are of better quality, less expensive or simply different from goods and services produced at home. Countries also trade with each other because they benefit from it. 2. The gain from international trade enables resources in each trading nation to be allocated to their most productive uses. Instead of trying to produce everything themselves which would be inefficient, countries often concentrate on producing those things that they can produce best, and then trade for other goods and services. By doing so, both the country and the world become wealthier.

1.... I use your pen? 2. ... I find a pen on that table? 3. You ... read this book: you know the lan­guage well enough. 4. You ... take this book: I don't need it. 5. ... I help you? 6. ... I ask you to help me? 7. ... you help me? 8. He knew this period of history very well: he had read everything on the subject he ... find in the rich university library.9. Something was wrong with the car: he ... not start it. 10. She asked me if she ... use my telephone.

1. Mother was coming to dinner, so I ... (to bake) her favour­ite cake. 2. You knew I was bringing people to dinner. You ... (to bake) a cake. 3. She is quite an authority. You ... (to ask) her. 4. I could not stand that noise any longer. I ... (to go) out and (to tell) them to stop. 5. How can you work in this noise? You ... (to tell) the children to stop.

1. Не must have taken it. 2. He had to take it. 3. He must be trying to find the lost stamp. 4. You must try to find the lost stamp. 5. She must be the youngest child in this group. 6. If you want to be­come a good football player, you must be an all-round athlete. 7. I had to read the letter twice be­fore I understood it. 8. He must have read the letter many times. 9. What must you think of me? 10. They must be talking about us.

In the course of historical development, one can observe recurrent swings in commercial policy of different countries: from protection toward free trade, and back toward protection. During the mercantilism the national policies were to export much, import little. Countries often pursued highly restrictive policies, imposing, tariffs, quotas, embargoes, state monopolies, and a variety of other measures to regulate their foreign trade. The middle of the nineteenth century witnessed a definite shift in the direction of free trade. Great Britain was the leader in this movement. Some countries followed the British example. Many countries concluded commercial treaties stipulating tariff reductions and other measures to liberalize trade. Most of these treaties included a most-favored nation clause providing the lowest tariff rates.

&&&
$$$003-013-000$3.3.13. Шақтардың қиысуы. Direct and Indirect Speech.

&&&

2. Студенттердің монологті сөйлеу мен оқудағы коммуникативті дағдыларын жетілдіру Әдістемелік нұсқаулар:.Оқу техникасын дамыту, сөйлемдерді ағылшын тілінде түсіне білу.

Шақтардың қиысуы ережесі:

1. Егер басыңқы сөйлемдегі етістік осы шақта немесе келер шақта болса, бағыныңқы сөйлемдегі етістік мағынасына қарай, кез келген шақта бола алды. Мысалы:

He says he studies English

He says he will study English

He says he studied English

2. Егер басыңқы сөйлемдегі етістік өткен шақта болса, бағыныңқы сөйлемдегі етістік мағынасына байланысты өткен шақтардың бірінде болуы керек.

Мысалы:

He said he studied English

He said he would study English

He said he had studied English

Шақтар сәйкестілігіне байланысты сөйлемдерді осы шақтан өткен шаққа ауыстырғанда болатын өзгерістер.

Егер де басыңқы сөйлемдегі етістікті өткен шаққа ауыстырсақ, бағыныңқы сөйлемдегі етістік өзгереді:

Present Simple – Past Simple

Past Simple – Past Perfect

Present Perfect – Past Perfect

Present Continuous – Past Continuous

Future Tenses – Future in the Past

Төл сөзді төлеу сөзге айналдырғанда шақтар қиысуы ережесіне көп көңіл бөлінуі қажет. Төл сөзді төлеу сөзге айналдырғанда келесі өзгерістер болуы қажет:

that шылауын қолдануға болады.

Шақтар сәйкестілігіне байланысты етістік шақтары өзгереді.

• 
  мағынасына байланысты есімдіктер өзгереді.
  
• 
  толықтауыш алдында келген to say етістігі (to шылауынсыз) to tell етістігі болып алмасады.
  

Now – then

Today – that day

Tomorrow – the next day

Yesterday – the day before

Ago – before

Here – there

This – that

These – those

Мысалы:

He said, “I shall do it tomorrow” – He said that he would do it the next day.

Mary said to me, “I worked at this office” – Mary told me that she had worked at that office.

Жалпы сұраулы сөйлемде басыңқы сөйлем мен бағыныңқы сөйлем if, whether сөздері арқылы байланысады және сұраулы сөйлем құрылымы болымды сөйлем құрылымына өзгереді.

Мысалы:

He asked me, “Do you know my telephone number?” – He asked me if (whether) I knew his telephone number.

Мысалы:

Төлеу сөздерде бұйрықты сөйлемдер мына етістіктердің қатысуымен жасалады.

To tell-aйту,to order- әмір ету,to ask-сұрау,to command-бұйрық беру,to advise-кеңес беру, to request-өтіну. Тиісті етістіктер бұйрық пен өтініштің түріне қарай қолданылады.

Direct speech.

She said to him: “go out”.

Indirect speech.

She ordered him to go out.

&&&

$$$003-013-002$3.3.13.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №13.

1. “How much money have you put into the account?” they asked.

They asked him _______.

2 “I don't know”, he told them.

He told the officials _______.

3 “Then we know more about your money than you do”, they said.

The officials said that _______.

4 “What do you mean?” he asked.

He asked them _______.

5 “You'll find out later”, they told him.

They told him _______.

6 “I have nothing to conceal”, he claimed.

He claimed _______.

7. “Everything I've told you has been true”, he insisted.

He insisted that _______.

8. “But perhaps I've forgotten a few things”, he admitted.

He admitted that _______ .
Жаттығу 2. Сөйлемдерді төлеу сөзге айналдыру үшін тістіктің дұрыс формасын таңдаңыз.

1. “I’m going out now, but I’ll be in by nine,” he said.

He said he (will be/ is/ was) going out, but he (was/ will/ would) be in by nine.

2. “My young brother wants to be a tax inspector,” said Mary. “I can’t think why.”

Mary said her young brother (wanted/ want/ wants) to be a tax inspector, and she (can’t/ couldn’t/ can) think why.

3. “I’ve made a terrible mistake!” said Peter. - “You’re always making terrible mistakes,” I said. “You should be used to it by now.”

Peter said he (has/ had/ have) made a terrible mistake and I replied he (is/ are/ was) always making terrible mistakes and (should/ would/ shall) be used to it.

4. “I’m living with my parents at present,” she said, “but I hope to have a flat

of my own soon.”

She said she (was/ is/ were) living with her parents at present, but she (hope/ hopes/ hoped) to have a flat of her own soon.

5. “I’m leaving tomorrow,” she said. – “We’ll come and see you off,” we said.

She said she (will be/ was/ is) leaving the next day, we replied we (will/ would/ were) come and see her off.

1. 
   “Are you hungry?” She asked us ______________________________.
   
2. 
   “Are you enjoying yourself?” He wanted to know ____________________.
   
3. 
   “Do you always go to church on Sunday?” He wondered ______________.
   
4. 
   “Have you seen John recently?” She asked me _______________________.
   
5. 
   “Has Debbie been working here long?” He wanted to know ____________.
   
6. 
   “Did you study hard for the exam?” She wondered ___________________.
   
7. 
   “Will Ted and Alice be at the party?” She asked us ___________________.
   
8. 
   “Will you be coming to the concert or not?” He wanted to know ________.
   

1. “What's the weather like?”

She asked me _________________________.

2. “What does Frank do for a living?”

I wanted to know _________________________.

3. “Why is Maria crying?”

She wondered _________________________.

4. “What kind of holiday has Marco had?”

