1.«Ағынды менің Ақасуым» өлеңі Ілиястың туған жеріне, дархан даласына деген перзенттік сүйіспешілігі оның «Ағынды менің Ақауым»



бет4/10
Дата13.04.2024
өлшемі49.79 Kb.
#498550
түріПоэма
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Ілияс өлеңдерін талдау

7.Игілік
І
Самал жел, шалғын, жапырақ, балаусалы,
Ұшқан құс, жайылған мал, таудағы аңы.
Жапырлап қатар қонған халық пормы,
Ыңыранып жатқан мезгіл жайлаудағы.
Жайылған үйездемей қой мен қозы,
Жусаған құлын мен тай байлаудағы.
Таутеке, қоян, киік, қоймен бірге,
Қойшылар «қорықтық» қылған тау - таудағы.
Құс жырлап, су сылдырлап, күн шуақтап,
Қысырақ жусап тұрған салмаудағы.
Серуендеп бүлдіргенге қыз - келіншек,
Ындыны - бір - бірінен қалмау дағы.
Алыстан мұны күтіп жүрген де бар,
Діңкілдеп бұлақ өрлеп жарлаудағы.
Лүпілдеп жылы жүрек, буын босап,
Алақтап екі көзі барлаудағы.
Баладан қасындағы қыз жиіркеніп,
«Құбыжық бар, сен барма!» - деп алдаудағы.

II
Ығысып төмен таман қыз келмегі,
Бір соғып жылы жүрек «із» бермегі.
Құмартып, күйіп - жанып, ысып - суып,
Лебіне махаббаттың қыз да ермегі.
Қарызы сүйісудің бұл емес пе
Жан үзіліп бірін - бірі ізденбегі.
Көңілге кірген жерден қанат бітіп,
Тықыршып тұрмай үміт жөнделмеді.
Лекілдеп тамыр біткен күйіп - жанып,
Қолында елжірестің енді өлмегім.
Маңайдың тауы, тасы, табиғаты
Жым - жырт қосылғанын көргендегі.
Өткен күн, келер өмір, басқалармен,
Ажал да ұмытылды өлгендегі.
Айқасқан ақ білектер жарасып тұр.
Балықтай тасты судан өргендегі.
Қабақты қағып - күліп, езу тартып,
Елжіреп шыны бір күш жеңгендегі.
Екеуін егерлікпен ел айырса,
Ажалдай жан мен тәнді бөлгендегі.
Әділ ме тағдырдың да бұл мінезі,
Екеуін екі айырып көмгендегі.
Таңдаған, тапқан сүйіс тазалықпен
Жаратқан бір игілік пендеңдегі.

III
Қыр мұрын, қыпша белді, қиған қасы,
Ақ маңдай, қас бітісі қып - қиғашы.
Ақ жүзі, оймақ аузы, күлім көзі,
Білектей қап - қара боп өрген шашы.
Ақ иек, кірсіз тісі, кірпіктері,
Екі елі мөлдір көздің екі арасы.
Екі ұрты, екі жағы алмадай боп,
Бітімі бейне гүлді алма ағашы.
Ақ саусақ, әжімі жоқ, буыны жоқ,
Жылтырап тырнақтары тап - тазасы.
Тік иық, жазық жауырын, аққу мойын,
Толқытып, қос құлақты әм сырғасы.
Қайрақтай төсі жайдақ, шынтағы етті:
Жазылып бейне мамық қабырғасы,
Тар мықын, орта бойлы, түзу аяқ,
Бұралып тал шыбықтай белдің ашы,
Қолданып әдеп, үлгі жанды ерітіп,
Ақыл сөз, ақырын күлкі шын мирасы.
Жабдығын жақсы өмірдің жете біліп
Құрбысын құрметтеуде бар ынтасы.
Жетсе де бұған қолы, жетпесе де,
Әркімнің осыларда бар ынтасы...

8.Күн боламыз
.Туғанбыз күн нұрынан күн боламыз,
Нұр шашып қараңғыны жарқ етіп.
Ту ұстап, тұлпар мініп толғанамыз,
Көк жерді көміп нұрға, қарық етіп.
Қар, мұзды жерді қысқан сел етеміз,
Жаудырып көктен нөсер дүрілдетіп,
Бұлтты айдап, тұман түріп желдетеміз,
Есілте ескекті өңнің күйін шертіп.
Жадырар жанның бәрі нұр бөлеген,
Маужырар жан- жануар, жер көсіліп.
Жер қалмас жаңармаған, түлемеген,
Көгалмен көріктерміз гүл өсіріп.

9.Өзіме
Хақ сөйле, қызыл тілім, адал сайрап,
Тапсырдым бар ойымды саған арнап.
Көңілім арам ойлап алаңдама,
Алмаққа біреуді алдап, біреуді арбап.

Мың қайғы бip борышты өтемейді,
Тағы да қылма уайым соны барлап.
Байды зорсып, кедейді нашарсынып
Бұзылдың көзі құрғыр, елді талдап.

Еңбекке жалқауландың екі қолым,
Тілейсің жылы суға дәйім малмақ.
Сырласып сыбырменен сылқыл жасап,
Құлағым, қуқыл болдың Құдай қарғап.

Малдыға изең қағып, көңілін бағып,
Басым да елді алдадың құр «алдалап».
Тоқтам қыл, билікті бер, мүшелерім!
Осыны «ождан» сүймей жатыр зарлап...



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет