1. Энтомологияға кіріспе. Паразит жәндіктердің жіктелуі Энтомология (грекше entomon шыбын-шіркей және iogos ғылым) шыбын-шіркейлер немесе жәндіктер дүниесін зерттейтін ғылым
жүктеу/скачать 293.43 Kb.
|
| 100. Ірі қара безноитиозы
Безноитиоз - жіті, жітілеу жәнесозылмалытүрдеөтетін, Besnoіtіabesnoіtідегенспоровиктертобынажататынқарапайымдыларқоздыратынқара мал ауруы. Безноитиозғашалдыққанмалдыңтерісіқабынады, түгітүседі, терісініңәржерікедір-бұдырланады, қатпарланады. Осы уақытқадейінбұл ауру толықзерттелмейкелді, сондықтан оны бұрынтеріглобидиозы, терісаркоцистозыдеп, тіпті мал мамандары оны асқынғанқотыр, көңқотыр, қышымакөнтекдеп те атаған. Қоздырғышы - Besnoіtіabesnoіtі, пішінісопақ, алмұртнемесеорақтәрізді. Ұзындығы 5-9 мкм және 2-5 мкм. Оныңқандағыкөбеюсатыларытрофозоитдепаталады. Қанжұғындыларын Романовский-Гимзаәдісіменбояғандатрофозоиттардыңцитоплазмасыкөкшілтүске, ядросықызғылтқоңыртүскебоялады. Ауру жұққаннанкейінүшаптадансоңқоздырғыштерініңдәнекерұлпасына, етшандырына, көздіңақзаты мен дәнекерқабығына, танауға, көмейге, кеңірдеккежәнебасқа да ұлпалар мен мүшелергееніп, үлкеңдігі 0,5-4 мм, пішінідөңгелек не сопақцисталартүзейді. Мұндайцисталардыңішітрофозоиттарға толы. Әртүрліжолдарменқанғаенгенбезноитиялармоноциттер мен нейтрофилдердіңішінееніп, жыныссызбөлініпкөбейеді. Эпизоотологиялықдеректері. БезноитиозҚазақстанныңОңтүстікоблыстарындағана, атапайтқандаШымкеңт, Жамбыл, Қызылордажәне Алматы облысыныңоңтүстікаудандарындакездеседі. Профессор Б. П. Всеволодов 1959 ж. Алматы еткомбинатындасойылғаніріқараетінзерттеп, оданеңалғаш паразит цисталарынтапты. ҚазақстандабезноитиозСырдария, Шу, Талас, Асы өзендерініңалқаптарындажәнеІле , Амударияөзендеріқұйылыстарындакездеседі. Клиникалықбелгілері. Безноитиоздыңжасырынкезеңі 6-10 күн, ал кейде 1-1,5 айғасозылады. Аурудыңжітітүріндеалдыменмалдыңденеқызбасы 40-41,50С дейінкөтеріледі. Бірақ 2-5 күнненсоңқызбабасылып, аздансоңқайтакөтерілуімүмкін. Ауру малдыңтынысалуы мен жүрексоғуыжиілейді. Бұлауруғатәнбелгілерініңбірі - көзқарығуы. Көзіконьюнктивиткешалдығып, мал көзгесәулетүсуіненқорқады. Сондай-ақ ринит асқынып, танауларынанжалқаяқсорғалайды. Ауру мал күйзеліп, тәбетіқашады. Кейбірклиникалыққысөлбездеріқабынадыжәнеұлғаяды. Көздіңқасқабағындаүлкеңдігі тары дәніндей, ақтүсті (цисталар) түйірлерпайдаболады. Танауішіқызарыңқы, ондаақтүйірлерорналасқан. Кейбіржануарлардыңжұтқыншағында, қынабында да осындайақтүйірлеркездеседі. Кейбірбуазсиырлардыңіштастауымүмкін. Кейде ауру малдыңаяқтарыжәнеәукесіісінеді. Сиырдыңқынабы, ал бұқаныңеніқабынады. Сондықтанбезноитиозбұқалардыбелсіздіккедушаретеді. Күтімінашарболса, безноитиозғашалдыққан мал шығынғаұшырауымүмкін. Безноитиоздыңсозылмалытүрінде мал сап-саусияқтыбопкөрінеді, бірақбіртіндепарықтайбереді. Малдыңісінгентерісіқатпарланады, қалыңдайды, тіптіпілдіңтерісінеұқсайды. Кейбіржерлерініңтерісіжарылып, оданқаншығыптұрады, түгітүседі. Ауру мал ыстыққашыдайалмай, тыпыршыпкөлеңкегетығыладынемесесуғатүсіптұрады. Шамаменбезноитиозғашалдыққанмалдың 10 % шығынғаұшырайды. Балауы. Безноитиоздың Эпизоотологиялық деректерін, аурудыңклиникалықбелгілерінанықтайды. Ауру малданалынғанцисталарды (түйіршіктерді) екішыныныңортасынсалыпқысады да, ішіндегітрофозоиттардышығарып, Романовский-Гимзаәдісіменбояйды. Сондай-ақ, биопсия жасап, теріденалынғанкесіндінігистологиялықәдіспентексеріп, цисталардың бар-жоғынанықтауғаболады. Безноитиоздыанықтауүшінсерологиялықәдістерін де қолдануғаболады (КБР). Патологиялық-анатомиялық өзгерістері. Өлген малдыңөлексесітымарық, терісіөтеқалың, терініңбетікедір-бұдыр, кейжерініңтүгітүскең. Теріастыныңшеліндежәнебұлшықшандырындакөптегенцисталарбайқалады. Сондай-ақ, цисталаркөзде, танауда, көмекейде, кеңірдекте, сиырқынабында, бұқаныңені мен күпегінде де көпкездеседі. Бауырыүлкейген, сарыбалшықтүстес, әржерінүктетәрізденіпқанталаған. Емі. Безноитиоздың нақты еміәлітабылғанжоқ. Алдын-алу және күресу шаралары. Ауру малды дер кезіндетабыннанбөліпоқшаулап, жарамсызтопқашығарып, еткепайдаланукерек. Қансорғышжәндіктермен инсектицид және репеллент дәрілерінқолданыпкүресукерек. Мал қораларынуақытындақидантазалап, жиналғанкөңдібиотермиялықәдіспенөңдейді. Мал қорасынамысықжібермегенжөн. Жаздашөлейтаймақтарда, өзеналқаптарында, қамыстыкөлжағалауындажайылғанмалдыкүздеміндеттітүрдеклиникалықбайқауданөткізуқажет. Бұлжұмысбасқа мал дәрігерлікшараларменқоса, бірмезгілдежүргізіледі жүктеу/скачать 293.43 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|