Химияны оқыту әдістемесінің зерттейтін мәселелері

дейін химияны оқыту әдістемесі - ғылым ретінде танылып келеді. Сондықтан да химия пэні мүғалімдерін дайындайтын жоғары оқу орындарының оқу жоспарына химияны оқыту әдістемесінің курсы енгізілді.

Химияны оқыту әдістемесі педагогикалық ғылым эрі оқу пэні. Химия - заттардың бір-біріне озгеруін зерттейтін ғылым. Демек, химияны оқыту әдістемесі мектептің химия курсындағы осындай заңдылықтарды оқушыларга үйрету жолдарын, түсіндіру тэсілдерін зерттейтін педагогикалық гылым деп түсінуіміз керек.

Оған оқу үрдісін үйымдастыру, оқушылардың танымдық іс-

эрекетіне басшылық, сарамандық дағдылар мен іскерліктер

қалыптастыру, шығармашылық қабілеттер мен ғылыми

дүниетанымдық кѳзқарастарды дамыту жатады.

Келесі мәселе - «қалай оқиды?» - деген сүрақтың жауабына

келсек,ол оқуиіылардын іс-эрекеті 'бойынша аныкталады. Химияны оқыту әдістемесіне ғылыми түргыдан қандай анықтама беруге болады? Бүл элі кунге дейін толық шешімін таппаган мэселелердің бірі болып саналады. Кейбір оқу қүралдарында мынадай анықтама берілген: бүл - жасѳспірімдерге химия ғылымын үйретудің қоғамдық әрекеті және оларды білім алуға тэрбиелеп, дамыту, мектептегі химия курсының мазмұнын оқушыларга игерту заңдылықтары туралы педагогикалық гылым.

Химияны оқыту әдістемесі мүғалімнің оқу материальш оқытуы мен оқушылардың химиялық білімді саналы меңгеруін, алған білімдерін іс жүзінде қолдану ерекшеліктерін жэне дагдыларын дамыту эдістері мен күралдарын айқындап береді.

Химияны оқыту әдістемесі эрі ғылым, әрі оқу пэні ретінде оқытудың мазмүнын, оқыту әдістерін тэрбие жүмысымен тыгыз бірлікте, ѳзара байланыста зерттейді. Оқытудың зандылықтарын

Химияны оқыту эдістемесінің зертгейтін объектісі - сол пэнді оқыту эрекеті. Оқыту, педагогика, дидактика жэне эдістеме ғылымы түрғысынан түсінуге болатын күрделі эрекет болып табылады. Педагогикалық түргыдан қарастырганда оқыту дегеніміз - жасѳспірімнің бойына ужымдық тәжірибені сіңіру. Дидактикалық жағынан алғанда, оқыту білім берудің мазмүнын жасѳспірімге жеткізу ісіндегі сабақ беру (мүғалімнің қызметі) мен оқудың

(оқушының таным эрекеті) бірлігі. Ал әдістемелік түргыдан алганда оқыту - нақтылы оқу пэнінің материалын жасѳспірімге жеткізу ісіндегі сабақ беру мен оқудың бірлігі.

Оқыту эрекетіне «мүғалім-оқушы», «оқушы-оқу пэні», «оқушы-оқушы» қатысады. Осылардың ішіндегі ең негізғісі - мүғалім мен оқушы қарым-қатынасының бірлігі мен үйлесуі, оқытудың мақсаттары мен міндеттері, мазмүны, үйымдастыру формалары, қүралдары мен әдістері арқылы жүзеге асады.

Химияны оқыту әдістемесі ғылымы оқыту әрекетін әдістемелік деңгейде зерттейді( 1 -сызбанүсқа).

Оқыту әрекетін, түтасынан алғанда, дидактика зертгейді. Ол оқыту эрекетінің мэнін ашып береді, заңдылықтары мен негіздерін саралайды. Дидактика, бір жағынан, оқытудың теориясын жасайды, екінші жағынан, сол теорияны қолдану арқылы оқытудың сарамандығын жетілдіреді. Барлық жеке пэндерді оқыту, солардың ішінде химияны оқыту әдістемесі дидактиканың ашқан жаңалықтарына сүйенеді, оларды озінің әдістемелік негізі ретінде пайдаланады.

