1. Состорди куучын — эрмектин болуктерине болиир темдектер: лекскика учуры, морфология темдектери ле синтаксистеги учуры.
Куучын — эрмектин болушчы учурлу болуктери: уланты, колбоочы, болугеш, * модаль состор, состин алдында турар учуры jок состор (препозитив состор). Кыйгыгулар ла откониш состор.
2. Алдынан учурлу куучын — эрмектин болуктеринин лексико — грамматический разрядтарын jастыра jогынан айдар.
Оос ло бичилген эрмек — куучынында алдынан учурлу ла алдынан учуры jок куучын — эрмектин болуктерин jастыра jогынан тузаланар (эрин ундулерди адалгандуларда ла глаголдордо, элес ундулу адалгыштарды, бутпеген тозоголо адалгыштар биригип буткен колболу ос адалгыштардын ла буткен тозоголор биригип буткен колболу ос адалгыштарды, орус тилде коп тоодо айдылар jердин аттарын, олон — чопти, ан — кушты адаган адалгыштарды). Эрмек — кучыннын болуктери керегинде теория сурактарды монолог эрмек — куучын тузаланып jартаар.
Эрмекте кезик состор адалгыш та, jаратлгыш та, кубулбас та болорын ылгаштырар.
*Эрмектин экспрессив учурын модаль состор, кыйгыгулар тузаланып коргузер.
1. Синтаксис — грамматиканын болуги. Сосколбу ла эрмек — синтаксистин единицалары.
Сосколбу — синтаксистин единицазы, сосколбулардын будумдери. Сосколбуда состордин колбожор аргалары.
Эрмек. Амадузы, сезимдери jанынан эрмектердин будумдери. Суракту эрмектерде сурактын будумдери. Jакару эрмектерде jакарунын будумдери. Эрмектин грамматика тозогози. Тос ло эчени члендер, олордын айдылар эп — аргалары. Айдылаачынын будумдери.
Тегин эрмек, структура будумдери. Эки тос ло бир тос членду, кениткен ле кенитпеген, тооло ло толо эмес эрмектер.
Бир тос членду эрмектердин будумдери.
Уурладылган эрмектер. Укташ члендер, аныланган члендер, кычыру состор, сосколбулар, кириш ле кийдире айткан конструкциялар.
Колболу эрмектер, олордын болинери. Колболу эрмектерде болуктеринин ортозында синтаксис учуралды коргузер эп — аргалар. Колбоочылу табышканду колболу, колюоочызы jок колболу, камаанду колболу эрмектер. Колболу биругилер.
Оско кижинин эрмек — куучынын jетирер аргалар.
Орфография — чын бичииринин ээжилеринин системазы. Орфограмма.
Ундулердин (узун унду, элес, эрин чойилер) ле туйуктардын (тунгак туйук унгур эжерине кочори, тунгак туйуктар экиленери ле о.о),
Состордин jаба ла башка бичилери. Jаан (кичинек) таныкты тузаланары. Сости jолдон jолго кочурери.
Орфографиянын созлиги.
Пунктуация — токтой тужер темдектерди тургузарынын ээжилеринин системазы. Токтой тужер темдектер, олордын учуры. Jаныскан турар ла эжерлежип турар токтой тужер темдектер. Эрмектин учында турар токтой тужер темдектер. Тегин уурлатпаган эрмекте токтой тужер темдектер. Уурладылган эрмекте токтой тужер темдектер. Колболу эрмектердин (табышканду колболу, колбоочызы jок колболу, камаанду колболу) токтой тужер темдектери. Колболу биругилердин токтой тужер темдектери.
Чике эрмек - куучынду эрмекте токтой тужер темдектер. Орток куучынду, цитататлу эрмекте токтой тужер темдектер.
Бир канча токтой тужер темдек кожо турары.
2. Состин чын бичилерин, токтой тужер темдектерди чын тургузарын озодон корорго темигери. Бичикте чын бичииринин токтой тужер темдектерди тургузарынын ээжилерин будурери.
Чын бичиирин, токтой тужер темдекти тургузарын jартап аларга орфографиянын созлигин тузаланары.
Сости чын бичиирге онын табыш — таныктарын, морфема — будумин, куучын — эрмектин кандый болуги болгонын аjарары. Эрмекте токтой тужер темедектерди jартаарга онын будумин, айдылган унди шиндеери.
13. Тил ле культура.
1. Албатынын тилинин, туукизинин ле культуразынsy колбузы.
Эрмек — куучыннын этикет ээжилери.
