Аллаһын елчиси
әМУРУН ҺәРәКәТИНИН СәБәБИ
жүктеу/скачать 0.7 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- МәДәНИЈЈәТ Вә әРәБ
- ҺәЗРәТ ПЕЈҒәМБәРИН (С) әСИЛ-НәСЛИ
- ПЕЈҒәМБәР (С) НәСЛИНИН Е’ТИГАДЫ
әМУРУН ҺәРәКәТИНИН СәБәБИБу суала ики ҹүр ҹаваб вермәк олар. Биринҹиси будур ки, әмру һобел бүтүнүн ҝөзәллијинә ҝөрә ону һиҹаза ҝәтирди вә һобәлә ситајиш етмәк мәгсәди јохду. Беләҹә, наданлыг үзүндән бүтпәрәстлијә рәваҹ верди. Икинҹиси исә будур ки, әмру бүтпәрәстләрә алданыб, һәгигәтән дә һобәли ситајиш үчүн ҝәтирди. Тарихи мә’луматлара әсасән икинҹи ҹаваб һәгигәтә даһа јахындыр. Чүнки әмру Ибраһим динини тәһриф едән, дәјишән бир шәхс кими танынмышды. О, диҝәр бид’әтәләр дә јол вермиш вә нифрәт газанмышдыр. О, Ибраһим динини дәјишән илкин шәхсдир. Онун бид’әтләринә (диндә зидд јениликләрә) Гур’ани-кәримдә дә ишарә олунмушдур. «Сүбһан Аллаһ дәвәнин гулағыны , нәзәрә ҝөрә азад олмасыны, гојунун једдинҹи баласынын нәзр едилмәсини, ики дәфә доғмуш дәвәјә минилмәсини һөкм етмишдир» («Маидә» 103). Тарихи мәнбә’ләрин јаздығына ҝөрә бу бүтләр, јениликләр әмруја аиддир. Мәһз бу әмәлләринә ҝөрә әмру лә’нәтләнмиш, онун әзаба дүчар олмасы хәбәр верилмишдир. Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур: «әмрунун бағырсагларыны ода чәкилдијини ҝөрдүм». Һәр һалда әмрунун әмәли бүтпәрәстлијә сәбәб олду – истәр әввәлки һалда, истәрсә дә икинҹи һалда! Гүрејш әһалиси һәзрәт Пејғәмбәрин (с) дөврүнәдәк бүтпәрәстлијә уғрадылар. Пејғәмбәр (с) өз рисаләтини тоһидлә башлајанда, бүтпәрәстлијә гаршы чыханда онлар чох тәәҹҹүбләндиләр: «Тәәҹҹүблүдүр, о танрыларын һамысыны бир танры едир? Бу чох тәәҹҹүблү бир шејдир» («Сад» 5). Бу бид’әтләр Һиҹринин сәҝҝизинҹи или, Мәккәд тоһид шүари илә фәтһ олунуб, бүтләрдән тәмизләнәнәдәк давам етди. МәДәНИЈЈәТ Вә әРәБИсламдан әввәл әрәб мәдәнијјәтинин чәтинлији ширкә уғрамаг иди. Чүнки ширк бүтүн е’тигади, әхлаги вә иҹтимаи чиркинликләрин мәнбә’сидир. Она ҝөрә дә ширк ән бөјүк ҝүнаһыдыр. Ширкли мәдәнијјәт мүхтәлиф фәсадларла мүшјәт олунур. Ширк диҝәр ҝүнаһлары төрәтдијиндән Аллаһ тәрәфиндән бағышланмыр: «Шүбһә јохдур ки, Аллаһ өзүнә шәрик гошанлары бағышламаз» («Ниса» 48). Әрәбләр ширкә буландыгларындан онларын һөкумәти зүлм вә ситәмә, гәбиләчилијә, гәтл вә гарәтә архаланырды. Иҹтимаи нөгтеји-нәзәрдән мүхтәлиф иҹтимаи позунтулар, әхлаги чиркинликләр ајаг тутуб јеријирди. Гадынларын, јетимләрин, зәифләрин һүгуглары тапданырды. Илаһи вә инсани дәјәрләрин әвәзиндә ҹаһиллик һөкм сүрүрдү. Гур’ани-кәрим Пејғәмбәрин (с) зөвҹәләринә мүраҹиәтлә бу мәдәнијјәти ҹәһаләт адландырыр: «Илкин ҹаһилијјәт дөврүндәки кими ачыг-сачыг олмајын» («әһзаб» 