Қр мемлекеттік кіріс комитеті органдары көрсететін мемлекеттік қызметтер сапасының мониторингі Аналитикалық есеп беру
Сыбайлас жемқорлық - мәселе ретінде. Өңірлер бойынша сыбайлас жемқорлықпен қатысы жоқ рейтингісі
жүктеу/скачать 10.9 Mb.
|
Сыбайлас жемқорлық - мәселе ретінде. Өңірлер бойынша сыбайлас жемқорлықпен қатысы жоқ рейтингісіКеден қызметтеріне қарағанда салық қызметтерінің сұхбаткерлері мәселе ретінде сыбайлас жемқорлықпен сирек қақтығысады (12-16 есе). 22-кесте. Қызметті алу кезіндегі сыбайлас жемқорлық – мәселе тұрғысында, %
Сыбайлас жемқорлықты мәселе ретінде қабылдау жемқорлық деңгейімен r=0.979 деңгейінде арақатынасты орнатады (сыйақы немесе таныс арқылы қызметке қолжеткізген сұхбаткерлер %), бұл өте күшті байланыс. Сұхбаткер қызметті алу кезінде жемқорлықты мәселе ретінде көрсететін болса, онда бұл сенімді индикатор болып табылады, өте ыңғайсыз сұрақтар қоймастан осы индикаторға сенімді түрде арқа сүйеуге болады. 11-диаграмма. Сыбайлас жемқорлық – мәселе тұрғысында, қызметтерге байланысты сыбайлас жемқорлық көрсеткіші, % 
Өңірлер бойынша сыбайлас жемқорлық туралы пікір айту қиын, себебі сыбайлас жемқорлыққа анағұрлым көп жол берген қызмет шекарадағы заңды және жеке тұлғаларды кедендік бақылау қызметі кеден бекеттерінде жүзеге асырылады, ал сауалнама облыстар бойынша жүргізілді. Дегенмен, Жамбыл (15%) мен Алматы (8%) облыстарында (бұл жерлерде бірнеге кеден бекеттері орналасқан) заңды тұлғалар басқа өңірлерге (сұхбаткерлердің 0,2-3,4%-ы) қарағанда жемқорлыққа қатысты мәселені көп қозғады. Жамбыл мен Алматы облыстарында заңды тұлғаларды (32,5% және 18,2%) және жеке тұлғаларды (21% және 19,6%) шекарада кедендік бақылау кезінде мәселені көрсетсе, Атырау облысында тауарларды кедендік тазалау және шығару қызметін ерекше атап өткен (30%), ал Маңғыстау облысында – есептесулердің салыстыру актілерін беру қызметі (12%).
Мемлекеттік кіріс органдарының сыбайластықпен қатысы жоқтығын («Салық (кеден) органдарының сыбайластықпен қатысы жоқ дегенге келісесіз бе? –д еген сұраққа жауап») қызметті алушылар 8,4 балл деңгейінде (10 балдық шкала) бағалады. Сұхбаткерлердің пікірі бойынша салық органдарының сыбайластықпен қатысы жоқ деген пікірлері (8,8) балл кеден органдарына (7,9 балл) қарағанда 1,1 балға артық. Меморганның сыбайластықпен қатысы жоқ деп түсінік бойынша бизнес пен тұрғындар арасында айтарлықтай айырмашылық жоқ. Алайда тұрғындар кеден қызметтерін (7,6 балл) салық қызметтерімен (9 балл) салыстырғанда төмен бағалайды. Сондықтанда халық үшін кеден қызметтерін алу күрделі екендігі туралы қорытынды шығаруға болады, шекарадағы кеден қызметі автоматтандырылмаған, сол сияқты жеке тұлғаларға арналған салық қызметтерінің көбісі қағаз жүзінде орындалады. 23-кесте. Мемлекеттік кіріс органдарының сыбайластықпен қатысы жоқтығғын бағалау, орташа балл
Сыбайластықпен қатысы жоқ қызметтерге салық төлеушілерді тіркеу (9,1 балл) және ЖТ арналған қарызының бар/жоғы туралы анықтама беру (9 балл) жатады. Ал кеден қызметіне байланысты ең жоғары балға «Есептесулердің салыстырма актілерін беру» жатады (8,5 балл). 12-диаграмма. Қызмет бойынша сыбайластықпен қатысы жоқты бағалау, орташа балл 
Сыбайластықпен қатысы жоқ туралы сұраққа жауап беру де жоғары, бірақ теріс таңбада сыбайластық деңгейісен арақатынас орнатқан (сыйақы немесе таныс арқылы қызмет көрстеу, r=-0,934), сондай-ақ сыбайластықты мәселе ретінде көрсетті (r=-0,941). Сондықтанда сыбайластықпен қатысы жоқ жәіне сыбайлас жемқорлық мәселе ретінде туралы тәртіппен келіскен осы сұрақтар болжалмалы әлеуетке ие, сыбайлас жемқорлық деңгейі туралы пікір білдіруге мүмкіндік береді. Мемлекетік кіріс органдарының сыбайластықпен қатысы жоқ көшбасшы болып Қостанай, Солтүстік Қазақстан және Павлодар облыстары табылады (әрқайсысы 9,9 балға ие). Астана қаласында (6,8 балл), Ақтөбе (7) мен Жамбыл (7,1) облыстарында басқа балдармен салыстырғанда сыбайластықпен қатысы жоқ көрсеткіш төмен. 13-диаграмма. Сыбайластықпен қатысы жоқ өңірлер, балдар 
Салық қызметтері бойынша бизнес және тұрғындар бойынша ең төменгі көрсеткіштермен Астана қаласы (7,1 балл), Шығыс Қазақстан (7,3 балл) және Ақтөбе облыстары (7,7 балл) ерекшеленді. 24-кесте. Сауалнама жүргізілген жерлерге қатысты өңірлерге және қызметтерге шаққандағы сыбайластықпен қатысы жоқ түсінікті қабылдау, 10 балдық шкала бойынша орташа балл
Кеден қызметтері бойынша (шекарадағы кедендік бақылау қызметін есепке алмағанда) осы көрсеткіштің аутсайдері болып Алматы облысы (6,4 балл), Жамбыл, Ақтөбе, Атырау облыстары табылады (әрқайсысы 6,5 балдан). Сыбайластықтың деңгейін ыңғайлы түрде түсіну үшін 8-9-10 балмен (10 балдық шкала бойынша) бағалаған сұхбаткерлердің үлесін қарастыру керек. Сондықтанда бұдан әрі 8-9-10 балдармен меморганның сыбайластықпен қатысы жоқтығын бағалаған сұхбаткерлердің үлесі сыбайластықтың төменгі деңгейі деп алынатын болады. Мұндай жағдайда мемлекеттік кіріс органдарының сыбайластықпен қатысы жоқ деп белгілеген сұхбаткерлердің үлесі 66,7%: 73,5%-ы салық қызметтері бойынша, ал 58,6%-ы кеден қызметтері бойынша. 25-кесте. Меморганның сыбайластықпен қатысы жоқтығы, %
Салық қызметтері бойынша ең жоғары сыбайластықпен қатысы жоқ деңгей салық тіркеушілер – 88,25%, салық берешегі жоқ/бар туралы анықтама беру – 85,7% бойынша байқалады, ал кеден қызметтері бойынша – есептесулердің салыстырмалы актісін беру – 73,7% деңгейінде. 26-кесте. Қызметтер бойынша сыбайластықпен қатысы жоқтығы, %
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||