саңырауқұлақтар бөлетін улағыш заттардың түзілуімен,
азықтың
қоректік заттарының ыдырау өнімдерінің қорлануымен, сонымен
қатар саңырауқұлақтардың кейбір түрлерінің
азықпен және ауамен
ағзаға түсу барысында жануарлардың ұлпалары мен мүшелерінде
паразиттік тіршілік етуге қабілеттілігіне байланысты. Зиянды
саңырауқұлақтардың ағзаға әсер ету механизміне тәуелді олар
микоздар және микотоксикоздарға бөлінеді.
Микоздар – бұл мал ағзасына түскен саңырауқұлақтардың оның
ұлпасы мен мүшелерінде өсіп - өніп, көбейіп, сондай - ақ жергілікті
механикалық және жалпы улағыш
әсерін көрсететін аурулар
(актиномикоз, кандидомикоз, бұзаутаз).
Микотоксикоздар
– әртүрлі улы саңырауқұлақтармен
зақымдалған азықтарды жеу нәтижесінде туатын аурулар. Олар
токсиндер бөледі, бірақ ұлпаларда паразиттік тіршілік етпейді.
Азықтарда қолданғанда жануарларда токсикоз тудыратын
микотоксиндердің жинақталуы жүреді (эрготизм, фузариотоксикоз,
стахиботриотоксикоз және т.б.). Микоздар
мен микотоксикоздардың
айырмашылық қасиеттерін кестеден қараңыз.
Көбінесе азықтарда кездесетін саңырауқұлақтарды шартты
түрде екі негізгі топқа бөледі – егістік саңырауқұлақтары мен сақтау
зеңдері. Біріншіге дәнде өсімдіктің вегетация кезеңінде енуге және
дамуға қабілетті түрлерді жатқызады. Олардың ылғалдылық деңгейіне
қоятын талаптары өте жоғары болып табылады– 20-25%.
45-кесте – Микоздар мен
микотоксикоздардың айырма
қасиеттері
Көрсеткіштер
микоздар
микотоксикоздар
Этиология
Инкубациялық
кезеңі
Таралуы
Зақымдалу
Саңырауқұлақтар
токсиндер бөледі,
ұлпалар мен
мүшелерде өсіп өніп,
көбейеді
Ұзақ
Жаппай (барлық мал
басы)
Бар
Саңырауқұлақтар
токсиндер бөледі, бірақ
өздері ұлпаларда
тоғышарлық етпейді
Қысқа
Жаппай (жануарлар
тобы)
Жоқ
95
Ауруды жою
Емдеу
Зақымдалған азықпен
азықтандыруды
тоқтату
Екінші топты Aspergillus және Penicillium туысының топырақта
болатын, тек кейбір жағдайларда вегетациялық өсімдіктерде болатын,
бірақ дәндердің сақталатын бөлігіне тән саңырауқұлақтар құрайды.
Бұл саңырауқұлақтар дәннің сақтау кезіндегі ылғалдылығы – 13-18 %
төмен ылғалдылықта дами алады, бірақ мұнда саңырауқұлақтардың
ылғалы өнімнің ылғалдылығынан біршама жоғары болады. Зең
саңырауқұлақтарының споралары табиғатта кең тараған (топырақ, су,
ауа, азық). Қолайлы жағдайларда (температура 5-15
0
С және
ылғалдылық 18-30 %)
азықтарда жіп тәрізді, өрмек тәрізді, мақта
тәрізді жабындар (ақ, сұр, қара, қызғылт, жасыл және басқа түсті)
түзіп дамиды.
Достарыңызбен бөлісу: