Алматы, 2012 Сейфуллин Ж. Т., Сейтхамзина Г. Ж. Қазақстанның жер кадастры

К_с- капиталдандыру ставкасы.

Күтетін шығындар келесі пайдалану шығынынан тұрады: тұрғын үйлерді жөндеумен байланысты шығындар және абаттандыру, жақсылап жабдықтандыру шығындары. Капиталдандыру ставкасы пайыз ставкасының меншікке ие болуымен байланысты қауіп-қатердің, ликвидтікті жоғалтудың, мүлікті иелеу кезіндегі күтілетін кіріс және шығыстар қызметі болып келеді. Барлық осы факторлардың өзара әрекеттесуі сол кездегі нарықтық бағаны себептейді. Берілген аймақты жалпы экономикалық жағдай жақсарса, меншікке баға өседі және күтілетін пайда да артады. Пайыз ставкасы өссе, сұраныс шектеледі, сол кездегі болжамдалған кіріс азаяды және жылжымайтын мүліктің бағасы төмендейді. Жердің табысты болуы капитал мен еңбектің бірдей жұмсалуымен байланысты, сонымен қатар алдымен жұмсалған шығындардың орнын толтыру керек болады.

Батыс экономистерінің айтуынша, екінші дүние жүзілік соғыстан соң жер бағасы жыл сайын орта есеппен 5-7 % өсіп келеді, экономика көтерілсе баға да өседі, ал төмендесе – азаяды. Жерге бағаның өсуі қарқынынан инфляция қарқынынан аздап жоғарылау, экономиканың негізгі сапалық инвестициялау табыс деңгейіне жалпы сәйкес келеді. Жер бағасы моделін құрастырушы элементтерге мемлекет әсер ете алады. Мүмкіндік пайда салық саясатына, жол құрылысына, тұрмыстық қызмет құнына, жер пайдалануды әртүрлі реттеушілерге, жер қатынастарының заң және нормативтік негізіне байланысты.

Салық және қаржы саясаты, құрылыс нормалары үйлер мен ғимараттарды салумен байланысты шығындарға әсерін тигізеді. Капиталдандыру ставкалары ақша айналымы ауқымында мемлекеттің саясатын көрсететін пайыз ставкаларының қызмет болып табылады.

Жер бағасын анықтаудың бірінші кезегінде нарық талданады /стратификация, салыстыру бірлігін анықтау, нарық ақпаратын талдау/. Стратификациялауда сатып алу-сату мәмілелер бойынша мәліметтер және басқа нарықтық ақпараттар кейбір бір текті топтарға жіктеледі. Сату бағалары бір бірліктің бағасы ретінде көрсетіледі. Мысалы, тұрғын үй салу үшін бәрімен жерді салыстыру бірлігі ретінде учаске, акр, ал кей жағдайда учаскенің фронтальды шекарасының ұзындығы алынады. Нарықты талдауда жер учаскелері бағасының өзгеру сипаты және бағыты анықталады. Ол үшін үш тәсіл қолданылады – баға картасына нарықтың ақпаратын түсіру, жазу статистикасын есептеу және жер бағасы туралы мәліметтерді графикалық бейнелеу.

Дамыған нарық жағдайында жерді бағалаудың негізгі әдісі - сауда-саттықты салыстыру болып табылады. Бұл әдіс екі тұрғыда пайдаланылады – салыстыру бірліктерінің әдісі және базалық учаске әдісі. Бірінші әдісте әр страта үшін салыстыру бірлігінің орта бағасы анықталады. Екінші әдісте объект ретінде базалық учаске алынып, сауда-саттықты салыстыру әдісін қолданып, әр санатта базалық учаске шын мәнінде немесе жорамалды түрде алынуы мүмкін. Бұл учаскенің бағасы анықталынады, ал бұл басқа учаскелердің бағаларын анықтау үшін бағдар бола алады. Бұл екі әдісте салыстыру бірлігі немесе базалық учаске құнын анықтаған соң, басқа учаскелер үшін олардың айрықшалық сипаттамаларына түземелер еңгізіледі.

Жер нарығын талдауда сауда-саттық саны аз болса абстракциялау әдісі немесе қалдық бағасы бойынша жерді бағалау әдісін қолданады. Мұнда шығындық модельден алынған игеру құны игерілген учаскенің сату бағасынан шегеріледі. Жер бағасы сату бағасынан игеруге кеткен шығындарды кемітіп табылады:

Б_ж-Б_с-Ш_и ; мұнда Б_ж –жер бағасы;

Б_с - сату бағасы;

Ш_и - игеру шығындары.

