Тарих, археология және этнология факультеті
жүктеу/скачать 1.72 Mb. Pdf көрінісі
|
| Инкультурация. Адамның көптеген этникалық белгілерінің қалыптасуы
өз этносының мәдениетін игеруіне байланысты. Тұлғаның этникалық қауым мен мәдениетіне сіңісіп өсуі этнологияда «социализация» және «инкультурация» ұғымдарымен астасады. Бұл ұғымдар өздерінің мазмұны бойынша синоним сияқты, себебі, адамдардың өзінің социомәдени қоршауын, кеңістік-уақыттағы мәдениетін, функционалды нысаналары, әрекет ететін тәсілі, нормативті құрылымын игеру үдерісін айтады. Инкультурацияның нәтижесінде адам өзін қоршаған этникалық ортада еркін бағыттала алады, өзіне дейін ұрпақ құрған мәдениет заттарының көпшілігін пайдалана алады, физикалық және ақыл ой еңбегі нәтижесімен алмаса алады, басқа халықтармен өзара түсіністікке келе алады. Әрбір адам инкультурация үдерісін бастан өткізеді, оның нәтижесінсіз қоғамның мүшесі не өз этносы ретінде өмір сүре алмайды. Бұл күрделі үдеріс адам үшін өзінің денесін игере алатын дағдыны және өмір салтын өмір бойына меңгеретін жағдайды қалыптастырған ерте балалық шақтан басталады. Бұл үдерісте екі негізгі: алғашқы (балалық шақ) және екінші (үлкен) кезеңді бөліп алу керек. Инкультурацияның бірінші кезеңінде балалар жалпы таралған, өз мәдениетінің маңызды, қажетті элементтерін игереді. Инкультурация бұл жерде тәрбие және балаға мақсатты бағыттау түрінде жүзеге асып, қалыпты әлеуметтік тұрмыс үшін дағдыны қалыптастырады. Бұл кезең үшін кез келген мәдениетте инкультурацияның балаға күнделікті өмірде қажет білім мен дағдының мөлшерін қамтамасыз етеді. Алғашқы инкультурацияның түрі ретінде мұнда ойынды мысалға алуға болады. Ойында баланың интеллект, оқуға қабілеттілігі, фантазиясы, елестету, т.б. жеке қасиеттері қалыптасады. Алғашқы инкультурация үдерісінде еңбек дағдысы мен еңбектің құндылығына деген қатынасы қалыптасады. Сонымен, баланың инкультурациясы кемел шаққа тарнсформациялануының алғы шарты саналады. Этнологияда балалық шақ адамның өмір сүруінің ерте кезеңі, адамның үлкен өмірге әлеуметтік мәдени дайындығы іспеттес болады. Инкультурацияның екінші кезеңінің ерекше бір айырмашылығы тұлға әлеуметтік мәдени қоршауды өз бетінше игере алады. Тұлға өзі алған білімі мен өмірлік дағдысын өмірлік маңызды мәселелерді шешуге: оның қабілеті кеңейіп шешім қабылдай алады, өзінің этникалық тобы құрамында нәтижесі маңызды мәдени өзгерістер болып табылатын, әрекеттерге қатыса алады. Инкультурацияның екі кезеңінің де біртіндеп дамуы, тұлға менталитетінің қалыптасуын қамтамасыз етеді. жүктеу/скачать 1.72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|