Тақырып -15. Жасқа байланысты дағдарыстардың пайда болуының және оны жеңудің механизмдері мен шығу жолдары

Жас дамуындағы дағдарыстарға психологиялық түсініктеме. Жас дамуындағы дағдарыстары ұғымы мен мәні.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Жас дағдарысына анықтама беріңіз.
   
2. 
   Орта жас кезеңіндегі дағдарысқа сипаттама беріңіз.
   

1. 
   Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы. А.В.Петровский редакциясымен. А,1997 ж.
   
2. 
   Солодилова О.П. Возрастная психология – в вопросах и ответах. М, 2005.-121,131,259, 279 б.
   
3. 
   Обухова Л.Ф. Возрастная психология. М,2001.-270, 312,341б.
   

Талқылау сұрақтары:

1. 
   Психология ғылым ретінде.
   
2. 
   Психологиялық зерттеудің әдістері.
   
3. 
   Қазақстанда психология ғылымының дамуы.- слайд
   

Конспектілеу тірек-сызбамен, Қазақстанда психология ғылымының дамуына көп зейін бөлу.

Әдебиеттер.

1. 
   Тәжібаев Г. Жалпы психология. 120-144 б.
   
2. 
   Жарықбаев Қ. Психология. А., 1993. 97-115 б.
   
3. 
   Алдамуратов Ә. Жалпы психология. А., 1995.- 31-37 б.
   
4. 
   Немов Р. С. Психология.Т-1.М.,1998.- 165-180 беттер.
   

Талқылау сұрақтары:

1. 
   Адамның психикалық дамуындағы қарым – қатынастың рөлі.
   
2. 
   Қарым-қатынастағы вербальды емес құралдар.
   

Конспектілеу тірек-сызбамен, негізгі ойларын көрсету, сұрақтың мағынасын ашу.

Әдебиеттер:

1.Бороздина Г.В. Психология делового общения. М., 2001;

2. Федосихина А.А., Кашник О.И., Звягиндцев В.В. Психотехнология и этика делового общения. М., 1998;

3. Кузин Ф.А. Культура делового общения. М., 2000

Талқылау сұрақтары:

1.Түйсіктер туралы жалпы түсінік және олармен байланысты жалпы психологиялық проблемалар.

2.Түйсік заңдылықтары. Түйсіктер қалыптасуының психофизиологиялық механизмдері.

3.Қабылдау оның түрлері мен қасиеттері, физиологиялық негізі.

Әдістемелік нұсқау:

Конспектілеу тірек-сызбамен, түйсік пен қабылдаудың түрлерімен қасиеттеріне көп зейін бөлу.

Әдебиеттер:

1. 
   Жарықбаев Қ. Психология. А., 1993
   
2. 
   Тәжібаев Т. Жалпы психология. А., 1993
   
3. 
   Немов Р.С. Психология. М., 1998
   
4. 
   Рубинштейн Р.С. Основы общей психологии. М., 2000
   

Талқылау сұрақтары:

1. 
   Тұлға туралы психологиялық түсінік.
   
2. 
   Отандық психологтар зерттеулеріндегі жеке тұлға мәселелері.
   
3. 
   Жеке тұлғаның шетелдік теориясы.
   

Конспектілеу тірек-сызбамен, негізгі ойларын көрсету, сұрақтың мағынасын ашу.

Әдебиеттер :

1.Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность М., 1997

2.Немов Р.С. Общая психология. Кн.1. Спб: питер1990

3.Столяренко Л.Д. Основы психологии. М., 1997

Талқылау сұрақтары:

1. 
   Жеке адам және темперамент.
   
2. 
   Мінез және темперамент.
   

Конспектілеу тірек-сызбамен, негізгі ойларын көрсету, сұрақтың мағынасын ашу.

Әдебиеттер:

1.Тәжібаев Т. Жалпы психология. А., 1993

2.Рубинштейн Р.С. Основы общей психологии. М., 2000

3.Столяренко Л.Д. Основы психологии. М., 1997

Талқылау сұрақтары:

1. 
   Бастауыш мектеп жасындағылардың психикалық дамуы.
   
2. 
   Жеткіншектердің психикалық дамуы.
   
3. 
   Жасөспірімдер психологиясы.
   

Конспектілеу тірек-сызбамен, негізгі ойларын көрсету, сұрақтың мағынасын ашу.

Әдебиеттер:

1. Особенности обучения и психического развития школьников 13-17 лет. Под.ред. И.Дубровиной.

2. Солодилова О.П. Возрастная психология. М., 2005

3. Педагогикалық және жас ерекшелігі психологиясы. А.В.Петровскиий редакциясымен, А., 1987ж. 67б.

