Аллаһын елчиси
БИРИНҸИ ҺИССә Бә’СәТДәН әВВәЛКИ ҺАДИСәЛәР БАХЫШ
жүктеу/скачать 0.7 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ТӨВҺИД ЕВИНИН БәРПАСЫ
- ИБРАҺИМИН (ә) ИСТәКЛәРИ
- ИБРАҺИМ ДИНИНИН ДАВАМЫ
- МәККәДә БҮТПәРәСТЛИК Вә әМРУ ИБНИ ЛУҺәЈЈ
БИРИНҸИ ҺИССәБә’СәТДәН әВВәЛКИ ҺАДИСәЛәР БАХЫШМәККә Вә ЈА НУР ДИЈАРЫҺәзрәт Пејғәмбәрин (с) доғулдуғу Мәккәнин тарихи Ибраһим пејғәмбәрин (ә) заманына ҝедиб чыхыр. Әрәб адасы Гырмызы дәнизин шәрг саһилиндә Һиҹаз, ҹәнубда Тәһамә (әрәби), мәркәздә Нәҹд, шәргдә ҝениш бир әразидә әруз (әрәби), ҹәнуби Јәмән, шимали Јәмән олмагла бир нечә һиссәјә бөлүнүр. Бу әрази үч тәрәфдән дәнизлә әһатә олунса да, гуру вә јандырыҹы һаваја маликдир. Тәбиәти зәнҝин дејил, лакин тәкаллаһлығын (төвһид), вәһјин, Пејғәмбәр (с) кими гүрубсуз бир ҝүнәш доғулдуғу мәркәз кими һамынын диггәт мәркәзиндәдир вә һәр ҝүн милјонларла инсан Кә’бәјә үз тутуб өз мә’буду илә данышыр. Һәр ил јүз минләрлә инсан бу вилајәтә ахышыб, бу ешг мә’бәдини дөврә вурур, тәваф едир, өз вүҹудуну мә’нәвијјата гәрг едир. Елә буна ҝөрә дә инсанлар бу өлкәнин һаггында даһа чох билмәјә чалышырлар. Ибраһим-хәлил (ә) өз аилси илә бу әразијә һиҹрәтдән сонра Аллаһдан әмр алды. Илаһи ҝөстәришә әсасән өз фәдакар аиләсини Аллаһ евинин (бејтүллаһ) јахынлығында гојуб, Фәләстин Шамына һиҹрәт етди: «Еј Рәббимиз, мән әһли-әјалымдан бә’зисини Сәнин бејтүлһарам ынын јахынлығында, әкин битмәз бир вадидә сакин етдим». («Ибраһим» 37). Ибраһим ҝетди вә һаҹәрлә Исмаил гуру јандырыҹы чөлдә тәк галдылар. Чох чәкмәди ки, сусузлуг Һаҹәри Сәфа вә Мәрва арасында су үчүн долашмаға вадар етди. Лакин су тапылмады. Һаҹәр гуру додаг, бош кузә илә оғлунун јанына гајытды. Лакин өвладынын јанында сујун фәвварә вурдуғуну ҝөрүб, һејран галды. «Зәмзәм» адланан һәмин бәрәкәтли булағын сајәсиндә о әразидә инсанлар топланды вә «Мәккә» шәһәри салынды. Бу булаг һәлә дә мөҹүзәли бир шәкилдә ахыр, илдә минләрлә инсан ондан истифадә едир. Бу су илә өзләрини сәфаландырырлар. Бу шәһәр әввәлдән төвһид шәһәри олмуш, чох пејғәмбәрләр, еләҹә дә һәзрәт Мәһәммәд (с) өз рисаләтини бу шәһәрдә башламышдыр. ТӨВҺИД ЕВИНИН БәРПАСЫИбраһим-хәлил илләр өтдүкдән сонра Фәләстиндән Һиҹаза гајыдыр, лакин Аллаһ евини дағылмыш ҝөрүр. Ҝөрүр ки, онун аиләси илә јан-јана инсанлар мәскән салыб, јени бир шәһәр әмәлә ҝәлиб. Исмаил јеткинләшиб. Ибраһим Аллаһ еви Кә’бәнин бәрпасына башлады. Исмаиллә бирҝә Кә’бә диварларыны галдырыб, Аллаһ разылығы үчүн әбәди ешг мә’бәдини бәрпа етди. «Хатырла о заманы ки, Ибраһим Исмаиллә бирҝә Кә’бә диварларыны галдырды вә дуа етди ки, биздән гәбул ет». («Бәгәрә» 128). Ибраһим вә Исмаилин илаһи нијјәти илә, әбәди галаҹаг Кә’бә еви тикилди вә бу инсанларын ешг мә’бәди олду. Ајәдә гејд едилир ки, Кә’бәнин әсасыны Ибраһим гојмады, Ибраһим Кә’бәни бәрпа етди. Она ҝөрә дә дејилмир ки, «Кә’бәни тикди», «Кә’бәнин диварларыны галдырды» дејилир. Кә’бәнин илкин тиклиши лап гәдимләрә, рәвајәтә ҝөрә Адәм (ә) дөврүнә аиддир. («Фүру-е кафи» 4-ҹү ҹилд). ИБРАҺИМИН (ә) ИСТәКЛәРИКә’бә јенидән гуруландан сонра Ибраһим өз истәкләрини Аллаһа билдирди: «Пәрвәрдиҝара, бу торпаглары әмин-аман гәрар вер, бизи вә өвладларымызы бүтләрин ибадәтиндән узаг ет» («Ибраһим» 35). «Инсанларын гәлбини мәним өвладларыма гаршы меһрибан бујур» («Ибраһим» 37). «Еј Рәббим, мәни