1 БӨлім. Глоссарий автотрофный

1. 
   Руководство по гистологии. М.-Л., 1965, том 1,2.
   
2. 
   Лилли Р. Патогистологическая техника и практическая
   гистология. М., 1969.
   
3. 
   Волкова О.В., Елецкий Ю.К. Основы гистологии с ги-
   стологической техникой. М., 1982.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов.
   Цитология, гистологая и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   В.Ф. Вракин, М.В. Сидорова. Морфология сельскохозяйственных животных. М., 1991.
   
6. 
   З.Қ. Тоқаев. Жалпы және арнаулы гистология
   практикумы. Алматы, 1993.
   
7. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А.Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
8. 
   З.Қ. Тоқаев, Гистология, эмбриология және цитология
   практикумы. Семей. 2001 ж
   

№ 5 Тақырып. Бұлшық ет ұлпасы. Нерв ұлпасы.

1-ші тапсырма. Препараттан көлденең жолақты қаңқа бұлшықет үлпасын (бояуы темірленген-гематоксилин) зерттеу керек. Бүл тілдің кесіндісі, мүнда көлденең жолақты бүлшықет талшыктары әр жаққа бағытгалып орналасқан. Бүлшықет талшықтарының арасында борпылдақ дөнекер үлиа кездеседі. Кішкене үлғайтқышпен препараттан бүлшықет талшықтарының үзына бойы және көлденең кесінділерінің ең жарық бөлігін тауып алып, үлкен үлғайтқышпен осы бүлшықет талшықтарын салыстырып көру керек. Үзына бойы орналасқан бүлшықет талшықтарының саркоплазмасынан изотропты және анизотропты тегеріштерді және сарколеммага жақын орналасқан сопақша ядроларды көріп, олар бүкіл сарколемманы қоршайтындай көрінетінін байқау қажет. Сарколемманың қос қабаты бүл препаратта көрінбейді. Бүлшықеттің көлденең кесіндісіпде талшыктарыныц саркоплазмасында үсақ түйіршіктер көрінсді. Бүл көлденсң кссіндідегі миофибриддср. Олар ядроларын сарколеммаға қарай ығыстырып, ортада жайғасады. Миофибриллдің екі телофрагмамен (2-сызығы) бөлінген бөлімін саркомер деп атайды. Ол қысқарғанда бүлшықет талшыгы жиырылады. Саркомерде А-тегеріші (қалың жіпше, күңгірт түсті алқап) және Й-тегсрішінің (жүқа жіпше, ашық алқап) екі жартысы болады. 2-3 талшықтың үзына бойы және көлденең кесіндісінің суретін салып (олардың қасывда борпылдақ дәнекер үлпа болатын болсын), мыналарды белгілеу керек: 1 - үзына бойы бүлшықет талшықтары (симпластар): а — анизотропты тегеріштер, б — изотропты тегеріштер, в — саркоплазмадағы ядролар; 2 — бүлшықет талшықтарының көлденең кесіндісі: г — миофибрилдер, д — ядролар, 3 — эндомизий, 4 - қан тамырлары

Сурет. Жылан балық қанка бүлшықеті

Нейроцитгердің дене күрамында өзгешеліктер болады. Хромати-ндері аз болгандыктан адросы үлкен ашық, хроматиндер ядро кабығының астыыда біркелкі орналасқан (эухромативдц). Ьүл нейроцитгердің өте жоғарғы сатыда қызмст істейтшшщ белпсі. Ядросында домалақ ядрошық болады. Кейде 2-3 ядрошык байқалады Бүл РНҚ синтезінің және рибосомалардын қүрылуының өте жоғары, карқынды жүретішнщ белпсі. Нейроциттердің цитоплазмасында белгілі барлық түракты косындылармен (олардың аттарын еске алу керек) бірге, арнаулы органоиды (нейрофибриллярлы аппараты) болады. Ьелшн органоидтардың ішіндегі, ерекше дамығандары түиіршікті эндоплазмалық тор мен жекелеген рибосомалардың бірігушен күрылған полисомалар. Толуидин кегімен бояғанда сәулелі микроскоппеп көкшіл таңба (тигроид заты, базофилді зат немесе Ниссль заты) ретінде аталған органоидтарды коруге болады. Ьүл нейроциттерде өте қаркынды белок синтезі жүретінінің куәсі