You wanted to know _________________________.

5. “How long have you both been living here?”

They inquired _________________________.

6. “Where did they go last week?”

She wanted to know _________________________.

7. “Who were you looking for?”

He asked me _________________________.

8. “When will lunch be ready?”

You didn't tell me _________________________.
Жаттығу 2. Сөйлемдерді төлеу сөзге айналдыру үшін тістіктің дұрыс формасын таңдаңыз.

1. “Do you want to see the cathedral?” said the guide.

The guide asked if we (wanted/ want/ wants) to see the cathedral.

2. “Can you tell me why Paul left the university without taking his degree?” Paul’s sister asked.

Paul’s sister asked why (Paul had left/ had Paul left/ did Paul leave) the university without taking his degree.

3. “How long have you been learning English?” the examiner said.

The examiner asked how long (had I been/ I have been/ I had been) learning English.

4. “Are there any letters for me?” said Mary.

Mary asked if (were there/ there were/ there are) any letters for her.

5. “Why aren’t you taking the exams?” said Paul.

Paul asked why (wasn’t I/ I wasn’t/ aren’t I) taking the exam.

Жаттығу 3. Берілген сөйлемдерді төлеу сөзге айналдырыңыздар.

1. 
   “Who’s next please?” She wanted to know _______________________.
   
2. 
   “What makes a noise like that?” He wondered _____________________.
   
3. 
   “Which of you is waiting to see me next?” The doctor asked __________
   
4. 
   “Whose composition haven’t we heard yet?” The teacher asked us to tell her ______________________________.
   
5. 
   “Who left this bag here?” Tell me _______________________________.
   
6. 
   “What caused the accident?” Can you explain _____________________.
   
7. 
   “Which newspaper carried the article?” I'd like to know ______________.
   
8. 
   “Whose painting will win the competition?'” I haven't any idea _________.
   

&&&
$$$003-014-000$3.3.14. Verbals (Жақсыз етістіктер).

&&&

$$$003-014-001$3.3.14.1 Практикалық сабаққа арналған оқу-әдістемелік нұсқаулар №14.

2. Сұрақтар қоя алу және ағылшын тіліндегі іздеу жүйелерін қолдана алу дағдыларын жетілдіру.

Жақсыз етістіктер жаққа жіктелмейді, жекеше, көпше түрлерге бөлінбейді.

Жақсыз етістіктерге – Infinitive, етістіктің жалпы түрі , Participle – есімше, көсемше, Gerund – герундий жатады.

Infinitive -Тұйық етістік жаққа, жекеше, көпше түрлерге бөлінбей, мағынасы жағынан іс-әрекеттің, қимылдың атын білдіреді. Тұйық етістік – негізгі to doжәне ырықсыз (өзгелік) етіс to be done категориялары, перфектілі (to have done),перфектісіз (to do) және тек созылыңқы шақ түрлеріне бөлінетін жақсыз етістіктің бірден бір түрі болып есептеледі. Ол етістіктің де, зат есімнің де белгілерін білдіреді.

Тұйық етістік (инфинитив) қазақ тіліедегі тұйық етістікпен сәйкес келеді. Тұйық етістіктің басты белгісі – “to” демеулігі, ол кей жағдайларда түсіп қалады:

Shall, will көмекші етістігінен кейін – Tomorrow he will receive the workers. – Ертең ол жұмысшыларды қабылдайды

Can, could, may (might), must, should, would (ought етістігінен басқа) модаль етістіктерінен кейін: Can you tell me about your plan? – Сіз маған өз жоспарыңыз туралы айта аласыз ба?

To see – көру, to hear – есту, to lead (let) – бастау т.б. етістіктерден кейін: I saw Damir dance. –Мен Дәмірдің билегенін (биін) көрдім.