2. Туукилик тексттерден, кееркедим литературанан ла фольклор тексттерден албатынын культуразын, jанжыгуларын темдектеген учурлу единицаларды табары, олорды шиндеери, учурын jартаары (керекту учуралдарда созликтерди тузаланып).
Бойынын эрмек — куучынында, уредуде алтай эрмек — куучыннын этикет ээжилерин будурери.
№
|
Уроктордын содержаниези
|
Будуми – ле эп аргазы
|
Куучын – эрмекти темиктирери
|
Созлик иш
|
1
|
Торол тил керегинде сос
|
Jаны билгир берер урок
|
Кеп куучындар куучындап берер
|
Элден озо- .озо баштап
|
2
|
Отконин корориле иш. Фонетика
|
Билгир бириктирер урок
|
Таскамал иштер
|
Монолог – бир кижинин куучындаганы
Диалог – эки кижи ортодо куучын откони
Полилог – экиден коп кижи ортодо куучын откони
|
3
|
Отконин катап корори.Лексика.
|
Отконин быжулап таскадуларла иш.
|
Сочинение кепту изложение бичиир.
|
Адырманду-не-неменин усти корсок-терсек болуп кыпталып калганы
|
4
|
Отконин катап корори. Морфология.
|
Билгир корор урок.
|
Таскадуларла иш
|
Коозо – аштын кабыгы
|
5
|
Состорди куучын – эрмектин болуктерине болиир айалгалар: состин синтетический учуры.
|
Билгир корор урок
|
Jайалталу jерлештереер керегинде куучындап беригер
|
Тоскуур – малга суу,аш,тус урар агаштан эткен эдим
|
6
|
Куучын – эрмектин тос болуктери.
|
Билгир бириктирер урок
|
Эрмекти куучын – эрмектин болуктерине ылгап билери
|
Айан – агаштардын ортозында ак jер
|
7
|
Куучын –эрмектин болушчы болуктери.
|
Билгир бириктирер урок
|
Куучын –эрмектин болушчы болуктеринин чын бичилерин jартаары
|
Тайна – энезинин энези
Улда – адазынын адазы
|
8
|
Адалгыштын лексический учуры
|
Билгенин шиндеер урок
|
Адалгыштын морфологический ле синтаксический учурыла таскамал иштер
|
Реклама – кандый бир не – немени эмезе кемди – кемди мактап, jар эдери
|
9
|
Ченелте иш «Чымалылар»
|
Билгир корор урок
|
Состорди чын бичиири
|
Бачым-турген
|
10
|
Тынду ла тыны jок адалгыштар
|
Билгир бириктирер урок
|
Тынду ла тыны jок адалгыштарды сурактары аайынча ылгаштырары
|
Энчикпей – чыданыкпай
Коошпок - jенил
|
11
|
Ос адалгыштар.Будуми.Чын бичилери.
|
Jаны билгир берер урок
|
Ос адалгыштардын чын бичилерин jартаары
|
Чуйский тракт
Чике – Таман
|
12
|
Текши адалгыштар.Будер эп – аргазы.
|
Билгенин шиндеер урок
|
Адалгыштарды будумиле ылгаары
|
Бачым – турген
Бокон – бек, быжу
|
13
|
Аналитический адалгыштардын чын бичилери.
|
Билгир орныктырар урок
|
Аналитический адалгыштардын чын бичилерине аjару эдери
|
Таскыл-тайганын эн бийик бажында куу,кыска олонду jер
|
14
|
Адалгыштын лексико – грамматический разрядтары, будуми.
|
Билгир берер урок
|
«Кычырган бичик керегинде санаа-шуултелер»деп jетиру эдигер
|
Тебеелеер – изу тушкенде, эчки – кой серуунденип, отобой jатканы.
|
15
|
Адалгыштын грамматический категориялары: тоо категория.
|
Билгенин шиндеер урок
|
Адалгыштарды будумиле ылгаары
|
Кырмак кар – анда – мында ла кар. Одор – мал – аш отоп jуретен jер
|
16
|
Адалгыштын грамматический категориялары: мензинер категория
|
Билгир корор урок
|
Адалгыштарды jузундерле ылгаары
|
Чобра-агаштын кадары
|
17
|
Адалгыштын грамматический категориялары: кубулткыш.
|
Билгир бириктирер урок
|
Адалгыштарды кубулткыштарла ылгаары
|
Идирген – аш кургадар jер
|
18
|
Ченелте иш
|
Билгир корор урок
|
Состорди чын бичиири
|
Меес-тоннин тобозинде ачык кунерик jер
|
19.