4-ші тапсырма. Препараттан жүлынның нейроцитіндегі тигровд затын (толуңдин кегшен боялған) кішкене үлгайткышпен нейроциттердің сүр затынан тауып алу керек Ішіндегі ең үлкенін үлкен үлғайтқышпен керу керек. Байқасавдар, тигроқд заты перикарионда жөне деңцриттерде орналасқан. Бүл заттар аксонда болмайды. Осындаи бір нейроциттің суретін салып, мыналарды белгшеу керек: 1 - ядро. а - ядрошық, б - нейрогшазма, в - тигроид заты; 3 - дендритпң кссіндісі; 4 -аксонның кесіндісі

1.Буынаяқты жәндіктердің каңқа бұлшық еті омыртқалылардағынай ма?

2.Жәндіктердің үшатын асинхронды бүлшықетінің ерекшеліктері қандай?

З.Шегіртке бүлшықетінің айырмашылыгы неде?

4.Жүйке үлпасы неден түрады жене олар қандай үрық жапырақшаларынан дамиды?

5.Жүйке үлпасында өсінділер санына және рефлекторлық доғадағы орналасуына қарай орналасқан қандай нейроциттерді білесіз? Олардың қүрылысы қандай?

6.Ниссль заты дегеніміз не? Олар нейроциттерде қалай орналасады?

7.Перикарионның күрылысы қандай?

8.Дендриттердің аксоннан айырмашылығы неде.

9.Нейроглия туралы не білесіз?

10.Нейроглия қалай бөлімеді? Әрқайсына сипаттама берініз.

11.Микроглия дегеніміз не?

Нейронның денесі (перикарионы) және өсінділері (дендрипері, аксоны (нсйриті) болады. Перикарионда нсйрофибрилдер, калындығы 0,5-3 мкм жіпшслср ксздеседі. Нейрондар қүрьшысына орай- уни-, би-, мульти-, пссвдоуниполярлы; қызметіне қарай — сезгіш, қозғалғыш жөне аралық (байланыструшы) жөне химиялық ерекшелеріне байланы-сты — холинергиялық (делдал заты — ацетилхолин), адренергиялық (норадреналин), серотонинергиялық (серотонин), дофаминергиялық (дофамин), ГАМҚ-ергиялық (гамма-амин май қышқылы (ГАМҚ), пуринергиялык (АТФ жөне оның туъіндылары), пептидергиялык (субстанция Р, энкефалиңдер, эндорфиндер және т.б. нейропептидтер) болып жіктеледі

1. 
   Руководство по гистологии. М.-Л., 1965, том 1,2.
   
2. 
   Лилли Р. Патогистологическая техника и практическая
   гистология. М., 1969.
   
3. 
   Волкова О.В., Елецкий Ю.К. Основы гистологии с ги-
   стологической техникой. М., 1982
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов.
   Цитология, гистологая и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   В.Ф. Вракин, М.В. Сидорова. Морфология сельскохозяйственных животных. М., 1991.
   
6. 
   З.Қ. Тоқаев. Жалпы және арнаулы гистология
   практикумы. Алматы, 1993.
   
7. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А.Юрина и др. Гистология, цитол-
   огия и эмбриология. М., 1999.
   
8. 
   З.Қ. Тоқаев, Гистология, эмбриология және цитология
   практикумы. Семей. 2001 ж.
   

1.Эмбриология урықтың дамуын зерттейтін ғылым.

2.Онтогенез.

3.Филогенез.

4.Хордалы жануарлардың эмбриондық дамуының алғашкы кезендерінің салыстырмалы сипаттамасы.

Бақылау формасы: жазба жұмыс.