Жалпы педагогикалық жэне дидактикалық заңдылықтарға сүйеніп, химияны оқыту әдістемесі орта метептегі химия пэнінің мақсаттары мен міндеттерін анықтайды. Соларға сәйкес мектептегі химия курсының мазмүны таңдап алынады. Ол мазмүн багдарламаларда, оқулықтар мен оқу қүралдарында баяндалады.

Әдістеменің зертгейтін тағы бір мэселесі - оқытудың үйымдастыру формаларын, қүралдарын және эдістерін жетілдіру, мектеп алдына қойылған жаңа талаптарға сэйкестендіру. Бүлар мүғалім мен оқушы еңбегінің арасындағы қатынасты, оқушының

Әдістеме химияны оқытудың нэтижесін, оқушылардың білім сапасына, тэрбиесі мен адами тұлғасына тигізген эсерін зерттейді. Оқушылардың химиялық білімді игерудегі таным эрекетінің ерекшеліктерін жэне оны іске жұмылдьгру жолдарын іздестіреді.

Тэрбие беру жэне оқушыларды дамыту - орта мектепте оқылатын барлык пэннің міндеті. Бұл салада мектепте отілетін жиырмадан астам пэннің бірі ретінде гана химия ѳз үлесін қосады. Оның үстіне химия езінің бұл міндетін оқу пэні мазмұнының негізінде жүзеге асырады.

Жоғарыда айтылғандарды ескере келіп, “Химияны оқытудың эдістемесі - химиядан білім берудің мазмұнын жэне химияны оқыту барысының заңдылықтарын зерттейтін педагогика ғылымының дербес бір саласы” деген анықтама беруге болады. Мұның алғашқы

Мазмұнды беліп қараудың себебі де бар.

Мұғалімдер дайындайтын жоғары оқу орындарында химияны оқыту эдістемесінің оқу пэні теориялық жэне сарамандық курстардан тұрады.Теориялық курстың мазмұны студенттерге арналып, орыс тілінде басылып шыққан И.Н.Борисовтың (1956), Д.М.Кирюшкин мен В.С.Полосиннің (1984), Н.Е.Кузнецова (1984) жэне т.б., Г.М.Чернобельскаяның (1987) эдістемелік оқу құралдарында баяндалган. Бұларда химияны оқыту эдістемесі жалпы жэне жеке бѳлімнен тұрады.

Жалпы бѳлімде орта мектепте химия курсының мақсаттары мен міндеттері, мазмұны мен құрылысы, оқулықтары жэне химияны оқытудың ұйымдастыру формалары мен эдістері талданады. Жеке мэселелерін қарастыратын белімінде химияның теориялық кѳзқарастарын оқып-үйрену, химиялық элемент жэне реакция, зат туралы негізгі ұғымдарды қалыптастыру жэне дамыту эдістемесі баяндалады. Д.М.Кирюшкин мен В.С.Полосиннің эдістемесі қазак тіліне 1984 ж. аударылды. Бұл оқу құралында бұрынғы бағдарламаға сэйкес жеке тақырыптарды оқытудың эдістемелік ұсыныстары берілғен. Бағдарлама ѳзгерген соң бұл ұсыныстарды пайдалану мүмкіндігі азайды жэне студенттерге арналған әдістеме оқулығын

жеке тақырыптар бойынша кұрудың тиімсіздігі байқалды.Сарамандық курста химиялық эксперименттің түрлері, техникасы мен эдістемесі жэне оларды жүргізуге қажетті икемділіктер мен дағдылар қалыптастырылады. Мѳлшерлік жэне экспериментгік есептерді шығарту эдістемесіие, химияның бағдарламасына жэне оқу-әдістемелік құралдарына талдаулар жасалады. Химияны оқыту жұмысын жоспарлауға сабақтың күнделікті жоспары жасалып, қысқаша жазбалар жазуға байланысты жаттығулар орындалады. Мұның бэрі химиядан сабақ беретін болашақ мұғалімнің эдістемелік дайындығын жақсартуға, үздіксіз білім алу эзірлігін қамтамасыз етуге жэрдемдеседі.