|
Глаголло колбу тудар кубулткыштар: №1,№4 Сочинение – куучын «Jаны школ»
|
Jаны билгир берер урок
|
Jарты jок кубулткышта турган адалгышту эрмектерди чыгара бичигер.
|
Чырмайар-албаданар,кичеенер
|
20.
|
Глаголло колбу тудар кубулткыштар :№3
|
Jаны билгир берер урок
|
Кожулталардын чын бичилерин берилген ээжилерге тайанып jартагар
|
Кылбыраар-колго тудулбай элбиреп турганы
|
21
|
Глаголло колбу тудар кубулткыштар:№5.Прогрессивный ассимиляция.
|
Билгир берер урок
|
Эрмектерде омолоочи кубулткыштын синтаксический функциязын jартагар
|
Кыру-кустин бажында сооктор башталар тушта эртен тура тужет
|
22
|
Глаголло колбу тудар кубулткыштар: №6, №7
|
Билгир берер урок
|
Ар-буткенди чеберлеери керегинде jетиру белетегер
|
Куулы- олово
Кулер-бронза
|
23
|
Тил темиктирериле иш.Кубулткыштарды быжулаары.
|
Билгир бектештирер урок
|
Jурукта куштар керегинде куучын бичигер
|
Jес-медь
Jенес-кун jок чыкту jерде озот
|
24.
|
Адалгышла колбу тудар кубулткыштар:№1. Созлик иш.
|
Билгир орныктырар урок
|
Кочуре учурлу состорди чокымдагар
|
Jасак-закон
|
25
|
Адалгышла колбу тудар кубулткыштар:№2.
|
Билгир берер урок
|
Энчилеечи кубулткышта турган адалгыштарды темдектеп,колбу туткан адалгышла кожо бичигер
|
Коjор туу-кайыр,ташту туу
Алаатый берер-эдер немезин билбей-таппай турар
|
26
|
Адалгыштын № - дериле текши иш.
|
Урок-зачет
|
Чечектер керегинде jетиру
|
Шыйбык талдар-коо эмес,анда-мында ла будактарлу кыска талдар
|
27.
|
Адалгыш – куучын –эрмектин тос болуги.
|
Билгирлерди бириктире корори
|
Адалгыштар кандый кубулткышта турганын темдектегер
|
Тос-кайыннын кадары
|
28
|
Ченелте диктант
|
Билгир корор урок
|
Адалгыштарды анылайла,морфологический
ылгаш эдигер
|
Чанда(шанда)-jаш тыт агаштын jука кадары
|
29
|
Jастыраларла иш. Jарталгыштын лексический учуры.
|
Jаны билгир берер урок
|
Текстти орус тилден алтайга кочурип,jарталгыштарды темдектегер
|
Jум кар-бир де истелбеген терен кар
|
30
|
Созлик диктант. Jарталгыштын разрядтары.
|
Билгир корор урок
|
Jурамал бичигер
|
Атпактанып чыгар-неден-неден бек тудунар,чиректенер
|
31.
|
Jарталгыштардын разрядтары. Качественный jарталгыштар.
|
Билгир бектештирер урок
|
Кижинин кылык-jанын темдектеген jарталгыштарды анылагар
|
Чеген(телениттеп: айрак)-суттен эткен кычкыл суузын
|
32
|
Относительный ла качественный jарталгыштар.
|
Билгир корор урок
|
Кажы бир айдын анылу темдектери керегинде куучын бичигер
|
Улекер-проект
|
33
|
Созлик диктант. Относительный ла качественный jарталгыштар.