Алдымен жер учаскесін игеру болжамданып, игеруге кететін шығындардың және табыстың жалпы сомасы бағаланады, содан кейін барлық шығындар, пайдалар есептелініп, қалдық принципі бойынша жер бағасы анықталады.

Сонымен, жер өндіріс факторы болып, белгілі бағасымен сипатталады. Бұл баға, өндірістің барлық басқа факторлары табысқа жұмыс істегеннен кейін "қалған қалдық шама ретінде" қаралады. Жер бағасы әсіресе орналасуына тәуелді. Сонымен қатар, бағаға аймақтау немесе жер пайдалану вариантына шектеулер әсер етеді. Сауда-саттықты салыстыру әдісі жер бағасын анықтау бойынша ең жақсысы болып саналады, бірақ сауда–саттық жөнінде ақпарат жеткіліксіз болса, басқа әдістерді де қолдануға болады.
Бөлімге сұрақтар:

1. 
   Жердің бағасын анықтау принциптері.
   
2. 
   Жердің нарық бағасын анықтауда қандай негізгі үш әдіс қолданады?
   
3. 
   Қандай қосымша әдістер қолданылуы мүмкін?
   
4. 
   Сатуды салыстыру әдісінің мәні неде?
   
5. 
   Жер нарығы дегеніміз не?
   
6. 
   Әр түрлі санаттағы жерлерді бағалаудың айырмашылығы неде?
   
7. 
   Қаладағы жерлерді бағалаудың айырмашылығы неде?
   
8. 
   А.-шаруашылык жерлер калай багаланады?
   
9. 
   Табиғи мал азықтық алқаптарын бағалаудың ерекшеліктері неде?
   

1/ мемлекеттік заңды тұлғалар;

2/ белгіленген нормалар шегінде ауыл шаруашылық

өндірісін жүргізу мақсатында жер учаскесін алған мемлекеттік емес заңды тұлғалар;

3/ белгіленген нормалар шегінде берілген жер үшін – шаруа /фермер/ қожалықтары;

4/ заңда көзделеген өзге жағдайларда.

Мемлекет берген жер үшін төлем жер учаскесінің сапасына, орналасқан жеріне және сумен қамтамасыз етілуіне байланысты белгіленген жер салығы немесе жалдау ақысы түрінде алынады. Жер учаскелерінің меншік иелері, сондай-ақ бастапқы жер пайдаланушылар /36-бап/ Қазақстан Республикасының салық заңдарында көзделген тәртіппен және шартпен жер салығын төлейді. Жер учаскелері жеке меншікке сатылған кезде, оларды мемлекет тұрақты пайдалануға берген кезде, сондай-ақ мемлекет немесе мемлекеттік жер пайдаланушылар жер учаскелерін жалға берген кезде жер учаскелерін бергені үшін төлем мөлшерін Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

Жеке меншік иесі жер учаскесін сатқан немесе жалға берген кезде, мемлекеттік емес жер пайдаланушы өзіне тиесілі жер пайдалану құқығын басқа адамдарға сатқан кезде, сондай-ақ ол жер учаскесін екінші жер пайдаланушыларға жалға берген кезде жер учаскелерін бергені үшін төлем мөлшері тараптардың келісуімен белгіленеді. Тараптардың келісімімен жалдау төлемі заттай түрде төлене алады. Қазақстан Республикасының аумағында жер учаскелері басқа мемлекеттерге берілген кезде жалдау төлемі мөлшері Қазақстан Республикасының осы мемлекеттермен жасасқан шарттарында белгіленеді.