Сөйлемде екі инфинитив қатар келіп, өзара or- немесе, and – және жалғаулық шылауымен байланысса, екінші инфинитивтегі to түсіп қалады: He promised to phone or write. Ол телефон соғуға немесе хат жазуғак уәде берді.

Тұйық етістіктің жасалуы мен қолданылуы

Тұық етістіктің негізгі белгісі – “to” демеулігі.

Indefinite Infinitive Active. Негізгі етіс инфинитив түрі – (to ask- сұрау).

Indefinite Infinitive Passive – ырықсыз (өзгелік) жалпы инфинитив, инфинитивтің (тұйық етістіктің) жай формасы “to be” мен негізгі мағыналы етістіктің, Past Participle (PII) түрлерінен жасалады:

To be + Participle II (to be asked - сұралу).

Progressive Infinitive. Инфинитивтің созылыңқы шағы инфинитивтің жай формадағы to be етістігімен негізгі мағыналы етістіктің Present Participle (I) – түрінен жасалады:

To be + Present Participle II

(to be asking – сұрау (дәл осы сәтте)).

Perfect Infinitive Passive. Перфекттілі инфинитив өзгелік етіс түрі to be етістігінің перфектілі инифинитивформасы мен негізгі етістігінің Participle II түрлерінен жасалады:

To have been +Participle II

(to have been asked – сұралу(сұралған))

Инфинитив түрлерінің таблицасы

Voice Tense

Етіс шақ

Non-Perfect перфектісіз

Perfect перфектілі

Indefinite тұйық етістік

Progressive - созылыңқы

Perfect перфектілі-Perfect Progressive-Перфектілі созылыңқы

Active негізгі

To build

To be building

To have build

To have been building

Passive

To have been build

Тұйық етістіктің (Инфинитивтің) сөйлемдегі атқаратын қызметі

Сөйлемде бастауыш болады: To rest at the Seaside is pleased. Жағажайда демалу – жан рахаты.

Баяндауыштың құрамында келеді:

The first we had to prepare was the home task. – ең флдымен біз үй тапсырмасын орындауымыз керек болды. The point is to finish the scientific work. – Ең бастысы – ғылыми еңбекті аяқтау.

Толықтауыш болады: I asked him to give me the passport. – Мен одан төлқұжатты бере тұруын сұрадым.
Анықтауыш болады: My son was the first to congratulate me on my birthday. – Менің ұлым мені туған күніммен бірінші құттықтады.

Кейде қазақ тіліне аударғанда Infinitive сабақтас құрмалас сөйлемнің басыңқысыңары болады: We must take all measures to get home in time. – Біз үйге кешікпей жету үшін, қолдан келгеннің бәрін жасадық. (мақсат бағыңқылы сабақтас).

Ағылшын тіліндегі Participle қазақ тіліндегі есімшеге де, көсімшеге де сәйкес келеді.

Есімше, көсімше қимыл- әрекетті білдірумен бірге сын есімнің, үстеудің де белгілерін білдіретін етістіктің түрі. Қазақ тілінде есімше: көреген адам, оқыған кісі: an outstanding writer көрнекті жазушы, аconcluded contract – жасалған келісім. Көсемше: Having read - оқып, translating – аудара (аударып).

Having quickly eaten her meal Gauhar hurried back to the market. – Тез тамақтанған, базарға қайтадан баруға асықты.

Ағылшын тілінде Participle екіге бөлінеді: ал Present Participle (PI) және Past Participle (PII).

Participle I, осы шақ есімшеге (көсімшеге), ал Participle II, өткен шақ есімшеге (көсімшеге) сәйкес келеді.

Ол to демеулігінсіз тұйық етістікке – ing жұрнағының жалғануы арқылы жасалады:

To play – playing

To read – reading

Егер - ing жұрнағының алдында, бір ғана дауыссыз болып, ол қысқа дауыстыдан кейін келсе, дауыссыз қосарланады: to get – getting, to run – running, to begin – begging.

2. to die, to lie, to tie – tying, to lie – lying.