1. 
   Психология ғылымы нені зертейді?
   
2. 
   Психикалық күймен психикалық процестердің негізгі айырмашылықтары.
   
3. 
   Ғылыми зерттеу әдістері дегеніміз не?
   
4. 
   Табиғи эксперименттің бақылаудан айырмашылығы қандай?
   
5. 
   Психологиялық тестердің қандай түрлері бар.
   

6. 
   «Адам», «жеке адам», «жеке тұлға», «даралық» түсініктеріне анықтама беріңіз.
   
7. 
   Жеке адамның психологиялық құрылымын ашыңыз.
   
8. 
   Адамның өмірінде орын алатын еңбек пен қарым-қатынастың мазмұнын ашыңыз.
   
9. 
   Психика дегеніміз не?
   
10. 
    Психикалық бейнелеудің ерекшеліктері қандай?
    
11. 
    Жүйке жүйесі қандай қызмет атқарады?
    
12. 
    Адамның орталық жүйке жүйесінің құрылымы.
    
13. 
    Жүйке жүйесінің қызметі не арқылы жүзеге асады?
    
14. 
    Рефлекс дегеніміз не?
    
15. 
    Рефлекс терминін ғылымға кім енгізді?
    
16. 
    Сана дегеніміз не?
    
17. 
    Адам санасына психологиялық сипаттама беріңіз.
    

1. 
   Іс-әрекеттің құрылымын сипаттаңыз.
   
2. 
   Іс-әрекет, әрекет және қозғалыс анықтама беріңіз?
   
3. 
   Дағды, іскерлік және әдетке анықтама беріңіз.
   
4. 
   «Мотив» және «мақсат» түсініктерін талдаңыз.
   
5. 
   Адам іс-әрекетінің түрлеріне психологиялық сипаттама беріңіз.
   
6. 
   Оқу іс-әрекеті дегеніз не?
   
7. 
   Топ дегеніміз не?
   
8. 
   Ұжым дегеніміз не?
   
9. 
   Ұжымның негізгі белгілері қандай?
   
10. 
    Лидер деп кімді айтамыз?
    
11. 
    Топ түрлерін атаңыз және оларға анықтама беріңіз.
    
12. 
    Топтағы және ұжымдағы тұлғағаралық қарым-қатынастарға сипаттама беріңіз.
    

1. 
   Түйсік дегеніміз не?
   
2. 
   Түйсіктің физиологиялық механизмін түсіндіріңіз.
   
3. 
   Түйсіктің түрлерін атаңыз.
   
4. 
   Сезгіштік табалдырықтары дегеніміз не?
   
5. 
   Адаптация дегеніміз не?
   
6. 
   Сенсибилизация және синестезия заңдылықтарына анықтама беріңіз.
   
7. 
   Түйсіктің қасиеттерін атаңыз.
   
8. 
   Қабылдау дегеніміз не?
   
9. 
   Қабылдаудың түйсінуден айырмашылығы қандай?
   
10. 
    Қабылдаудың физиологиялық негізін сипаттаңыз.
    
11. 
    Апперцепция дегеніміз не?
    
12. 
    Қабылдаудың қасиеттерін атаңыз және оларға анықтама беріңіз.
    
13. 
    Ес дегеніміз не?
    
14. 
    Ассоциация дегеніміз не?
    
15. 
    Есте сақтаудың негізгі түрлерін атаңыз?
    
16. 
    Естің жеке ерекшеліктері қандай?
    
17. 
    Елес дегеніміз не?
    
18. 
    Елестің типтерін атаңыз.
    
19. 
    Ойлау дегеніміз не?
    
20. 
    Ойлау әрекетінің кезеңдеріне тоқталыңыз.
    
21. 
    Ойлау түрлерін атаңыз.
    
22. 
    Ойлау формаларына (ұғым, пікір, ой қорытындылары) анықтама беріңіз.
    
23. 
    Абстракция дегеніміз не?
    
24. 
    Нақтылау деген не?
    
25. 
    Жалпылау деген не?
    
26. 
    Сөйлеу дегеніміз не?
    
27. 
    Сөйлесу дегеніміз не?
    
28. 
    Ішкі сөйлеу дегеніміз не?
    
29. 
    Диалогты сөйлеу дегеніміз не?
    
30. 
    Тілдің атқаратын қызметтерін атаңыз.
    

1. 
   Зейін дегеніміз не?
   
2. 
   Зейіннің түрлерін атаңыз және оларға анықтама беріңіз.
   
3. 
   Зейіннің қасиеттерін атаңыз және оларға анықтама беріңіз
   
4. 
   Ерік дегеніміз не?
   
