\\Ъ 5 И. Нугыманүлы, Ж. Ә. Шоқыбаев
Қазақстанда химияны оқыту әдістемесі ғылымының дамуы
жүктеу/скачать 2.23 Mb.
|
| Қазақстанда химияны оқыту әдістемесі ғылымының дамуы. 1940 жылдардан бастап Қазақстанда химияны оқыту әдістемесін
жасау жэне жетілдіру ісі қолға алынды. Бастапқыда озат мүғалімдердің іс-тэжірибесін кеңінен тарату және мүғалімдерге әдістемелік кѳмек корсету мақсатымен біраз еңбектер жазылды. Солардың ішінен О.А.Суворованың «Химияны оқытудың социалистік қүрылыс практикасымен байланысы» деп аталатын еңбегін (1940 ж.) атап отуге болады. Қазақстанда химияны оқыту әдістемесі бойынша жүргізілген зерттеу жүмыстарының негізгі бағыты - орта мектеп химиясының ѳзге пәндермен жэне ондіріспен байланысын ғылыми жағынан негіздеу. Д.Қоянбаев Қазақстанның оңтүстік аймағындағы оқушылардың ауыл шаруашылығы тэжірибелік жүмыстарындағы химия, С.Мүсабеков химияны оқытудың биология және ауыл шаруашылығы ондірісімен байланысы, А.Г.Гатаулин ауыл мектептерінде химияны оқытудың топырақтану неғіздерімен байланысы, Л.П.Қалашникова химияны оқытудың жер туралы ғылымдармен байланысы, Л.З.Дюсюпова органикалық химияны оқытудың физикамен байланысы, К.А.Сарманова химияны оқытуда оқушылардың IV- VI сыныптарда жаратылыстану - математикадан алған білімдерін пайдалану мәселелерін зерттеді. Қазақстандағы 13 органикалық химияның дамуы белгілі ғалымдар Д.В.Сокольский, Т.К.Чумбалов, И.Н.Әзербаев, А.Ф.Сейтжанов есімдерімен тікелей байланысты. Бұл ғалымдар ѳздерімен бірге органикалық химия саласында іргелі жэне қолданбалы зерттеулердің дамуына маңызды үлес қосқан дарынды шэкірттер тэрбиеледі. Химияны оқыту эдістемесі жѳніндегі зерттеу жұмыстарының бір тобы аса маңызды дидактикалық мэселелерді шешуге бағытталған. П.Петренко металдармен байланысты оқушылардың оздігінен істейтін жұмыс формаларын салыстыру, О.Хаймолдин химияны оқыту эрекетінде окушылардың таным эрекетін жандандыру, А.Мырзабаев химиядан кластан тыс жұмыстар жүргізумен байланысты оқушылардың практикалық дағдылары мен икемділіктерін қалыптастыру, М.Д.Жадрина химияны оқыту эрекетінде оқушылардың оқуға икемділігін дамыту мэселелері бойынша зерттеулер жүргізді. Осы жолдардың авторы қазақ тілінде химия терминологиясының шығуы жэне дамуы барысын, химия термиидерін оқыту эдістемесін, кейіннен ғылым тілінің окыту эрекетіндегі дидактикалық қызметтерін зерттеді. Айтылған ғылыми зерттеулердің нэтижесінде кѳптеген ғылыми мақалалар жэне эдістемелік құралдар жазылды. Мектепте химияны оқытудың озат тэжірибелерін жинақтап, кѳпшілікке таратуда, мұғалімдерғе арналган эдістемелік кеңестер жариялау КСРО Педагогика ғылымы академиясының Оқытудың мазмұны мен эдістері ғылыми-зерттеу институты казак бѳлімшесінің қызметкелері К.Ә.Сарманова, М.Д.Жадрина, эдіскер М.Х.Хасенова едэуір еңбек сіңірді. Әсіресе, еліміздің жетістіктерін ѳзіміздің отандык оқулықтарда жазып, оқушы дүниетанымына жеткізуде профессор Б.А.Мансұров еңбегін ерекше атауға болады. Химияны окыту эдістемесінің қалыптасуы жэне дамуымен оның алдында тұрған міндеттер туралы бірнеше ғалым-эдіскерлермен қатар, химия пэнінің, оның ішінде ауылдық жерлердің мұгалімдері ѳз еңбектерінде, мақалаларында, кандидаттық, докторлық зерттеулерінде кѳптеген ғылыми-педагогикалық эдістемелік мэселелер кѳтеруде. Олардың бэріне шолу жасау мүмкін емес. Дегенмен, елімізде химия пэнінің болашақ маман кадрларын даярлауда ѳз үлесін аянбай қосып келе жатқан біраз ғалым - эдіскерлерді атауға болады. Солардың ішінде, мэселен, химияны оқыту эдістемесінің эдіснамалық негізі бойынша профессор 14 Ж.Ә.Шоқыбаев ѳзінің жүйелі ғылыми мектебін қалыптастыруда. Оның дэлелі-күні бүгінге дейін химияны оқыту әдістемесі саласы бойынша түрлі зерттеу жүмыстарының дамуына аса маңызды үлес қосқан шэкірттер тәрбиелегендігі. Корнекті әдіскер, үсынылып отырған оқу қүралының түңғыш авторы Иманмэлік Нүғыманүлының басшылығымен жэне одан эрі қарай профессор Ж.Ә.Шоқыбаевтың жетекшілігімен З.О.Ѳнербаева «Номенклатура мен символиканың озара байланысы арқылы оқушылардың химиялық білімін жетілдіру» бағытында зерттеу жүмысын жүргізді. Сол сияқты профессор Ж.Ә.Шоқыбаевтың жетекшілігімен Қазақстанның іргелі аймақтарынан коптеген аспиранттар мен ізденушілер химияны оқыту әдістемесі ғылымының дамуына мол үлес қосатын еңбектерін үсынып, олар қазіргі оқыту эдістемесінде оң нэтижелерін беруде. Атап айтсақ, А.Н.Даниярова «Методика осуществления обобщения знаний на уроках химии», С.Г. Айтуганова «Методическая система контроля знаний студентов по химии как средство активизации учебной деятельности», Р.С.Абекова «Экологиялық мазмүндагы есептерді шығарту әдістемесі», Г.А.Алиханқызы «Қытай мектептерінде химияны оқыту әдістемесін жетілдіру», Х.М.Рахымбек «Химия ғылымының дамуына байланысты химияны оқыту әдістемесін жетілдіру жолдары», С.Жайлау «Жоғары мектептерде физикалық және коллоидты химияны оқыту әдістемесі» секілді мәселермен айналысты. жүктеу/скачать 2.23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|