33). Әрәб мәдәнијјәтини даһа јахындан танымаг үчүн јахшы олар ки, имам әлинин (ә) «Нәһҹүл-бәлағәсинә» мүраҹиәт едәк. Имам (ә) һәмин дөврү белә хатырлајыр: «Һәзрәт Пејғәмбәр (с) сечилән заман әввәлки пејғәмбәрләрдән бир мүддәт кечмишди. Бу елә бир заманды ки, үммәтләр јатмыш, фитнәләр ҹәмијјәти алт-үст едирди. Мүһарибәләр шө’ләләнирди». Јенә бујурур: «Пејғәмбәр (с) о заман сечилди ки, сиз әрәбләр ән пис диндәјдиниз вә ән пис мәмләкәтдә јашајырдыныз. Дајанаҹағыныз гуру вә јандырыҹы дашлыглар, јыртыҹларын, зәһәрли вә кор иланларын әһатәсиндә иди. Ичдијиниз булашыг сулар, једијиниз одунҹаг иди. Јахынларын ганыны төкмәјә, онлардан узаглыға иҹазә верилмишди. Бүтпәрәстлик шүарыныз иди, даим ҝүнаһ ичиндәјдиниз». Һәр сүрүнәни, гарышга, илан, гуш, ҝәмирҹини јејир, һәтта гәһәтлик дөврүндә дәвә дәрисини кәнә вә гана булајыб гурудар, јемәк һазырлајардыныз. Дејиләнләр мүхтәлиф дөврләрдә ҹаһил әрәб адәт-ән’әнәләриндән нүмунәләр иди. Бу барәдә тарихи мәнбәләрдән әтрафлы өјрәнмәк олар. ҺәЗРәТ ПЕЈҒәМБәРИН (С) әСИЛ-НәСЛИИсмаил Бабилдән аиләси илә Һиҹаза көчмүш мүһаҹир олса да, тарихи мәнбәләрә ҝөрә о илаһи тә’лимлә әрәбҹә данышмыш илк шәхсдир вә әрәб нәсли онунла бағлыдыр. Һәзрәт Мәһәммәдин (с) әсли Исмаил васитәси илә Ибраһимә ҝедиб чыхыр. Пејғәмбәрин әсли үч гисмә ајрыла биләр: Адәмдән Ибраһимәдәк, Ибраһимдән әднанадәк (әрәби), әднандан Әбдүллаһадәк. Бә’зиләри онун әслини Адәмдән садаласалар да, әввәлки ики мәрһәләнин хырдалыглары о гәдәр дә ајдын дејил. Олсун ки, кимсә бу нәсилләри дәгиг садалаја билмәсин вә чохлу ихтилафлар јарансын. Бәлкә дә, елә бу сәбәбдән дә Мүрсәл нәгл едир ки, Пејғәмбәр (с) «мәним әслими садалајыб әданана чатанда даһа ирәли ҝетмәји», дејә бујуруб. («Бәһар» 15-ҹи ҹилд). Бу бујуруг тәһгиг јолунун асан олмадығыны нәзәрә чатдылар. Бу, ујғун тәһгигатын һарам олмасы демәк дејил. Әднана гәдәр һәзрәт Пејғәмбәрин (с) нәслини белә садаламаг олар. Мәһәммәд ибни Әбдүллаһ ибни Әбдүл Мүтәллиб ибни Һашим ибни әбд Мәнаф ибни Гәса (әрәби) ибни Кәлаб ибни Мәррә ибни Кә’б ибни Лб’ј ибни Ғалиб ибни Фәһр ибни Малик ибни Нәзр ибни Кәнанә ибни Хәзимә ибни Мәдрәкә ибни Мө’д ибни әднан. Әднандан сонра бу тәһгиг јолу чәтинләшир вә биз дејиләнләрла кифајәтләнирик. ПЕЈҒәМБәР (С) НәСЛИНИН Е’ТИГАДЫПејғәмбәр (с) нәслинин е’тигады диггәт едиләси мөвзулардандыр. Гәләм әһли бу мөвзуја тохунмуш, мүхтәлиф, бә’зән исә гәрәзли фикирләр сөјләмишләр. Бә’зиләри шиәләр кими инаныр ки, Пејғәмбәрин (с) ата-бабасы мүвәһһид-тәкаллаһчы олмуш вә бүдпәрәстлијә, ширкә алданмамышлар. Лакин әксәр сүннә әһли Пејғәмбәрин (с) бүтүн бабаларынын мүвәһһид олдуғуну гәбул етмирләр. («әрәби