5. 
   Еріктік әркетті сипаттаңыз.
   
6. 
   Эмоция дегеніміз не?
   
7. 
   Сезім дегеніміз не?
   
8. 
   Адамдағы жоғары сезімдерді атаңыз.
   
9. 
   Аффект дегеніміз не?
   
10. 
    Стресс дегеніміз не?
    

1.Темперамент дегеніміз не?

2.Темперамент типтерін атаңыз.

3.Темперамент типтеріне психологиялық сипаттама беріңіз.

4. Мінез дегеніміз не?

5. Мінез бітістері дегеніміз не?

6. Мінездің құрылымын ашыңыз.

7. Мінез және темпераменттің байланысын ашыңыз.

8. Мінездің қалыптасу механизмін анықтаңыз

9. Қабілет дегеніміз не?

10. Нышан дегеніміз не?

11. Қабілеттің түрлерін атаңыз және оларға анықтама беріңіз.

12. Дарындылық түсінігін ашыңыз.

13. Талант, данышпандылыққа анықтама беріңіз

1. Даму психологиясы нені қарастырады.

2. Даму психологиясының әдістеріне анықтама беріңіз.

3. Даму психологиясының басқа ғылымдармен байланысын ашып көрсетіңіз

5. 
   Кезеңдер мәселесінің жалпы тәсілдері?
   
6. 
   Сыртқы критерийлері бойынша баланың даму кезеңдері?
   
7. 
   Ішкі критерийлері бойынша баланың даму кезеңдері?
   
8. 
   Бала дамуының ішкі критерийлерінің ықпалы?
   
9. 
   Эриксон бойынша тұлғаның даму кезеңдері
   
10. 
    Н.И.Козлов бойынша тұлғаның даму кезеңдері
    
11. 
    Тұлғаның даму деңгейі және тұлға дамуының жас ерекшелік
    
12. 
    Жас ерекшелік дағдарыстың психикалық ерекшліктеріне сипаттама беріңіз
    
13. 
    Жас ерекшелік дағдарыс түсінігі және табиғаты анықтама.
    

1- нұсқа

1.Тұңғыш психологиялық лабораторияның негізін қалаған :

а) Бехтерев.

б) Фрейд.

в) Вундт.

г) Выготский.

д) Ушинский.

2. Қазіргі психологиялық, зерттеулерде қай әдіс негізгі және маңыздырақ деп саналады:

а) генетикалық.

б) референтометрия .

в) эксперимент .

г) тест .

д) әңгіме.

3.Табиғаттың барлық объектілерін жанды дейтін қияли түсінік:

а) анимизм.

б) монизм.

в) идеализм.

г) дуализм.

д) панпсихизм.

4.Темпераментті алғаш рет сипаттаған:

а) Аристотель.

б) Платон.

в) Гиппократ.

г) Кречмер.

д) Павлов.

5.Төл тіліміздегі психология оқулығының авторы кім:

а) Мұқанов.

б) Алтынсарин.

в) Аймауытов.

г) Абай.

д) Жарықбаев.

6.Түс көру деген не:

а) шындыктың санадан тыс бейнеленуі .

б) қиялдың пассивті түрі .

в) гипнозға берілушіліктің жоғары нәтижесі .

г) галлюцинацияның ерекше түрі .

д) қиялдың активті түрі.

7.Сана айқындалады:

а) адамзат дамуының қоғамдық-тарихи сипатымен .

б) таптық бағыттылықтың өзгеруімен .

в) формациялардың ауысуымен .

г) табиғатпен.

д)мәдениетпен.

8.Зейіннің бір сәтте бірнеше объектілерді қамтып алу қасиеті:

а) концентрация .

б) көлемі .

в) тұрақтылығы.

г) ауысуы .

д) бөлінуі.

9.Мінездің көріністері көбінесе шарттыланады :

а) дамудағы акселерация .

б) госпитализм құбылысымен .

в) қоршаған ортаның әсері .

г) сензитивтілікпен .

д) сенсибилизациямен.

10.Психика дегеніміз :

а) қоршаған ортадан шындьқтың мида бейнеленуі іс-әрекеті.

б) жүйке жүйесінің физиологиялық қызметі.

в) мидың рефлекторлық, іс-әрекеті.

г) бас ми материясының субстраты.

д) бақылаудың, жанның көрінісі.

11.Бір объектіні екіншісінен гөрі ерекше бөліп алу қабылдаудың кандай қасиетімен байланысты:

а) заттылығы.

б) құрылымы.

в) тұтастығы.

г) тұрақтылығы .

д) таңдамалығы.