Өткен шақ есімше дұрыс етістіктерге – ed, -d жұрнақтарының жалғануы арқылы жасалады: to write – written, to see – seen, to teach – taught, to go – gone, to fly – flown, to lie – lain. Әдетте сөздіктерде бұрыс етістіктерден соң Simple Past6 одан кейін Participle II, беріледі.

Аяқталған негізгі етісті есімше. Бұл шақ осы шақ есімшемен (P.I) негізгі етістіктің өткен шақ есімшесінен (P.II) жасалады:

Having done

Having said

Having written

Having finished my work I went home. – Жұмысымды бітіріп үйге қайттым.

The Perfect Participle Passive

Аяқталған ырықсыз етісті өткен шақ есімше. Есімшенің бұл ырықсыз тұрі «to be» етістігінің яғни having been көмекші етістігі мен негізгі етістіктің өткен шақ есімше, Participle II түрі арқылы жасалады: Having been done. Having been translated into many languages the novel «The path of Abai» by Muktar Auezov became know everywhere in the world. – Коптеген тілдерге аударылғандықтан Мұқтар Әуезовтынң «Абай жолы» романы күллі әлемге белгілі болды.

&&&

$$$003-014-002$3.3.14.2 Сабақтан алған білімді тексеру тапсырмалары немесе тестілік сұрақтар №14

1. I am awfully glad to have met you. 2. Sorry to have placed you in this disagreeable situation. 3. I am very happy to have had the pleasure of making your acquaintance. 4. I am sorry to have kept you waiting. 5. Clyde was awfully glad to have renewed his acquaintance with Sondra, 6. Sorry not to have noticed you. 7.1 am sorry to have added some more trouble by what I have told you.

1. Everybody looked at the dancing girl. 2. The little plump woman standing at the window is my grandmother. 3. The man playing the piano is Kate's uncle. 4. Entering the room, she turned on the light. 5. My sister likes boiled eggs. 6. We stopped before a shut door.7. Tied to the tree, the goat could not run away. 8. They saw overturned tables and chairs and pieces of broken glass all over the room.

1 . a) The girl (writing, written) on the blackboard is our best pupil.

b) Everything (writing, written) here is quite right.

2. a) The house (surrounding, surrounded) by tall trees is very beautiful.

b) The wall (surrounding, surrounded) the house was very high.

3. a) Who is that boy (doing, done) his homework at that table?

b) The exercises (doing, done) by the pupils were easy.

4. a) The girl (washing, washed) the floor is my sister.

b) The floor (washing, washed) by Helen looked very clean.

5. a) We listened to the girls (singing, sung) Rus­sian folk songs.

b) We listened to the Russian folk songs (sing­ing, sung) by the girls.
Жаттығу 4. Мәтінді оқып, қазақ тіліне аударыңыз.

Economy and population of the USA

Mineral production along the Southeastern Coast is substantial, with oil and natural gas leading the way. Much of the production is offshore, with wells drilled into the Continental Shelf. Salt domes—underground geological formations that trap deposits of petroleum, natural gas, and sulfur—are widespread in the "tidelands,” as the shelf is called. Huge quantities of phosphates (used for fertilizers) are mined, as well as salt and sulfur. Extraction of minerals such as phosphate rock, salt, sulfur, petroleum, and natural gas contributes greatly to the economy.

1. When Clyde looked at the girl closely, he remembered to have seen her in Sondra's company. 2. I remembered to have been moved¹ by the scene I witnessed. 3. The child was happy to have been brought home. 4. Jane remembered to have been told a lot about Mr. Rochester. 5. The children were delighted to have been brought to the circus. 6. I am sorry to have spoilt your mood. 7. Maggie was very sorry to have forgotten to feed the rabbits.