Тұрақты жер пайдалану құқығын мемлекеттік емес жер пайдаланушыларға табыстау жер учаскесін тұрақты пайдалануға табыстау /аталған құқықты ақысыз табыстаған жағдайда/ туралы актінің не тұрақты жер пайдалану құқығын сатып алу–сату /осы құқықты сатқан кезде/ шарты негізінде жүргізіледі. Уақытша жер пайдалану құқығын мемлекет емес жер пайдаланушыларға табыстау жер учаскесін жалға беру немесе уақытша өтеусіз жер пайдалану шарты негізінде жүргізіледі. Жер пайдалану құқығын белгілі бір мерзімге басқа адамға беру, жалға беру немесе жерді уақытша өтеусіз пайдалану шартының негізінде жүргізіледі. Жер пайдалану құқығын оқшаулау, азаматтық-құқықтық мәліметтердің /сатып алу-сату, сыйға тарту, айырбастау және басқалар/ негізінде жүргізіледі. Жер салығының мақсаты жерді үлестіру, жерлер құнарлығын асыру, оларды қорғау бойынша шараларды жүзеге асыру, сондай-ақ аумақты әлеуметтік–мәдени тұрғыда дамыту үшін бюджет табысын қалыптастыру және жерлерді тиімді пайдалану экономикалық табыстармен қамтамасыз ету болып табылады. Салық салу объектісі болып жер учаскесі болып табылады. Салық салынатын жерлер:

• 
  ауыл шаруашылығына арналған;
  
• 
  елді мекендердің жерлері;
  
• 
  өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс жері және өзге арналуындағы жерлер;
  
• 
  ерекше қорғалатын табиғат аумақтарының жері;
  
• 
  орман қорының жері;
  
• 
  су қорының жері.
  

Бонитет баллы Салық ставкасы теңге

1-10 0,25-1,25 2/0,25-0,50

11-20 1,50-2,50 0,75-2,50

21-30 2,75-5,00 2,75-5,00

31-40 7,50-1250 5,25-7,50

41-50 15,00-20,00 7,75-10,00

51-60 22,50-27,50 10,25-12,50

61-70 30,00-42,00 -

71-80 45,00-57,00 -

90. 
    60,00-75,00
    

100. 
     77,50-100,00
     

Жартылай шөлді, шөл және тау етегіндегі шөлді аумақтарының ақшыл-сарғылт, құба, сұр-құба, ақшыл, кәдімгі сұр топырақтарының, сондай-ақ таулы аумақтардың тау-далалық, тау-шалғынды-далалық, тау альпілік және субальпілік топырақтарға салықтың келесі ставкалары /2/ бектілген. Өзіндік қосалқы шаруашылық, бақ өсіру, бау-бақша шаруашылығы және саяжай құрылысын жүргізу үшін, құрылыс астындағы жерлерді қоса, азаматтарға берілетін жер салығының ставкасы 0,01 га 20 теңге құрады. Жергілікті өкілетті органдар заң бойынша өзінің құзыреті шегінде жер салығының базалық ставкаларын жер учаскесінің орналасуына, оның сумен қамтамасыз етілуіне, өндірістік және басқа да шаруалау жағдайларына байланысты төмендету немесе көтеруге құқықты, бірақ ол 20% асырылмайды. Елді мекендер, өнеркәсіп, байланыс, орман және су қорларының, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарының жерлері құрамына кіретін ауыл шаруашылық мақсатында қолданылатын жерлері де ауыл шаруашылық арналуындағы жерлер сияқты салықтанады.

Жердің нормативтік бағасына қатынасты жер салығы 0,02% - мақта шаруашылығында, 0,3% - суармалы және багарлық жыртылған жерлерде құбылады. Қазақстандағы жер салығының төменгі деңгейін келесі кесте мәліметтерінен көруге болады:

9-кесте - Жер салығының үлесі

Елді-мекендерден тыс орналасқан кәсіпорын, көлік, байланыс және басқа ауыл шаруашылығына жатпайтын жерлердің салық базалық ставкалары бонитет бойынша келесі мөлшерлерде белгілінеді:

Бонитет баллы: Салық ставкасы /теңге/га/

10. 
    25-250
    

30. 
    590-825
    

40. 
    853-1075
    

50. 
    1102-1338
    

60. 
    1365-1625
    

70. 
    1652-1925
    

80. 
    1953-2238
    

90. 
    2265-2550
    

100. 
     2578-2950
     

Осындай ставкалармен қорғаныс мұқтаждығына берілген жерлер де салықтанады.

Жер салығы бойынша жеңілдіктер. Салық салуға босалқы жер, ерекше қорғалатын табиғат аумақтарының жері, орман және су қорының жері жатпайды. Елді мекендердің жалпы пайдаланымдағы жер учаскелеріне, жалпы пайдаланымдағы мемлекеттік автомобиль жолдарына салық салынбайды.

Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының қызметтерін жүргізудегі жердің ерекше ролін, сондай-ақ нарық жағдайларындағы олардың дамуына мемлекеттік қолдау көрсету қажеттілігін ескере отырып, республикада шаруа (фермер) қожалықтары мен заңды тұлғалар – ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілер үшін арнайы салық режимі (салық кодексінің 65, 66-бөлімдері) енгізілген. Сонымен қатар шаруа қожалықтары мен заңды тұлғалар арнайы салық режимін немесе жалпы белгіленген салық режимін өз бетінше таңдауға құқылы.

Арнайы салық режимін қолдану құқығы шаруа (фермер) қожалықтарына жеке меншік құқығындағы және жер пайдалану құқығындағы (екінші қайтара жер пайдалану құқығын қоса) жер учаскелері бар болған жағдайда беріледі.

• 
  арнайы налық режимі қолданылатын шаруа (фермер) қожалығының қызметінен түсетін табысқа салынатын жеке табыс салығы;
  
• 
  қосылған құнға салынатын салық - арнайы салық режимі қолданылатын қызмет жүргізу айналымы бойынша;
  
• 
  арнайы салық режимі қолданылатын қызмет жүргізу бойынша жер салығы;
  
• 
  Қазақстан республикасының үкіметі белгілеген, қажеттік нормативтері шегіндегі салу объектілері бойынша көлік жабдықтарына салынатын салық;
  
• 
  Қазақстан республикасының үкіметі белгілеген, қажеттік нормативтері шегіндегі салу объектілері бойынша мүлікке салынатын салық;
  

арнайы салық режимі

Патент құнының есебіне кіргізілген салықтарды есептеу үшін салық кезеңі болып, күнтізбелік жыл табылады. Патент құнының есебіне корпоративтік табыс салығы, әлеуметтік салық, жер салығы, мүлікке салынатын салық, көлік жабдықтарына салынатын салық, қосылған құнға салынатын салық кіреді.

Ауыл шаруашылық тауар өндірушілерге берілетін салық жеңілдіктері республикада едәуір шаманы құрайды, мысалы ҚР АШМ-нің мәліметтері бойынша, 1996 жылы шаруа қожалықтарына арналған жер салығы бойынша жеңілдіктер мөлшері 999,6 мың теңгені немесе ауыл шаруашылығы саласындағы барлық жеңілдіктердің 23,9%-ын, ал 2000 жылы сәйкесінше – 131 млн. теңгені немесе 31,5%-ды құрады, яғни Үкімет 1996 жылдан 2000 жылға дейін жеңілдктерді 130,3 млн. теңгеге ұлғайтты. Заңды тұлғалар бойынша салық салудағы жеңілдіктер осы кезең үшін 89,7 есе көбейді.

11-кесте. 1996 және 2000 жылдар кезеңіндегі, ауыл шаруашылық тауар өндірушілеріне арналған салық жеңілдіктерінің мөлшері, мың теңге (ҚР ААМ)

Жер салығы ауыл шаруашылық тауар өндірушілер үшін жер салығы приоритетті болуы керек болса да, қазіргі уақытта ол ауыртпалық түсірмейтін салық болып отыр, мысалы Оңтүстік-Қазақстан облысында ол салық төлемдері құрылымында бар болғаны 1,3% ғана алады, осындаң тенденция Алматы облысының шаруашылықтарында да байқалады.

Бұл жер рентасын алу басқа төлемдер арқылы жүргізілетіндігін көрсетеді. Мысалы, Қазақ аграрлық өндіріс кешенін экономика және ұйымдастыру ғылыми-зерттеу институтының мәліметтері бойынша, заңды тұлғалар үшін патент құрамындағы 1 га салынатын жер салығының мөлшері 3,2-ден 7,5 теңгеге дейін, ал кейбір жағдайларда максималды 72 – 86 теңгені құрайды. Сонымен қатар патенттің үлестік салмағы “Қаракемер” ӨК-де - 1,45%, “Түрген” ЖШС-де - 1,4%, Мұсабек атындағы ӨК-де - 1,4%, “Талапты” ЖШС-де - 2,1% құрады.

