Қазақ Ұлт-азаттық ҚОЗҒалысы
жүктеу/скачать 3.86 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Осы күні
- Қазанның орта шені.
- 2 қараша.
6 қазан. У жұң шин мекеме бастықтары мен басқармаларды шақырып, мәжіліс ашып, жергілікті жерлерде қарулы көтеріліске қатысқандарды «тазалау мен көңіл аулау» жоспарын қатар қолданудың әдіс-тәсілдерін белгіледі. Әскери жақжағытан Жу шау ляң көтерілісті басуға жауапты болды. Үкімет жағынан аймақтық аудандарда «өзін-өзі қорғау қосындары» құрылды, олар іс-қимылдарын сәйкестендіре жүргізетін болды. «Көңіл аулауды» жүзеге асыру үшін Шың шысай Шың шы цай түрмеге қамаған 270- тей әр ұлт өкілдерін (кейін соған іркес-тіркес тағы да бірнеше жүз адамды) түрмеден дереу босатудыға ұйғарды. Түрмедегі әр ұлттың белгілі қайраткер өкілдерімен, мысалы, Әлен жүн увуаңмен4, Гуаң лумен5, Бұрхан мен1 кездесіп, оларға құрмет көрсете босатты. Кейбіреулеріне үлкен мансап берді. Кейбіреулеріне жол қаражат беріп, үйіне жеткізіп салды. Сөйтіп, жұрттың ықыласын өзіне қаратты. 9 қазан. Ластай партизандар қосыны Нылқы қаласында екінші рет әскери түзімін реттеді. 1-үлкен отрядтағылар негізінен қазақтар, бастығы Акпар, орынбасары Сейіт болды. 2-үлкен отрядтағылар негізінен ұйғырлар, бастығы Қайнам болды. 3-үлкен отрядтағылардың көбі гуихуалар (орыс ұлты), бастығы ИвЮан Шатов -болды. Жалпы әскери қуаты сегіз жүздей адам. Осыдан бастап Нылқы партизандар қосыны деп аталды. Оның ықпалы Құлжа, Текес, Күнес, Тоғызтарау аудандарына тез тарады. Осы күні Ду де фу Іледен ұшақпен Үрімжіге келіп, Жу шау ляңға Іле жағдайынан мәлімет берді. Одан әскери күшті молайтуды талап етті. 12 - -16 қазан. 12- қазан күні Жу шау ляң запас 19-полктің командирі Пың жун геге: 2-баталионбатальон мен бір минамет ротасын бастап Ілеге көмекке баруды, сондай-ақ, Іле аймағында (Жың, Бұратала, Арасан ауданынан сырт) тұратын ГоминдаңГоминдаң армиясы мен амандық қауіпсіздікті қорғау бөліміне біртұтас қолбасшылық етуді, Пың жун иеге әскери бөлімді бастап 16-қазанда Құлжаға жетіп баруды бұйырды. 18 - -19 қазан. 18- қазан күні Жу шау ляң орналастыруын өзгертіп,: запас қосалқы 7-двизиядивизияның штаб бастығы Сау ры лидің Іле аймағының орнықтыратын уақытықуУақытша қолбасы етіп, тағайындап, оны осы аймақта тұратын армия мен амандық қауіпсіздікті қорғау бөлімінен біртұтас қолбасшылық етуге жіберді. Сау рыл яң 19- қазанда ұшақпен Құлжаға барды. Ол Нылқы партизандар қосыны мен ГоминдаңГоминдаң әскери бөлімдерінің Мазардағы «Тіресу» жағдайына негізделе отырып, Іледегі қазіргі әскери күшті Мазардан шығысқа қарай «тазалау жүргізуге» орналастыруды ұйғарды, осымен бір уақыта КүшыКүшаірда тұратын армияның атты әскер 4-атты әскер полкін Мұзарт асуын2 асып, оңтүстіктен солтүстікке қарай «тазалау жорығын жасауды», запас қосалқы 7-двизиядивизияның 21-полкін жаңа ауданның Ашалы асуына барып, Құлжаға баратын жолды тосуды бұйырды. Қазанның орта шенінде Сүйдің ауданының (қазіргі Қорғас ауданы) Кеңсай жол қорғау орнының мекемесінің бастығы Фатей Иванович Лескин1 Кеңсай2 өңірінде партизандар қосынын ұйымдастыруға кірісті. Қазанның орта шені. Жеменей, Қобық, Қаба, Бурылтоғай партизандар қосындары Қызыладырда мәжіліс ашып, «Аазаттық ұйымы» мен партизандар қосынының штабын құрды. 