А.І. Цвікевіч «Заходнерусізм»
Гістарычныя веды ў ХVII ст. Прагматызм у гісторыяпісанні
жүктеу/скачать 267.59 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Грамадская і навуковая дзейнасць З.Я. Даленгі-Хадакоўскага.
Гістарычныя веды ў ХVII ст. Прагматызм у гісторыяпісанні.Гістарыяграфічная крыніца.«Г крыніца» гэтае паняцце лічыцца выжнейшым ў «Г», адзінага падыходу да яго вызначэння няма. Нечкіна атаясамляла «Г крыніцу» Пад ей яна разумела любую завершаную або незавершаную навуковую працу гісторыка. Іваноў уключаў у паняцце «Г факт» філасофскія, палітычныя і прававыя ідэі, паколькі яны зафіксаваны ў працах гісторыкаў і з’яўляюцца прадметам гістарыяграфічных даследаванняў. Супраць такога падыходу выступіў Сахараў, пазіцыя якога дамінуе ў сучаснай гістарыяграфіі. На яго думку, «Г факт» – гэта канцэпцыя вучонага, прадстаўленая ў навуковых працах. «Г крыніца» – гэта працы гісторыкаў (манаграфіі, артыкулы, даклады, рукапісы і г.д.), дакументацыя навукова-даследчых устаноў (пратаколы з’ездаў, канферэнцый, «круглых» сталоў, стенаграмы дыскусій і г.д.), рэцэнзіі на гістарычныя даследаванні.У сучаснай гістарыяграфіі гістарыяграфічным фактам прынята лічыць канцэпцыю вучонага, прадстаўленую ў навуковых працах. Гістарыяграфічная крыніца – гэта працы гісторыкаў (мана-графіі, артыкулы, даклады, рукапісы і г.д.), дакументацыя навукова-даследчых устаноў (пратаколы з’ездаў, канферэнцыяў, «круглых» сталоў, стэнаграмы дыскусіяў і г.д.), рэцэнзіі на гістарычныя даследаванні. Грамадская і навуковая дзейнасць З.Я. Даленгі-Хадакоўскага.Зарыян Якаўлевіч Даленга-Хадакоўскі (1784 – 1825 гг.) нарадзіўся ў фальварку Падгайная на Лагойшчыне ў шляхецкай сям’і. Вучыўся ў слуцкім каталіцкім вучылішчы і Крамянецкім юрыдычным ліцэі. Працаваў хатнім настаўнікам, прыватным адвакатам, упраўляючым маёнтка графа Ю.Несялоўскага. За падтрымку Напалеона лішыўся шляхецтва, быў разжалаваны ў салдаты. Уцёк з планам Бабруйскай крэпасці ў Варшаву. Пасля 1812 г. узяў псеўданім «Даленга-Хадакоўскі». Вучоны падтрымліваў сувязі з «Таварыствам аматараў навук» у Варшаве, дасылаў туды свае нататкі па розных праблемах старажытнай гісторыі, этнаграфіі і фальклору. Амаль адначасова ён прапанаваў свае паслугі пецярбургскаму «Вольнаму таварыству аматараў расійскай славеснасці». У 1819 г., калі кіраўніком таварыства стаў дзекабрыст Фёдар Мікалаевіч Глінка, Даленга-Хадакоўскі ўвайшоў у яго склад. Падчас падарожжаў па Беларусі і Украіне даследчык адчуў цяжкасці ў зборы навуковага матэрыялу з-за адсутнасці адпаведных дакументаў. Таму ў снежні 1818 г. З.Даленга-Хадакоўскі (упершыню на Беларусі) атрымаў ад Віленскага універсітэта дазвол (адкрыты ліст) на правядзенне раскопак. Даследаваў гарадзішчы ў Полацку, Віцебску, Тураве, Бабруйскім павеце, каля Брэста, Гомеля, Магілёва, рабіў запісы фальклору, абрадаў, мясцовых дыялектаў. У найбольш значнай працы «Пра славяншчыну да хрысціянства» (1818 г.) ён упершыню зрабіў спробу паказаць старажытнаславянскі побыт, культуру і народную творчасць у дахрысціянскі перыяд. Таксама крытыкаваў некаторыя палажэнні Карамзіна і ўдакладняў факты з гісторыі Беларусі ў кнізе «Даследаванні адносна рускай гісторыі» (1819 г.). Ён склаў чатырохтомавы «Слоўнік назваў гарадзішчаў і ўрочышчаў» (1844 г.). Па звестках Г.А.Каханоўскага, у ім налічваецца каля 200 пунктаў на тэрыторыі Беларусі. Даленга-Хадакоўскі лічыцца заснавальнікам гістарычнай геаграфіі ў Беларусі. Ён першым пачаў складаць «Славянскую геаграфію». Таксама даследчык першым узяўся за вывучэнне старажытных шляхоў зносінаў. Са спасылкай на гістарычныя крыніцы прасачыў на беларускіх землях перавалачныя дарогі з Кіева ў Полацк, Прыпяцкі водны шлях. З.