Итган» 1-ҹи ҹилд). Шиәләр инаныр ки, Пејғәмбәр (с) әсли даим пак, ҝүнаһлардан узаг, Аллаһчы аиләләр олмушдур. Күфрлү вә ширкли бир нәсилдән белә бир әзәмәтли шәхс төрәјә билмәзди. Шиәләрин диҝәр инамлары кими бу инамынын да әсасы маариф көвсәри, һәр ҹүр нөгсандан узаг Гур’ан вә әһли-бејтдир. Сәдуг (р) бујурур: «Шиәләрин е’тигадына ҝөрә Адәмдән Әбдүллаһа гәдәр Пејғәмбәрин (с) бабалары һамысы мүсәлман олмушлар». әминүл-ислам бујурур: «Пејғәмбәр бабаларынын Адәмә гәдәр мүвәһһид олмасыны шиәләр доғру билир». Мәҹлиси (р) бујурур: «Шиә бу инамла шәрикдир ки, Пејғәмбәрин (с) Адәмәдәк бабалары мүвәһһид олуб» («Бәһар» 15-ҹи ҹилд). Дини әсәрләр вә тарихи мәнбә’ләр бу бахышы тәсдиг едир. Бу дәлилдән сонра диҝәр бахышларын шәрһинә еһтијаҹ галмыр. Бу дәлилләрә бүтүн шүбһәләр вә иттиһамлар пуч олур. Иттиһамларын чоху әднандан сонраја аиддир. Ондан әввәлки дөврдә Ибраһим диндән сапмалар гејд едилир. Чүнки имам Садигдән (ә) е’тибарлы бир рәвајәтдә нәгл олунур ки, Исмаил өвладлары әднанын дөврүнәдәк илаһи диндә олмушлар. Әднанын дөврүндән сонра пејғәмбәрләр арасындакы фасилә бөјүк олдуғундан сапынтылар мејдана чыхды. Әднана гәдәр Аллаһ евинин мүдиријјәти Исмаил өвладларына мәхсус иди. Онлар һәҹҹ мәрасими кечирирдиләр. («Бәһар» 15-ҹи ҹилд). Һәр һалда Пејғәмбәрин (с) әҹдадларынын мүвәһһидлијинә (әднандан Әбдүллаһа гәдәр) дәлил ҝөстәрә билсәк, шиәнин әсил е’тигады јахшыҹа ајдынлашар. Буна Гур’ан, рәвајәт, тарихдән бир нечә сүбут ҝәтирмәк олар: 1-әввәлҹә буну гејд етмәк олар ки, Ибраһим-хәлил (ә) Кә’бәни бәрпа етдикдән сонра Аллаһа өз истәкләрини билдирди. Истәди ки, өвладлары бүдпәрәстликдән узаг олсун, аиләсиндән намазы јашаданлар олсун, онлардан халга рәһбәрләр сечилсин. Аллаһ-таала Ибраһимин (ә) дуаларыны гәбул етди. Онун нәслиндән пејғәмбәрләр, илаһи рәһбәрләр, дүнја рисаләтли елчи сечилди вә диҝәр дуалары да гәбул олду. Әҝәр бу дуалар һеч олмаја бә’зи Ибраһим өвладлары һаггында гәбул олдуса, бу шиә һәзрәт Мәһәммәдин (с) бабаларындан даһа ләјагәтли ким ола биләрди?! Бу дуаларын гәбулу һәзрәт Пејғәмбәрин (с) бабаларыны хатадан кәнар олдуғуну тә’кид етмирми? Мәккә әһалиси үчүн бүтпәрәстлик кәнардан ҝәтирилмиш бир мәрам иди вә һеч бир мө’тәбәр сәнәддә онун Пејғәмбәр (с) әҹдадына аидијјаты сүбут едилмәјиб. Мәккә әһалисинин тәбии һәјаты Ибраһим дининдә иди. Бу шәраитдә истәнилән бир шәхси бу диндән кәнар етмәк үчүн дәлил лазымдыр. Гејд етдијимиз кими, бүдпәрәстлик рәсми шәкилдә Пејғәмбәрин (с) она алтынҹы бабасы Илјасын нәвәси әмрунун заманында гејд едилир. Илјасын үч оғлу варды: Мәдрәкә, Табихә, Гәм’ә. Әмру Гәм’әнин оғлудур. Пејғәмбәр (с) Мәдрәкәнин нәслиндәндир. Бу