|
Билгир орныктырар урок
|
Л.В.Кокышевтин слерге jарап турган кандый бир улгерин эске кычырар
|
Тууjырай берер(мелирей берер)-jылуга уйкузырай берер
|
№
|
Уроктордын содержаниези
|
Будуми ле эп — аргазы
|
Куучын — эрмекти темиктирери
|
Созлик иш
|
34
|
Предметтин толо ло толо эмес темдеги. Jарталгыштардын кеми
|
Билгир берер урок
|
Таскаду иштер
|
|
35
|
Jарталгыштардын будуми ле эп — аргазы. Катап корорине иш
|
Билгир корор урок
|
Ээжини куучындаары, эрмектерден таап билери
|
|
36
|
Синтетический, аналитический jарталгыштар. Синтаксический учуры
|
Билгенин шиндеер урок
|
Ээжи, jарталгыштарды будумиле ылгаары
|
|
37
|
Аналитико — синтетический jарталгыштар. Тос болуги
|
Сурактар ла каруулар
|
Таскадуларла иштер
|
|
38
|
Тооломо — куучын — эрмектин болуги. Лексик- грамматический разрядтары
|
Jаны билгир берер урок
|
Тооломолордын учурын ла будумин, кубуларын ла эрмектеги учурын ылгап jартаары
|
|
39
|
Тооны, предметтин тоозын коргузер тооломолор
|
Билгир корор урок
|
Тооломолордын будумин jартаары
|
|
40
|
Кочурер иш. Предметтин ээчий деечий тоозын коргузер тооломолор
|
Билгир корор урок
|
Куучын — эрмекте тооломолорло тузаланары
|
|
41
|
Jакылталу диктант. Предметтин бириктире тоозын коргузер тооломолор
|
Уредучинин баштаганыла уренчиктердин ижи
|
Орфограммалар
|
|
42
|
Тооломо «2» деп тоонын учуры. Сочинение
|
Билгир корор урок
|
Сочинение бичиирине темиктирери
|
|
43
|
Турган тоозын ла ээчий тоозын коргускен тооломолор
|
Билгир корор урок
|
Таскаду иштер
|
|
44
|
Jакылталу диктант
|
Билерин шиндеер урок
|
Уренчиктердин ижи
|
|
45
|
Jастыраларла иш «Турген санан!»
|
Бойынын ижин шиндеери
|
орфограммалар
|
|
46
|
Jарты jок учурлу тооломолор
|
Билгир шиндеер урок
|
Таскадуларла иштеери
|
|
47
|
Тооломонын будуми, будер эп - аргазы
|
Билгир корор урок
|
Тооломолордын будер эп - аргазы
|
|
48
|
Тооломо — куучын — эрмектин тос болуги (билгиирлердин бириктире корори)
|
Билип алганын быжулаары
|
Jакылталу иштер
|
|
49
|
Ченелте диктант. Ч.Сабашкиннин текстти аайынча
|
Ченелте иш
|
Чын бичиирине темиктирери
|
|
50
|
Jастыраларла иш. Солума — куучын — эрмектин болуги
|
Бойынын ижин шиндеери
|
Таскадуларла иштер
|
|
51
|
Солуманын разрядтарга болинери
|
Jаны билгир берер урок
|
Ээжи, таскадулар
|
|
52
|
Шинжулу иш. Солуманын разрядтары
|
Шмнжулу иш
|
Таскамал иштер
|
|
53
|
Суракту ла относительный солумалар
|
Jаны билгир берер урок
|
Состордин чын бичиирине, эрмектерди чын тургузарына аjару эдери
|
|
54
|
Jартаачы ла коргузер солумалар
|
Отконин быжулап,
таскадуларла иштер
|
Таскадуларла иштеери
|
|
55
|
Солумалардын кубулткыштарла кубулары.
|
Билгир корор урок
|
Солумаларды кубулткыштарла ылгаары
|
|
56
|
Jарты jок ло токтодулу солумалар
|
Билгир корор урок
|
Башка — башка будумду солумаларла тузаланары
|
|
57
|
Солума — куучын — эрмектин тос болуги. В.Г.Тебековко — 60 jаш
|
Билгир корор урок
|
Текстте эрмектерди колбоштырарга солумаларла тузаланары
|
|
58
|
Кубулбастын лексический учуры ла синтаксический функциязы
|
Jаны билгир берер урок
|
Башка — башка будумду кубулбастарла тузаланары
|
|
59
|
Таскаду, чын бичиирине иш иштер
|
Билгенин шиндеер урок
|
Таскадуларла иштеери
|
|
60
|
Кубулбастын будери ле будуми
|
Билгир орныктырар урок
|
Кубулбастарды будумиле ылгаары
|
|
61
|
Кубулбастын синтаксический ле аналитический болоры. Редупликация
|
Сурактар ла каруулар
|
Таскамал иштер
|
|
62
|
Куучын — эрмектин болуктеринин ээжилериле иш
|
Билгенин шиндеер урок
|
Ээжилерге аjару эдери
|
|
63
|
Куучын — эрмектин болуктери. Таскаду иштер.
|
Отконин катап быжулаары
|
Таскаду иштерле билгирди орныктырары
|
|
64
|
Куучын — эрмектин болуктери. Катап корори
|
Катап корори
|
Куучын — эрмектин болуктеринин чын бичииринем аjару эдери
|
|
65
|
Ченелте иш А.Ередеевтин текстин корори
|
Ченелете иш
|
Орфограммалар
|
|
66
|
Катап корориле тест иштер
|
Катап корори
|
Отконин быжулап, тестле иштеери
|
|