Даленга-Хадакоўскі ў працах «Праект вучонага падарожжа па Расіі для вытлумачэння старажытнай славянскай гісторыі» (1820 г.), «Гістарычная сістэма Хадакоўскага» (1838 г.) абгрунтаваў археалагічную тэорыю гарадзішчаў, вызначыў прынцыпы збору фальклору і дыялектнай лексікі, паказаў тэрыторыю пашырэння беларускай мовы, упершыню ў славістыцы прадэманстраваў ролю тапанімікі ў гістарычных даследаваннях. Л.А. Малаш Аксамітава назвала даследчыка «першым беларускім мовазнаўцам, фалькларыстам, археолагам і этнографам». Фальклорны архіў З.Даленгі-Хадакоўскага паралельна са зборам серба Вука Караджыча – першы і самы багаты збор фальклору славянскіх народаў па колькасці запісаў і па велічыні ахопленай тэрыторыі. Грамадскія навукова-гістрычныя аб’яднанні ў Беларусі (1990-я – 2000-я гады). Губернскія архіўныя камісіі ў Расіі (канец ХІХ − пач. ХХ стст.). Віцебская архіўная камісія. ГУБЕРНСКИЕ УЧЕНЫЕ АРХИВНЫЕ КОМИССИИ - полуофиц. архивные учреждения в России, являвшиеся и местными ист. об-вами. Созданы на основании "Положения о губ. ист. архивах и ученых архивных комиссиях" от 13 апр. 1884 по инициативе Н. В. Калачова, рассматривавшего их учреждение как временную меру до проведения предложенной им архивной реформы. Их гл. задачами были отбор док-тов, намеченных учреждениями к уничтожению, и орг-ция ист. архивов. Комиссии имели огранич. права и не могли серьезно улучшить состояние архивного дела. Состав комиссий формировался на началах добровольности из чиновников, интеллигенции, духовенства, а также купцов и помещиков. "Непременными попечителями" комиссий были губернаторы. В своей деятельности Г. у. а. к. следовали офиц. монархич. и православной идеологии. Комиссии посылали отчеты о работе в Петерб. археол. ин-т и АН. Г. у. а. к. не получали средств от гос-ва и существовали на членские взносы и пожертвования земств, городов и частных лиц. Лишь в 1914 пр-во назначило им небольшую субсидию. Члены Г. у. а. к. формировали архивы из отд. дел и док-тов фондов местных учреждений (губ. правлений, окружных судов и др.). В отд. случаях в архивы комиссий поступали фонды упраздненных учреждений 18-19 вв. (провинц. канцелярий, магистратов и др.), а также док-ты монастырских и дворянских архивов, среди к-рых встречались грамоты 16-17 вв. Мн. комиссии создали ценные краеведч. музеи и библиотеки; вели археол. раскопки, составляли археол. карты; собирали этнографич. и фольклорный материал, занимались реставрацией ценных памятников архитектуры. Большинство Г. у. а. к. издавало "Труды", "Известия" или "Сборники", где печатались их отчеты и протоколы, статьи, публикации док-тов, описи и обзоры; издавались отд. работы членов комиссий. В этих изданиях много места занимают биографии духовных и светских сановников, дворянские родословные и т. п. Часть изданий Г. у. а. к. представляет науч. интерес, особенно публикации описей и док-тов, многие из к-рых позже погибли. Г. у. а. к. напечатали значит. количество грамот, писцовых книг, мат-лов по истории помещичьего и крест. х-ва, крепостного права, ист.-географич. сведений, док-тов о войне 1812; сведений о выдающихся деятелях края, исследований по местной истории. Г. у. а. к. были ликвидированы в связи с проведением архивной реформы по декрету от 1 июня 1918. жүктеу/скачать 267.59 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|