нәсил адсыз дејилдир ки, онун дини киминчүнсә гејри-мүмкүн олсун. Мәһшур адамларын бүтүн хүсусијјәтләри һамыја ашкар олур. Белә бир мәһшур шәхс бүтпәрәст олсајды, һөкмән мө’тәбәр тарихи сәнәдләрдә гејд едиләрди. Һансы ки, јерсиз иттиһамлар вардыр. Гејд едиләнләр «Шүара» сурәсинин 2-ҹи ајәсинин мәзмуну илә ујғундур – Аллаһын Рәсулу (с) бир сәҹдә едәнин сүлбүндән диҝәр бир сәҹдә едәнин сүлбүнә өтүрүлдү. 2-Чохлу рәвајәтләр һәзрәт Пејғәмбәрин (с) әҹдадынын паклығыны тәсдиг едир. (Рәвајәтләр чох олдуғундан онларын мәнбәсини арашдырмаға еһтијаҹ галмыр). Мәаз ибни Ҹәбәл Пејғәмбәрдән (с) нәгл едир: «Сүбһан Аллаһ дүнјаны јаратмадан једди мин әввәл мәни, әлини, Фатимәни, Һәсән вә Һүсејни јаратмышдыр. О заман бизи Адәмин вә диҝәр ата-аналарымызын сүлбүндән гәрар вермиш вә бизә һеч бир ширк вә күфр тозу дәјмәмишдир». («Бәһар» 15-ҹи ҹилд). 3-әбузәр Ғәффари Пејғәмбәрдән (с) белә нәгл едир: «Ибраһим ода атыланда биз онун сүлбүндәјдик вә даим паклыг сүлбү илә өтүрүлүб Әбдүл Мүтәллибә јетишмишик. Сонра ики јерә ајрылыб, Әбдүллаһ вә Әбу Талиб сүлбүндә гәрарланмышыг». Гәти шәкилдә мүшрик сүлбүнү пак адландырмаг олмаз. 4-Диҝәр бир рәвајәт дә һәмин үчүнҹү рәвајәтдир ки, «Адәм хәлг оланда Аллаһ-таала бизи (Пејғәмбәр (с)) онун сүлбүндә гәрар верди. Беләҹә, пак бир сүлбдән диҝәринә, пак бир бәтндән о биринә өтүрүлдүк вә Әбдүл Мүтәллибә јетишдик». 5-Имам Садигдән (ә) диҝәр бир рәвајәтә ҝөрә һәзрәт Пејғәмбәр вә әли (ә) Әбдүл Мүтәллибә јетишәнәдәк даим пак сүлбләрдә олмушдур. 6-Һәзрәт Пејғәмбәрдән (с) нәгл олунмушдур ки, Аллаһ-таала бизи дүнјаја ҝәләнәдәк даим пак сүлб вә бәтнләрдән өтүрүлмүшдүр вә һеч бир ҹаһилијјәт чиркинлији бизи булашдырмамышдыр. Һансы ҹаһилијјәт чиркинлији ширкдән даһа писдир?! 7-Һәмин мәзмунда диҝәр бир рәвајәтә ҝөрә имам Садиг (ә) нәгл едир ки, Аллаһ-таала Пејғәмбәрә салам ҝөндәрди вә бујурду: Сәнин ҝәлдијин сүлбә, сәни доған бәтнә, сәни тәрбијә едән гуҹаға атәши һарам етмишәм. Ајдындыр ки, мүшрик, инсана атәш һарам дејил. 8-Аллаһ-таала һәзрәт Пејғәмбәрә (с) билдирди ки, сәнин ҝәлдијин сүлбә, сәни доған бәтнә, сәни дојуран синәјә, сәни тәрбијә едән ағуша атәши һарам етмишәм. 9-Бә’зи рәвајәтләр Аллаһ Рәсулунун (с) бә’зи аҹдадына шаһидлик едир. Пејғәмбәр (с) бујурмушдур: «Рәбиә вә Мәзр һаггында пис сөз демәјин, чүнки онларын һәр икиси мүсәлман вә Ибраһим дининдә идиләр». 10-Илјас барәдә бујурулур: «Илјас мө’мин иди, онун һаггында пис сөз демәјин». Илјас Ибраһим дининә гаршы бид’әтләрә мүхалифәтчилик етмишдир. О Бәни-исмаилин Ибраһимә гаршы бид’әтләринә е’тираз едән илк шәхсдир. жүктеу/скачать 0.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|