Тыпавая праграма па гісторыі чэшскай літаратуры І. Тлумачальная запіска

У выніку вывучэння дысцыпліны “Гісторыя чэшскай літаратуры” студэнты павінны ведаць:

• 
  асноўныя перыяды развіцця чэшскай літаратуры,
  
• 
  нацыянальную спецыфіку чэшскай літаратуры,
  
• 
  галоўныя кірункі і літаратурныя плыні ў гісторыі чэшскай літаратуры,
  
• 
  лепшых прадстаўнікоў чэшскай літаратуры,
  
• 
  творчую адметнасць самых слынных чэшскіх аўтараў.
  

• 
  аналізаваць мастацкі твор;
  
• 
  знаходзіць блізкія альбо кантрастныя па змесце і форме літаратурныя з’явы;
  
• 
  распазнаваць адметнасці мастацкіх кірункаў і стыляў;
  
• 
  вызначаць мастацкі метад;
  
• 
  параўноўваць літаратурныя з’явы і мастацкія творы з улікам іх ідэйнай, эстэтычнай вартасці, разнастайнасці тэматыкі, жанравых форм, вобразна-выяўленчых сродкаў і стылёвых асаблівасцей.
  

Агульная колькасць гадзін, якая даецца на вывучэнне дысцыпліны “Гісторыя чэшскай літаратуры” згодна з тыпавым вучэбным планам, складае 703 гадзіны. Прыкладнае размеркаванне гадзін па відах заняткаў: лекцый – 212 гадзін, семінарскіх заняткаў – 118 гадзін. Агульная колькасць аудыторных гадзін: 330.

Перыядызацыя гісторыі чэшскай літаратуры. Літаратура і гістарычны лёс чэшскага народа. Літаратурны працэс ва ўмовах працяглай барацьбы за нацыянальную і культурную незалежнасць Чэхіі.

Багацце старадаўняй чэшскай літаратуры. Пераход ад стараславянскай літаратуры да лацінскай, гусіцкай. Перарывістасць літаратурнай традыцыі ў чэшскай старажытнасці.

Вяршыні чэшскай культуры і літаратуры IX-XVIII стагоддзяў (эпоха старажытнасці):

Магутны духоўны патэнцыял старадаўняй чэшскай літаратуры. Час Карла ІV у гісторыі чэшскай культуры. Постаць Карла ІV, яго значэнне ў гісторыі і культуры Чэхіі ХІV стагоддзя. Заснаванне Пражскага Універсітэта. Духоўнае жыццё Чэхіі ХІV стагоддзя. Уплыў ідэй ранняга гуманізма Італіі.

Культ святога Вацлава ў Чэхіі. Адлюстраванне культа ў літаратуры (шматлікія жыціі), жывапісу, архітэктуры.

Гістарычныя хронікі ХІV стагоддзя. Ідэі месіянства ў чэшскім грамадстве.

Рэлігійная і сатырычная літаратура Чэхіі ХІV стагоддзя. Літаратурная дзейнасць Томаша Шцітнага (каля 1333- паміж 1401 і 1409 гг.).

Гісторыя чэшскай Рэфармацыі. Жыццё і дзейнасць Яна Гуса (каля 1371-1415). Літаратурная спадчына Яна Гуса. Значэнне асобы Гуса для чэшскай культуры. Гусіцкі рух у Чэхіі ХV стагоддзя. Асноўныя плыні, ідэі. „Божыя ваяры“ і іх культура. Асноўныя жанры гусіцкай літаратуры. Агітацыйная і палемічная гусіцкая літаратура. „Спрэчка Прагі з Кутнай Горай“, „Вацлаў, Гавэл і Табар“.

Пісьменнік-філосаф Пётр Хельчыцкі (1390-1460). Абшчына чэшскіх братоў. Яе значэнне для чэшскай культуры.

Зорка чэшскага літаратурнага барока, настаўнік народаў Ян Амас Коменскі (1592-1670). Жыццё і дзейнасць. Коменскі як багаслоў і філосаф. Раман “Лабірынт свету і рай сэрца” (1623) Коменскага як раман-выхаванне. Вобраз галоўнага героя. Карціна свету ў рамане Коменскага “Лабірынт свету і рай сэрца”. Сацыяльная сатыра ў творы. Паэтыка рамана Коменскага “Лабірынт свету і рай сэрца”.