дә, нәслимдән оланлары да намаз гылан ет, дуамы гәбул бујур» («Ибраһим» 40). «Худаја, бизә аилә вә ушагларымыздан ҝөзүмүзүн ишығы олаҹаг өвладлар еһсан бујур вә бизи пәһризкарлара рәһбәр ет» («Фүрган» 74). Өз нәсли үчүн ҹәмијјәтә рәһбәрлик вә намазда сабитлик Ибраһимин истәкләриндәндир. Еләҹә дә, о, Аллаһдан истәјир ки, онун нәслиндән илаһи ајәләри тилавәт едән, халгы тәрбијәләндирән бир пејғәмбәр сечсин. («Бәгәрә» 129). Аллаһ-таала Ибраһимин истәкләринә диггәт јетириб, Кә’бәни өз аманында гәрар верир. («Бәгәрә» 125). Еләҹә дә Ибраһим нәсилиндә илаһи рәһбәрләр сечилир. «Биз Ибарһимин өвладына да китаб вә һикмәт вермиш, бөјүк мүлк бәхш етмишдик» («Ниса» 54). Әксәр пејғәмбәрләр, хүсуси илә дә Бәни-исраил пејғәмбәрләри мүлк саһиби олмагла Ибраһимин нәслиндәндирләр. («әнбија» 73). «Аллаһ мө’минләрә лүтф вә мәрһәмәт ҝөстәрди. Чүнки онларын өз ичәрисиндән өзләринә Аллаһын ајәләрини охујан, онлары тәмизләјән, онлара китабы вә һикмәти өјрәдән бир пејғәмбәр ҝөндәрди» («Али-имран» 164). Һәзрәт Мәһәммәд (с) бујурур: «Мән Ибраһимин дуасынын гәбулујам». Аллаһ-таала Ибраһимин нәслиндән бүдпәрәстликдән чәкилмиш инсанлар јаратды вә бүдпәрәстлији һеч заман танымамыш бу шәхсләр сон пејғәмбәрин бабалары сечдиләр.
Мө’д Пејғәмбәрин (с) он доггузунҹу бабасы иди. Ибраһим (ә) ајинләри онларын дөврүндә давам етмиш вә Пејғәмбәрин атасы Әбдүллаһа, Пејғәмбәрин (с) өзүнә чатмышдыр. Беләҹә, Мәккә даим төвһид (тәкаллаһлыг) мәркәзи, онун әһалисинин чоху тәкаллаһчы, Мәккәнин рәсми дини Ибраһим-хәлилдән сон пејғәмбәрәдәк Ибраһим дини олмушдур. Мәккә әтрафында, хүсуси илә Мәдинәдә мәсиһилик вә јәһудилик нүфуз етмишдир. МәККәДә БҮТПәРәСТЛИК Вә әМРУ ИБНИ ЛУҺәЈЈИбраһимин васитәси илә Мәккә бүтләрдән тәмизләндикдән сонра бу шәһәрдә Ибраһим дини мөһкәмләнди. Лакин бир мүддәт сонра илаһи динин кәнарында бүтпәрәстлик пејда олду. бүтпәрәстлијин гајыдышы үчүн мүхтәлиф сәбәбләр олса да, бу гајыдышы тарихи мә’луматлара әсасән әмру ибни Луһәјјин дөврүнә аид етмәк олар. Бу шәхс һәзрәт Пејғәмбәрин (с) он алтынҹы бабасы Илјасла әлагәлидир. О, Шамда оларкән бүтләрә ситајишлә гаршылашыр. Бүтләрин ҝөзәллији ону валеһ едир. Хаһиш едир ки, она бир бүт бағышласынлар. Беләҹә, «һобел» адлы бүт әмруја һәдијјә едилир. Әмру һобәли һиҹаза ҝәтирир вә Кә’бәнин кәнарында гојур ки, тәвафы (Кә’бәнин дөврү) онун јанындан башлајыб, орада да гуртарсын. (Демәк, һобәл нишанҝаһы әвәз едир). Ҝетдикҹә һәр гәбилә бир бүт ҝәтирир вә бүтләрин сајы артыр. Заман өтдүкҹә бүтләрә башга нәзәрлә бахылыр. Онлара Аллаһа јахынлашмаг үчүн васитә һесаб едирләр. «Аллаһы гојуб, өзләринә дост тутанлар – бизә онлара јалныз бизи Аллаһа јахынлашдырмалары үчүн ибадәт едирик – дејирләр». («Зумәр» 3). Беләҹә, Мәккәдә икинҹи дәфә бүтпәрәстлик јаранды. Лакин Һумәс (әрәби) кими бә’зи гәбиләләр ајинләрә әмәл едир, намаз гылырдылар. Һәр гәбиләнин өз үсулу олдуғундан бә’зиләри шикә (Аллаһа шәрик гошмаг) дә батырды. Еһрама әмәл едир, јағ сүртмүр, әтирләнмир, дырнаг тутмур, гадынла јахынлыг етмир, әт јемир, памбыг либас ҝејинмирдиләр. («Тарихе Јә’губи» 1-ҹи ҹилд). Бә’зи рәвајәтләрә ҝөрә әмурдан габаг да һәгиги диндән сапмалар варды. Мүмкүндүр ки, әмурун заманында бу сапмалар шиддәтләндијиндән вә рәсмиләшдијиндән она аид едилиб. жүктеу/скачать 0.7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|