Шаруа (фермер) қожалықтары үшін енгізілген біртұтас жер салығы салықтар бойынша үлкен жеңілдіктер құратынын есептеулер көрсетті, мысалы Алматы облысының бірнеше шаруашылықтарының мәліметтері бойынша жүргізілген есептеулер шығындардағы біртұтас жер салығының үлестік салмағы - 0,2-ден 0,8% дейін құрайтындығын көрсетті.

Ғылыми көзқарас жағынан, жерді, соның ішінде ауыл шаруашылығы жерін кадастрлық бағалау жер салығы да негізделетін нарықтық құнды анықтау негізінде жүргізілуі тиіс. Жер салығының ставкасын топырақ бонитетінің баллына байланысты белгілеу, оның әртүрлі сападағы жер табыстылығының, орналасу орнының, сумен қамтамасыздығының көрсеткіштеріне, демек оның нақты құндылыққа қатынасы жоқтығына байланысты жеткіліксіз.

12-кесте. Алматы облысының шаруа (фермер) қожалықтарының біртұтас жер салығы бойынша есебі,

мың теңге (2000 ж.)

Көрсеткіштер	“Қайрат” шаруа (фермер) қожалығы	“Табиғат” шаруа (фермер) қожалығы	“Лепсі” шаруа (фермер) қожалығы
Егістік ауданы, га	386	86	365
С.і. суармалы, га	14	27	43
Бағалық құны, мың теңге	10040,0	5170,0	14240,0
Біртұтас жер салығы, мың теңге	10,04	5,17	14,24
Біртұтас жер салығының үлестік салмағы, %	0,23	0,84	0,61
1 га біртұтас жер салығы, теңге	26	60,1	39

Сонымен, жер салығының негізгі кемшілігі оның ставкасын топырақтың сапалық сипаттамасы бойынша, бонитет баллына пропорционалды анықтау болып табылады. Ауыл шаруашылғы жерінің нормативтік бағалық құнының пайызымен есептелінетін ставкаға көшкен мақсатқа сәйкес болады.

Осыған орай, бірқатар мамандар жетекші ауыл шаруашылығы дақылдарын өндіруге мамандандырылған ауыл шаруашылық тауар өндірушілерді топтастыру негізінде, республика аумағында жер-салықтық (бағалық) аймақтарды белгілеу бойынша жұмыстар жүргізуді ұсынып отыр, бұл біздің пікірімізше өте күрделі мәселе, өйткені шаруашылықтардың көбісі мемлекеттік емес секторға жатады және қазір аймақтарға бөлу жұмыстарын жүргізу үшін объективті ақпарат алу қиын.

Сондықтан біздің пікірімізше, республикада жердің нормативтік бағасын немесе нарықтық құнын анықтау үшін жерді кадастрлық бағалауды жүргізу қажет, ал жер салығын, әлемнің көптеген елінде қабылданғандай, солардың пайызы ретінде есептеу қажет.

1. 
   Жер пайдаланудың ақылылығы деген не?
   
2. 
   Жалдау төлемін кім белгілейді?
   
3. 
   Жер салығының объектісі.
   
4. 
   Жер салығының базалық ставкасы деген не?
   
5. 
   Жер салығы қай жарлықпен реттеледі?
   

8-тарау. ЖЕР КАДАСТРЫНЫҢ АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕСІ

1. 
   Жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесін қалыптастыру
   

Жер ресурстарын басқаруды қамтамасыз ететін міндеттерді тиімді, уақытты және сапалы түрде жүзеге асыру үшін жер кадастры жерді үйлестіру, жер мониторингі, топографиялық-геодезиялық, топырақтық, геоботаникалық, гидрогеологиялық және басқа ізденістер бойынша көп көлемде ақпаратты тез іздеу мен пайдалануда көптеген қосымша мақсаттарды шешуі қажет. Осы ақпаратты іздеу, сақтау және пайдалану қазіргі есептеуіш және телекоммуникациялық желісіз мүмкін емес. Сондықтан республикамызда кәзірде белсенді түрде қалыптасып жатқан жер кадастрының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі өзегі болып келетін жер ресурстарын басқарудың бірыңғай ақпаратты-есептеуіш жүйесін құру керек.