1.Coming to the theatre, she saw that the perform­ance had already begun. 2. Looking out of the win­dow, he saw his mother watering the flowers. 3. Hearing the sounds of music we stopped talking 4. She went into the room, leaving the door open.5. This is a church built many years ago. 6. The books written by Dickens give us a realistic picture of the 19th century England. 7. She put a plate of fried fish in front of me. 8. The coat bought last year is too small for me now.

1. Do you know the girl (playing, played) in the garden?

1. The book (writing, written) by this scientist is very interesting.

2. Translate the words (writing, written) on the blackboard.

3. We could not see the sun (covering, covered) by dark clouds.

4. The (losing, lost) book was found at last.

5. (Going, gone) along the street, I met Mary and Ann.

6. Read the (translating, translated) sentences once more.

7. She was reading the book (buying, bought) the day before.

8. Yesterday we were at a conference (organiz­ing, organized) by the pupils of the 10th form.

9. (Taking, taken) the girl by the hand, she led her across the street.

10. It was not easy to find the (losing, lost) stamp.

The economy of the Southeast coastal region benefits from the Intracoastal Waterway , a series of canals and protected water routes extending for about 1,740 km (about 1,080 mi) along the Atlantic Coast and for about 1,770 km (about 1,100 mi) along the Gulf of Mexico coast. Because of modest depth, the waterway is used primarily by barges and small boats. Two-thirds of its traffic is concentrated on the section between Houston, Texas, and the Mississippi River. Key commodities include oil, grain, cotton, sulfur, and petrochemicals. The waterway connects with the Mississippi River system, allowing barge traffic to travel far inland to the extremities of the Mississippi navigational system.

&&&
$$$003-015-000$3.3.15. The Gerund (Герундий).

&&&

2. Экономикаға байланысты мәтіндермен жұмыс істеуде практикалық дағдыларды қалыптастыру.

&&&

1. Watching football matches may be exciting enough, but of course it is more exciting playing football. 2. She stopped coming to see us, and I wondered what had happened to her. 3. Can you remember having seen the man before? 4. She was terrified of having to speak to anybody, and even more, of being spoken to. 5. He was on the point of leaving the club, as the porter stopped him.

1. Why do you avoid (to speak) to me? 2. She tried to avoid (to speak) to. 3. The doctor insisted on (to send) the sick man to hospital. 4. The child insisted on (to send) home at once. 5. The results of the experiment must be checked and re-checked before (to publish). 6. David was tired of (to scold) all the time. 7. The watch requires (to repair). 8. The problem is not worth (to discuss).

1. I stretched out my hand to prevent her from falling. 2. My friend succeeded in translat­ing this difficult text. 3. She suspected him of deceiving her. 4. The poor peasant thanked Rob­in Hood heartily for having helped him. 5. He gave up the idea of ever hearing from her. 6. We are looking forward to seeing you again. 7. She always complains of feeling unwell. 8. He per­sisted in trying to solve that difficult problem.

The diversification of the types of goods exported has been the hallmark of world trade in the past several decades. Companies operating in home markets encounter many common problems in selling their products or services – minimizing costs, achieving the required quality, meeting delivery dates, collecting payment, and financing the whole operation.

Until resent times, Britain's heavy industry was mainly concentrated in the centre of England and in the London region. Such towns as Birmingham, Coventry and motor-cars. In the 20 century new branches of industry have appeared: electronics, radio, chemical industry and others.
II variant

Жаттығу 1. Герундий формаларына назар аудара отырып сөйлемді аударыңыздар.

1. After being corrected by the teacher, the stu­dents' papers were returned to them. 2. I won­dered at my mother's having allowed the journey. 3.1 understand perfectly your wishing to start the work at once. 4. Everybody will discuss the event, there is no preventing it. 5. At last he broke the silence by inviting everybody to walk into the din­ing-room.