Адметнасці чэшскага рамантызму. Суадносіны фальклорнага і аўтарскага пачаткаў у першыя дзесяцігоддзі ХІХ стагоддзя. Вяршыня чэшскага рамантызму: творчасць Карэла Гінэка Махі (1810-1836). Ліра-эпічная паэма Махі “Май” (1836): традыцыі чэшскага і еўрапейскага рамантызму. Апавяданне Махі “Марынка” як прыклад увасаблення рамантычнай эстэтыкі.

Жанр раманета ў творчасці Якуба Арбеса (1840-1914).

Развіццё чэшскага рэалізму ў другой палове ХІХ стагоддзя. Першы чэшскі рэаліст Ян Нэруда (1834-1891). “Маластранскія аповесці” (1878) Нэруды. Праблематыка, паэтыка.

Алоіс Ірасэк (1851-1930) як зачынальнік гістарычнага жанра ў чэшскай літаратуры. Наватарства Ірасэка. Народная традыцыя і народная мудрасць у “Старадаўніх чэшскіх паданнях” (1894) Ірасэка. Сацыяльныя ідэі. Мастацкая сваеасаблівасць “Старадаўніх чэшскіх паданняў” Ірасэка.

Шматпланавасць і разнастайнасць мастацкіх канцэпцый і творчых метадаў на памежжы ХІХ-ХХ стагоддзяў.

Літаратура міжваеннага перыяду (1918-1939). Наватарскія тэндэнцыі. Станаўленне новай эпікі. Міжнароднае значэнне чэшскай літаратуры акрэсленага перыяду.

Гістарычны жанр у ХХ стагоддзі. Жыццёвы і творчы шлях Уладзіслава Ванчуры (1891-1942). Жанравая адметнасць “Маркеты Лазаравай” (1931) У.Ванчуры. “Карціны з гісторыі народа чэшскага” (1939-1948) У.Ванчуры. Чэшская гісторыя ў творчасці Ванчуры і Ірасэка: агульнае і адметнае.

Яраслаў Гашак (1883-1923): жыццё, якое стала творчым працэсам. “Прыгоды бравага ваякі Швейка” (1923) – вясёлы раман пра першую сусветную вайну. Жанравая спецыфіка твора.

Карэл Чапек (1890-1938) – майстра малых форм. Парадыйныя структуры рамана “Вайны с саламандрамі” (1936) К.Чапека. Шматпланавасць літаратурных форм і жанравых мадыфікацый ў творчасці Чапека.

Шляхі развіцця чэшскай літаратуры другой паловы ХХ стагоддзя. Змены ў культурным жыцця пасля 1948 г. “Адліга” 50-60-х гг. Перыяд так званай “нармалізацыі” (70-80-я гг.). Афіцыйная і дысідэнцкая літаратура, самвыдат.

“Аксамітавая” рэвалюцыя 1989 г. і пераасэнсаванне мастацкіх і грамадзянскіх крытэрыеў у літартуры.

Мэтры чэшскай літаратуры другой паловы ХХ стагоддзя:

Паэтычны свет Яраслава Сэйферта (1901-1986).

Драматургія Вацлава Гавэла (н. 1936).

Мастацкі свет Мілана Кундэры (н. 1929).

Жыццёвы і творчы шлях Багуміла Грабала (1914-1997). Паэтыка рамана Грабала “Я абслугоўваў англійскага караля”.

Чэшская літаратура памежжа ХХ-ХХІ стагоддзяў: тэндэнцыі, пошукі, наватарства, імёны.

Пераклады чэшскай літаратуры на рускую і беларускую мовы.

2.ГІСТОРЫЯ СТАРАЖЫТНАЙ ЧЭШСКАЙ ЛІТАРАТУРЫ

(СЯРЭДЗІНА ІХ СТ.-ПАЧАТАК 70-Х ГГ. ХV СТ.)