12.Қандайда бір әрекетті орындаудағы табиғи алғы шарттар:

а) ерікгі мінез.

б) талант.

в) дарындылық.

г) нышандар.

д) қабілеттер.

13.Тұлға аралық қарым - қатынас кезінде жетекшіге (лидерге) сөзсіз бағыну стилі:

а) либеральды .

б) авторитарлы .

в) демократиялық.

г) қол астына алу.

д) конфронтация.

14.Әрекетті игеру максатында оны саналы түрде қайталау:

а) әдет:

в) іскерлік.

г) дағды.

д) бағдарлаушылық әрекет.

15.Жеке тұлғаның туа біткен ерекшеліктеріне не жатады:

а) темперамент.

б) қабілеттер.

в) мінез.

г) ec.

д) зейінділік.

1.Қоршаған ортадағы құбылыстар мен затгар жайындағы мәліметтерді сақтауды қамтамасыз ететін психикалық процесі:

а) түйсіктер.

б) қабылдау.

в) ойлау.

г) қиял.

2.Бұрын қабылдау негізінде жаңа бейнелер жасауды қамтамасыз ететін психикалық процесі:

а) түйсіктер.

б) қабылдау.

в) ойлау.

г) қиял.

3.Кейбір адамдарда музыка дыбыстарының әсері белгілі бір түйсіктерді (ақ, қызыл) елестетін процесі :

а) сенсибилизация.

б) синестезия.

в) бейімделу.

г) интериоризация.

д) экстериоризация.

4.Дыбысты ести отырыл музыканттың айыру кабілеттілігі камтамасыз етіледі (мысалы "до" жөне "до - диез"):

а) синестезия кұбылысымен..

б) сенсибилизациямен.

в) жүйкенің қозғыштығымен.

г) адаптация арқылы.

д) сезгіштіктің абсолютті табалдырығы.

5.Үміт пен идеалға көңіл қалу қалай аталады:

а) конформизм.

б) фрустрация.

в) депрессия.

г) апатия.

д) агнозия.

6.Жоғарғы нерв іс - әрекеттері теориясының негізін салушы:

а) И.П. Павлов.

б) В. Д. Теплов.

в) С.В. Небылицын.

г) И.М.Сеченов.

д) В.М.Бехтерев.

7.Б.Г.Ананьев бойынша әдістер классификациясы :

1. 
   Эмпирикалық берілулер әдісі
   

3) Ұйымдастырушылық әдістер,

4) Берілулерді сандық және сапалық талдау әдістері,

5) Интерпретациялық әдістер,

6) Интраспективті әдістер. Дұрысын белгіле.

а) 1,2,5,6.

б)1,3,4.

в)2,3,4,6.

г) 1,3,4,5.

д)1,2,4,6.

8.Зерттелген объектіге зейінін шоғырландыра алмау кабілеті шартталынады:

а) стреспен

б) алаңғасарлықен

в) ырықсыз зейінмен

г) үйреншікті зейінмен

д) қабылдаудың тандамалылығымен

9.Әсершілдік пен тез ренжігіштікпен сипатталатын темперамент типі :

а) меланхолик.

б) холерик.

в) сангвиник.

г) флегматик.

д) флегмахолик.

10.Басқалардың қолынан келмейтін деңгейде творчестволық іс - әрекетті орындауға мүмкіндік беретін жеке тұлғалық сапа?

а) қабілеттілік.

б) дарындылық.

в) данышпандық

г) сензитивтілік.

д) сенсибилизация.

11.Жауап беру реакциясы баяу жүретін темперамент типі :

а) меланхолик.

б) холерик.

в) сангвиник.

г) флегматик.

д) флегмахолик.

12.Жеке тұлганы калыптастыратын процесс:

а) іс - әрекет.

б) тәрбие.

в) окыту.

г) ерік сапаларының дамуы.

д)сенсибилизация.

13.Өзгерген қоршаған орта жағдайына тез бейімделуімен сипатталатын темперамент типі:

а) меланхолик.

б) холерик.

в) сангвиник.

г) флегматик.

д) флегмахолик.

14.Сана дегеніміз:

а) Рефлексияға қабілеттілік.

б) болмысты психикалық бейнелеудің жоғарғы деңгейі, қоғамдық тарихи дамудың жемісі.

в) субъектінің сезімдік және ақыл-ойлық бейнелерінің жиынтығы.

г) қоршаған ортадағы өзгерістерге пара-пар жауап беру қабілеттілігі.

д) психиканың көп функционалды жүйесі.

15.Балалық шақта қоршаған орта шындығын игеру процесі жүретін іс - әрекет түрі:

а) оқу.

в) ойын.

д) қарым – қатынас.