1. Do you mind him (to examine) by a heart specialist? 2. He showed no sign of (to recognize) me. 3. She showed no sign of (to surprise). 4. He had a strange habit of (to interfere) in other people's business. 5. I was ang­ry at (to interrupt) every other moment. 6. He was always ready for (to help) people. 7. He was very glad of (to help) in his difficulty. 8. On (to allow) to leave the room the children immediately ran out into the yard and began (to play).

1. They accuse him of having robbed the house. 2. He never agreed to their going on that danger­ous voyage. 3. He did not approve of her drinking so much coffee. 4. The teacher of mathematics did not approve of his pupils dreaming. 5. All the hap­piness of my life depends on your loving me. 6. I don't feel like seeing him. 7. I insist on being told the truth. 8. I object to his borrowing money from you.

Recent decades have seen important shifts in the composition and directions of world trade. The manufactured goods of the developed countries have accounted for the main growth of trade, surpassing the growth rates for trade in agricultural raw materials, ores and metals. In many countries one of the driving forces behind the increase in export was the success of companies in selling “knowledge - intensive” manufactured goods to other countries. The production of these goods relies more on a skilled, well educated workforce than on natural resources. These knowledge-intensive products are becoming a major force in international trade and a source of much wealth to countries whose economies are well-positioned to compete in those markets.

&&&

&&&

Оқу жоспарында қарастырылмаған.

&&&

&&&

Оқу жоспарында қарастырылмаған.

Білімді бақылау үшін берілген тестерді орындау қажет.

&&&

$$$007-001-000$3.7.1 Бірінші межелік бақылау тестілері

A woman

B) woman

D) womens

E) women

2Make a plural form:

A day

A) dais

C) days

E) the daies

3Make a plural form :

A knife

B) the knives

C) -

D) knives

4 Make a plural form:

A goose

A) geese

C) geeses

D) geethes

E) -

A) a sheep

B) a woman

C) a mouse

D) a child

E) a map

A) a goose

B) an ox

C) a swine

D) a flag

E) -

A) a watch

B) a foot

C) a car

E) a deer

8 Find the plural form of the following word combination:

There is a car

A) There are cars

B) These cars

C) Those cars

D) They are cars

E) This cars

9 Find the plural form of the following word combination:

This stamp

A) These stamps

B) Those stamps

C) There are stamps

D) They are stamps

E) This stamps

10 Choose the right variant of the article:

What’s … weather like today? - … weather is fine.

A) a, the

B) the, a,

C) -, the

D) the, -

E) the, the

11 Choose the right variant of the article:

… Earth is … planet.

A) the, a

B) an, a

C) the, -

D) -, a

E) -, the

We had … English lesson yesterday. … teacher asked me many … questions.

A) -, the, -

B) the, the, the

C) the, -, a

D) -, -, the

E) an, the, a

13 Choose the right variant of the article:

There is … big tree in … garden.

A) the, a

B) an, the

C) a, the

D) - , the

E) an, -

I can see … nice little bird. … bird is sitting in … big tree.

A) a, the, the

B) -, the, -

C) the, a, a

D) a, the , a

E) a, a, a

15 Choose the right variant of the article:

My brother is … pupil. He goes to … school. He goes to … school in … morning.

A) a, -, - ,the

B) the, a, -, a

C) -, the, an, a

D) an, the, a, -

E) the, -, the, a

16 Choose the correct answer:

The pen … on the table.

A. were

B. weren’t

D. am

17 Choose the correct answer:

They … a comfortable flat last year.

A. has

C. had

E. do

He … a good library.

A. have

B. has

D. does

19 Choose the correct answer:

Vera … a cat

A. haven’t

B. has

C. have

E. does

The students … new dictionaries

A. have

B. don’t

D. doesn’t’

E. hasn’t

21 Choose the correct answer:

I … many stamps last year.

A. has

C. had

E. hasn’t

22 Choose the correct form of the pronoun:

The film … we saw last night was very boring.

1. that

2. 
   who
   
3. 
   whom
   
4. 
   any
   
5. 
   how
   

Have you got … new clothes?

No