Химиялық құрам. Өсімідктің оне бойы тропа қатарындағы алкалоидтардан тұрады. Аз мөлшерде скополамин, атропин, белладонин кездеседі. Тамырларында және жапырақтарында метилэскулин, кумарин, скополетин бар.
Қолданылуы. Спазмолитикалық әсеріне байланысты бірыңғай бұлшық етті босаңсытады, ауруды басады, асқазан, қолқа, тер, сілекей бездерінің секрециясын төмендетеді. Көздің жарақаттануы мен қабыну ауруларын емдеуге және диагностикалық мақсатта қолданылады. Холимомиматикалықтармен уланғанда атропинді қолданады.
Дәрі-дәрмектер. Спирт тұнбасы, құрғақ, қою экстракт, кұрделі препараттардың: Солутан, бетиол, анузол, зеленин тамшыларына, беллатаминал, астмарин, астматол, бекарбон, корбелла, бепасал, бепалгин, аэрон, белластизин құрамында болады.
Қалың жемісті софора Sophora pachycarpa C. A. Mey.
Нағыз бұршақтар тұқымдасы Fabaceae (Leguminosae)
Сипаттама. Ақмия туысына жататын, биіктігі 60 см-ге дейін жететін, көп жылдық шөптесін өсімдік. Сабақ түбірімен бастап бұтақталған, ұзын, жоғары бағытталған жапырақтары көп. Барлық өсімдіктер сияқты өсімдіктің ең боиы ақ түсті жатыңқы түктермен қапталған. Жапырақтары тақ қауырсынды, ұзындығы 8-16 см, 6-12 жұп жұмыртқа сияқты жапырақтары бар. Гүлдері сабақтың ұшына масақ сияқты орналасқан. Тәжесі ақшыл немесе сарғыш түсті. Жемісі жуан, түтік тәрізді бұршақ, тұқымы сопақша, жұмыртқа пішіндес, ұзындығы 5-7 мм, қоңыр немесе қара.
Таралуы. Шөлді немесе шөлейтті жерлерде, аласа таудың етегінде, құмды топырақтарда, жер асты суы жақын жерлерде өседі. Суғарылатын жерлерден арамшөп ретінде кездеседі. Қызылорда облысында, Бетпақдала, Мойынқұм, Туркестан, Батыс Тянь-Шаньда, сонымен бірге, Орта Азияда, Иран, Ауғанстанда таралған.
Дайындалуы. Дәрілік мақсатта өсімдіктің шөбін (Herba Sophorae pachycarpae) дайындайды. Шикізатты бүкіл жаз бойы мамыр айынан қыркүйек айына дейін жинайды. Жинау кезінде шикізатта жемістері түсіп кептеуін қадағалау қажет. Шөбін 5-10 см биіктікте орақпен немесе пышақпен кесіп алып күнде кептіреді. Өсімдік улы болғандықтан қауіпсіздің шараларын қадағалау шашыла бастағаннан білуге болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