Методикалық нұсқаулар:

1.Эмбриология урықтың дамуын зерттейтін ғылымына жалпы түсінік беру.

2.Онтогенез фазаларына жалпы сипаттама беру.

3.Филогенез дамуына жалпы түсінік беру.

4.Хордалы жануарлардың эмбриондық дамуының алғашкы кезендерініне жалпы сипаттама беру.

Әдебиеттер:

1. 
   Руководство по гистологии. М.-Л., 1965, том 1,2.
   
2. 
   Лилли Р. Патогистологическая техника и практическая
   гистология. М., 1969.
   
3. 
   Волкова О.В., Елецкий Ю.К. Основы гистологии с ги-
   стологической техникой. М., 1982.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов.
   Цитология, гистологая и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   В.Ф. Вракин, М.В. Сидорова. Морфология сельскохозяйственных животных. М., 1991.
   
6. 
   З.Қ. Тоқаев. Жалпы және арнаулы гистология
   практикумы. Алматы, 1993.
   
7. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А.Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
8. 
   З.Қ. Тоқаев, Гистология, эмбриология және цитология
   практикумы. Семей. 2001 ж
   

№2 Тақырып. Жыныс клеткалары.

1. Аталық жэне аналық жыныс клеткалары.

2. Эмбриогенездің стадиялары.

3. Жьныс клеткаларының дамуы.

4. Сперматогенез. Өрбу дәуірі.

5. Өсу дөуірі.

6. Қалыптасу дәуірі.

7. Овогенез. Өрбу кезі.

8. Өсу дәуірі.

9. Аталық жыныс безі. Аналык жыныс безі.

10. Ұрықтану, онын биологиялық маңызы.

11. Морула.

12.Бласгула.
13. Гаструляция.

14. Гаструляция типтері.

15 Гистогенез бен органогенез.

16. Бөлшектену. Гаструляция.

1. Аталық жэне аналық жыныс клеткаларына жалпы түсінік беру .

2. Эмбриогенездің стадияларына жалпы сипаттама беру.

3. Жьныс клеткаларының дамуы стадыилярына жалпы сипаттама беру.

4. Сперматогенез. Өрбу дәуірі. Өсу дәуірі.Қалыптасу дәуірі.

7. Овогенез. Өрбу кезі. Өсу дәуірі.

9. Аталық жыныс безі. Аналык жыныс безі (жалпы түсінік беру).

10. Ұрықтану, онын биологиялық маңызына жалпы сипаттаа беру.

11. Морула. Бласгула. Гаструляция. Осы аталған стадиялар жалпы сипаттама беру.

14. Гаструляция типтері.Гистогенез бен органогенез. Бөлшектену. Гаструляция.

1. 
   Руководство по гистологии. М.-Л., 1965, том 1,2.
   
2. 
   Лилли Р. Патогистологическая техника и практическая
   гистология. М., 1969.
   
3. 
   Волкова О.В., Елецкий Ю.К. Основы гистологии с ги-
   стологической техникой. М., 1982.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов.
   Цитология, гистологая и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   В.Ф. Вракин, М.В. Сидорова. Морфология сельскохозяйственных животных. М., 1991.
   
6. 
   З.Қ. Тоқаев. Жалпы және арнаулы гистология
   практикумы. Алматы, 1993.
   
7. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А.Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
8. 
   З.Қ. Тоқаев, Гистология, эмбриология және цитология
   практикумы. Семей. 2001 ж
   

№3 Тақырып. Эпителиалды ұлпалары.

1. 
   Эпителий ұлпаның гистогенезі.
   
2. 
   Бір қабатты эпителий. Көп қабатты эпителий.
   
3. 
   Эпителий ұлпасының ерекшеліктері.
   
4. 
   Базальды мембрана.
   
5. 
   Безді эпителий. Тері эпителий.
   

1. 
   Эпителий ұлпаның гистогенезі кезендерін оқып, білу.
   
2. 
   Бір қабатты эпителий, көп қабатты эпителийдің жалпы сипаттамасы.
   
