46. Тасымалдаушы РНҚ. Құрамы, құрылысы және кызметі. ТАСЫМАЛДАУШЫ РНҚ
тРНҚ-ның алғашқы құрылысы «жоңышқа жапырағы» сызбанұсқасын еске түсіреді. тРНҚ-ның қызметі белсендірілген аминқышқылдарын нәруыз синтезделетін орынға жеткізу болып табылады. тРНҚ –ның рибосомаларымен әрекеттесетін бөліктері, аминқышқылдарымен, ферменттермен, сол сияқты антикодон деп аталатын үш нуклеотидтің (триплет) ерекше реттілігімен байланысатын орындары болады.
РИБОСОМАЛЫҚ РНҚ
Нәруыздармен бірге рибосома құрамына кіріп, нәруыз биосинтезі кезінде аминқышқылдары арасындағы пиптидтік байланыстар синтезін жүзеге асырайды.Рибосомалық РНҚ-лар рибосома субъединицаларының (үлкен және кіші) күрамына кіреді. Олардың 4 түрі белгілі: 5S-p РНҚ, 5,8S-p РНҚ, 18S-p РНҚ, 28S-p РНҚ.Рибосоманың үлкен субъединицасы (бөлшегі)-З әртүрлі рРНҚ молекулаларынан-SS-p РНҚ, 5.8S-р РНҚ, 28S-p РНҚ және 45 ақуыз молекулаларынан түрады. Р-РНҚ молекуласының ерекшелігінің бірі-гуанин (Г) және цитозин (Ц) сияқты азоттық негіздерінің мөлшерінің басқаларына қарағанда әлде қайда көп болуы. Сонымен қатар минорлық нуклеотидтер де жиі кездеседі, мысалы рибоза бойынша метилденген нуклеозидтер.
Р-РНҚ-ның екінші реттік құрылымында қостізбекті учаскелер және ілмекшелер де көптеп кездеседі
47. Рибосомалар, олардың маңызы. Рибосомалық РНҚ, құрамы. Қызметі. Рибосомалық РНҚ немесе рибосомалық, жасуша биологиясында рибосомалардың ең маңызды құрылымдық бөлігі болып табылады. Осы себептен олар ақуыздардың синтезінде таптырмас рөлге ие және РНҚ-ның басқа негізгі түрлеріне қатысты өте көп: хабарлаушы және тасымалдау. Ақуыз синтезі - барлық тірі организмдерде шешуші оқиға. Бұрын рибосомалық РНҚ бұл құбылысқа белсенді қатыспаған және тек құрылымдық рөл атқарған деп сенген. Бүгінгі күні РНҚ-ның каталитикалық функциялары бар және ақуыз синтезінің шын катализаторы екендігі туралы дәлелдер бар. Эукариоттарда РНҚ-ның осы түрін тудыратын гендер ядро ядросы деп аталатын аймақта ұйымдастырылған. РНҚ типтері, әдетте, олардың шөгіндідегі жүріс-тұрысына байланысты жіктеледі, сондықтан оларды «Сведберг бірліктері» үшін S әрпі қосады.
Эукариоттық және прокариоттық линиялардың ең айқын айырмашылықтарының бірі - олардың рибосомаларын құрайтын рибосомалық РНҚ құрамы. Прокариоттардың рибосомалары кішірек, ал эукариоттардың рибосомалары үлкенірек.
Рибосомалар үлкен және кіші суббірліктерге бөлінеді. Кішігірімде бір рибосомалық РНҚ молекуласы, ал үлкенде эукариоттар жағдайында бір үлкен және екі кіші молекула бар.Бактериялардағы ең кішкентай рибосомалық РНҚ 1500-ден 3000 нуклеотидке дейін болуы мүмкін. Адамдарда рибосомалық РНҚ ұзындығы 1800 мен 5000 нуклеотидтерге жетеді.Рибосомалар - бұл ақуыз синтезі жүретін жеке тұлғалар. Олар шамамен 60% рибосомалық РНҚ-дан тұрады. Қалғаны белоктар.