ЖКААЖ құрудың негізгі мақсаты жер ресурстарын басқарудың барлық ауқымын жоғары өнімді компьютерлік технологиясын пайдаланып, жер кадастырын жүргізудің түбегейлі, жаңа тәсілдері мен түрлеріне көшу болып табылады. ЖКААЖ тиісті мәліметтер базаларында жер ресурстары туралы ақпаратты жинайды, сақтайды. Оларды барлық деңгейдегі кәсіпорындары, қызметтері, тиісті министрліктер және ведомстволар пайдаланады. ЖКААЖ – ол күрделі, көп нысаналы, көп кызметті, үздіксіз дамып жатқан ұйымдастыру – технологиялық жүйе. Оған:

• 
  жер ресурстарын басқару процестерінің мүмкіндігінше толық ақпараттары;
  
• 
  басқарудың барлық деңгейлері бойынша ақпараттың өте қысқа уақытта өтуі;
  
• 
  жер пайдалану жүйесіне басқарушы жерлердің жоғары ұйымдылығы;
  
• 
  басқарылатын жүйеде /жер мониторингі/ болатын барлық өзгерістерді дер кезінде тауып, есепке алу;
  
• 
  жер ресустарын басқару мақсатына мемлекеттен бөлінетін қаржыларды нәтижелі пайдалану мүмкіндіктері кіреді.
  

Республикалық деңгей

5-сурет -Қазақстан Республикасы ЖКААЖ қызметтік құрылымы

Республикамызда мемлекеттік жер кадастрын жүргізудің ұйымдастырушылық құрылымы және оның автоматтандырылған ақпараттық жүйесі үш деңгейлік әкімшілік – аумақтық құрылымнан тұрады: республикалық, облыстық және аудандық деңгейлер. Жер кадастрын жүргізу мен ЖК ААЖ тік және көлбеу деңгейлерде бірыңғай әдістеме мен технология бойынша жүзеге асыру міндетін жер ресурстарын басқару жөніндегі Қазақстан Республикасы Агенттігінің өндірістік құрылымы атқарады. /Мем. ҒӨО жер, оның облыстық еншілес кәсіпорындары, аудандық кадастр филиалдары, қалалық және аудандық агенттіктермен қосылу/.

ЖКААЖ республикалық орталығы республикамыздың барлық әкімшілік-аумақтық деңгейлердегі жер кадастрын жүргізу автоматтандырылған жүйесін құрудағы үйлестіруші методологиялық, әдістемелік, технологиялық орган болып келеді. ЖКААЖ республикалық орталықтың негізгі міндеттері:

• 
  республика жер ресурстарын басқару процестер туралы барынша толық ақпараттануы;
  
• 
  елдің жер ресурстарын пайдалану және жай-күйінің мәліметтері банкісін белсенді түрде ұстау және жүйелеу;
  
• 
  заң, атқарушы органдарды, ведомстволарды, ұйымдарды жер кадастрлік ақпаратпен өз уақытында және сапалы түрде қанағаттандыру;
  

• 
  жер кадастрын жүргізуді компьютерлеу және ақпараттаудың негізгі бағыттарын анықтау;
  
• 
  ақпаратты топтастыру және код арқылы құпиялаудың бірыңғай жүйесін жасау мен енгізу –жергілікті классификаторларды, кадастрлық ақпаратты автоматтандырылған түрде өңдеуге арналған бір рәсімді құжаттарды ойлап табу;
  
• 
  ЖКААЖ қызметкерлерін оқыту және мамандық арттыру;
  
• 
  барлық деңгейде есептеу жүйесінің құралдарын пайдалану және ЖКААЖ енгізу жөніндегі жұмыстарды үйлестіру.
  

кадастрының ЖКААЖ республикалық орталығы жетілген құрылғыларымен толығынша жетерліктей жабдықталған /құрылғының бір бөлігі Пилоттық жоба бойынша қойылған/.

ЖКААЖ республикалық орталығының компьютерлік және телекоммуникациялық жабдықтарының құралы.

Жер кадастрлік құжатты жүргізу және жердің қоры және үйлестірілуі туралы жылдық есепті құрастыру көптеген есептер мен жазуларға байланысты. Кадастрлік мәліметтерді алу, құрастыру бойынша жұмыстар әр деңгейде

1. 
   Актілерді және басқа басылым өнімін шығару
   

2. 
   Жүйелік қолдау тобы
   

   Плоттер

   Мәліметтер базасының сервері

   Мәліметтер базасының сервері

   Жүйелік қолдау жөніндегі автомттанды-рылған жұмыс орны

3. 
   Аудандық және облыстық карталарды құру бойынша графикалық жұмыс станциясы