3. 
   Эпителий ұлпасының ерекшеліктерің білу .
   
4. 
   Базальды мембранаға жалпы түсінік беру.
   
5. 
   Безді эпителий, тері эпителийге жалпы түсінік беру.
   

1. 
   Руководство по гистологии. М.-Л., 1965, том 1,2.
   
2. 
   Лилли Р. Патогистологическая техника и практическая
   гистология. М., 1969.
   
3. 
   Волкова О.В., Елецкий Ю.К. Основы гистологии с ги-
   стологической техникой. М., 1982.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов.
   Цитология, гистологая и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   В.Ф. Вракин, М.В. Сидорова. Морфология сельскохозяйственных животных. М., 1991.
   
6. 
   З.Қ. Тоқаев. Жалпы және арнаулы гистология
   практикумы. Алматы, 1993.
   
7. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А.Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
8. 
   З.Қ. Тоқаев, Гистология, эмбриология және цитология
   практикумы. Семей. 2001 ж
   

№4 Тақырып. Ішкі ортаның ұлпалары.

1.Қан және лимфа.

2.Қанның функциясы.

3.Қанның формалық элементтері.

1.Қан және лимфаға жалпы сипаттама беру.

2.Қанның функциясына жалпы сипаттама беру.

3.Қанның формалық элементтеріне: эритроцит, лейкоцит, тромбоцит т.б. клеткаларына жалпы түсінік беру .

1. 
   Руководство по гистологии. М.-Л., 1965, том 1,2.
   
2. 
   Лилли Р. Патогистологическая техника и практическая
   гистология. М., 1969.
   
3. 
   Волкова О.В., Елецкий Ю.К. Основы гистологии с ги-
   стологической техникой. М., 1982.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов.
   Цитология, гистологая и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   В.Ф. Вракин, М.В. Сидорова. Морфология сельскохозяйственных животных. М., 1991.
   
6. 
   З.Қ. Тоқаев. Жалпы және арнаулы гистология
   практикумы. Алматы, 1993.
   
7. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А.Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
8. 
   З.Қ. Тоқаев, Гистология, эмбриология және цитология
   практикумы. Семей. 2001 ж
   

№5 Тақырып. Дәнекер ұлпа.

1. 
   Дәнекер ұлпасының құрылысы және қызметі.
   
2. 
   Қан мен борпылдақ ұлпанының тұтастығы. Тығыз дәнекер ұлпасы, құрылысы мен қызметі.
   
3. 
   Шеміршек ұлпасының клеткаларының құрылысы (хондроцит).
   
4. 
   Сүйек ұлпаның құрылысы, химиялық құрамы, клеткааралық заты, сүйек клеткалары. Сүйектің гистогенезі, регенерациясы.
   

1. 
   Дәнекер ұлпасының құрылысы және қызметіне жалпы түсінік беруі.
   
2. 
   Қан мен борпылдақ ұлпанының тұтастығы. Тығыз дәнекер ұлпасы, құрылысы мен қызметіне жалпы сипаттама беру.
   
3. 
   Шеміршек ұлпасының клеткаларының құрылысына (хондроциттерге) жалпы түсінік беру.
   
4. 
   Сүйек ұлпаның құрылысы, химиялық құрамы, клеткааралық заты, сүйек клеткалары. Сүйектің гистогенезі, регенерациясы.
   

1. 
   Руководство по гистологии. М.-Л., 1965, том 1,2.
   
2. 
   Лилли Р. Патогистологическая техника и практическая
   гистология. М., 1969.
   
3. 
   Волкова О.В., Елецкий Ю.К. Основы гистологии с ги-
   стологической техникой. М., 1982.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов.
   Цитология, гистологая и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   В.Ф. Вракин, М.В. Сидорова. Морфология сельскохозяйственных животных. М., 1991.
   
6. 
   З.Қ. Тоқаев. Жалпы және арнаулы гистология
   практикумы. Алматы, 1993.
   
7. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А.Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
8. 
   З.Қ. Тоқаев, Гистология, эмбриология және цитология
   практикумы. Семей. 2001 ж
   

№6 Тақырып. Бұлшық ет ұлпасы.

1.Бірынғай салалы бұлшық ет ұлпасы.

2.Көлденең салаы бұлшық ет ұлпасы.

3.Еттің жиырылуы және созылу механизмі.

4.Ақ және қызыл ет талшықтары.

5. Жүректің бұлшық ет ұлпасының құрылысы және қызметі.

6. Бұлшық ет ұлпасының регенерациясы, гистогенезі.

Бақылау формасы: тест тапырмалары.

Методикалық нұсқаулар:

1.Бірынғай салалы бұлшық ет ұлпасына жалпы сипатта беру.

2.Көлденең салаы бұлшық ет ұлпасына жалпы сипаттама беру.

3.Еттің жиырылуы және созылу механизмінің өтуіне жалпы түсінік беру.

4.Ақ және қызыл ет талшықтары.

5. Жүректің бұлшық ет ұлпасының құрылысы және қызметіне жалпы түсінік беру.

6. Бұлшық ет ұлпасының регенерациясы, гистогенезі қандай жолдармен өтеді түсіну.

Әдебиеттер:

1. 
   Руководство по гистологии. М.-Л., 1965, том 1,2.
   
2. 
   Лилли Р. Патогистологическая техника и практическая
   гистология. М., 1969.
   
3. 
   Волкова О.В., Елецкий Ю.К. Основы гистологии с ги-
   стологической техникой. М., 1982.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов.
   Цитология, гистологая и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   В.Ф. Вракин, М.В. Сидорова. Морфология сельскохозяйственных животных. М., 1991.
   
6. 
   З.Қ. Тоқаев. Жалпы және арнаулы гистология
   практикумы. Алматы, 1993.
   
7. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А.Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
8. 
   З.Қ. Тоқаев, Гистология, эмбриология және цитология
   практикумы. Семей. 2001 ж
   

№7 Тақырып. Нерв ұлпасы.

1.Нейрондардың морфологиялық және функционалдық классификациясы.

2.Макрология.

3.Микроглия.

4.Нерв талшықтарының классифифкациясы, құрылысы және функциясы.

5. Синапстар, тигроидты заттар, нейрофибрилдер.

6. Нейрондарыдың өзара байланысы.

7. Рефлекторлық доға.

8. Нерв ұлпасының гистогенезі.

Бақылау формасы: ауызша.

Методикалық нұсқаулар:

1.Нейрондардың морфологиялық және функционалдық классификациясын білу.

2.Макрология ұғымға жалпы сипаттама беру.

3.Микроглияға жалпы түсінік беру .

4.Нерв талшықтарының классифифкациясы, құрылысы және функциясына жалпы түсінік беру.

5. Синапстар, тигроидты заттар, нейрофибрилдерге жалпы сипаттама беру.

6. Нейрондарыдың өзара байланысына жалпы түсінік беру.

7. Рефлекторлық доға.

1. 
   Руководство по гистологии. М.-Л., 1965, том 1,2.
   
2. 
   Лилли Р. Патогистологическая техника и практическая
   гистология. М., 1969.
   
3. 
   Волкова О.В., Елецкий Ю.К. Основы гистологии с ги-
   стологической техникой. М., 1982.
   
4. 
   О.В. Александровская, Т.Н. Радостина, Н.А. Козлов.
   Цитология, гистологая и эмбриология. М., 1987.
   
5. 
   В.Ф. Вракин, М.В. Сидорова. Морфология сельскохозяйственных животных. М., 1991.
   
6. 
   З.Қ. Тоқаев. Жалпы және арнаулы гистология
   практикумы. Алматы, 1993.
   
7. 
   Ю.И. Афанасьев, Н.А.Юрина и др. Гистология, цитология и эмбриология. М., 1999.
   
8. 
   З.Қ. Тоқаев, Гистология, эмбриология және цитология
   практикумы. Семей. 2001 ж