21 қазан. ӨлкелікӨлкелік үкіметтің жорасы мүшесі , қосымша халық істерХалық істер меңгермесінің мекемесінің бастығы Дың шяң хай бастаған Гуаң лу, Узал Ссарачун3 қатарлылар арында ұйымдастырылған «Құлжа хал сұрау үйірмесін» ұйымдастырып, Құлжаға барып, Әкімбек қожа қатарлы беделді қайраткерлерден және Кеңес одағыКеңес Одағының Құлжада тұратын консулдығынан хал сұрап, беделділердің әңгіме мәжілісін ашып: , «Нылқы оқиғасы Шың шысай Шың шы цайдан қалған жарақат», – деп өтірік айттыкөлгірсіді. Әрі: «Ққылмыстылар» босатылды. Өлгендердің сүйегі берілді. Тәркіленген мүліктер қайтарылады», – деп уәде берді. Сөйтіп, Жжергілікті хжалықтың нысайын баспбақшы болды. 21 - -23 қазан. Нылқы партизандар қосыны жіберген бөлімше партизандар отряды Жың аудандық сақшы мекемесінің қорғауындағы Ашалы асуын алды. 23 күні үдіре тартып, Жың қалашығынан 15 шақырым аралықтағы жерлерге дейін барды. 26 қазан. У жуң шин Жаң жие шыге телеграммажеделхат жолдап, Кеңес одағыКеңес Одағында оқыған, орысшаға жеттік, Жуңгоның кеңес одағыКеңес Одағындағы бас елшісінің қызметкері Лиу зыр уңды Шынжаңға тезірек жіберіп, АҚШ- та оқыған сыртқы істерСыртқы істер министірминистрлігінің Шынжаң өлкесіндегі сыртқы істерСыртқы істер арнайы уакілуәкілі У зы шяңның орнына қоюды талап еттіұсынды. 28 қазан. У жуң шин Іле,Тарбағатай, Алтай аймақтарының уәалилеріне телеграммажеделхат жолдап былай деді: «Кеңес одағыКеңес Одағы мен Шынжаң өлкесі шекаралас, байланысымыз қоютығыз, етене көршілерміз. Орталықтың жер-жердегі елшіліктерінің қызметкерлеріне және мұһажырларға деп – иба көрсету, бірер іс болса өзара селбесу, тату-тәтті мереймен көршілік қарым-қатынас жасау керек» – деген нұсқау бар, мұны жер-жердегі мансаптылар терең ұғынуы керек». 29 қазан. Запас Қосалқы 7-двизиядивизияның 21-полкіы Манас ауданына Жың ауданынан Манас ауданына барып, Дахянзы1 мен Ашылы асуына орналастысын. Қазанның соңғы шені. ГоминдаңГоминдаңның Күнес басқару мекемесінің бастығы Ло жи хуи Нылқы партизандарының Нылқы қалашығын басып алғанын хабарын естіп, қалашықты тастап, армия мен үкімет адамдарын бастап Қарашаріге қашып кетті. Мың басы Жайырбек Бестөбеде (қазіргі Күнес ауданының қалашығы тұрған жер) қолбасшылық штаб құрып, билікті өткізіп алды. Қазаның соңы. Құлжада құралды көтеріліс жасаудың шарт. Жағдайдың пісіп-ысып жетілгенін ескерее қарай отырып, «Құлжа азаттық ұйымын» ӘбдыкерімӘбдікәрім АӘббасовты Кеңес одағыКеңес Одағынан көмек сұрауға жіберді. Қазан. Шіңгіл ауданының Бұлғын деген жерінде «Алтай төңкерістік уақытшатық өкіметіүкіметі» Шіңгіл ауданының Бұлғын деген жерінде құрылды. Оспан ІсіләмИсламұлы өкіметтің басшысы. Дәлелхан Сүгірбаев үкімет бастығының орынбасары, қосымша әскери істер бас қолбасшысы, Латип Мұстапаұлы, Рамазан Бөлімұлы, молла ІсләмИслам Смайылов қатары он кісі жора мұше болды. Сонымен бірге Алтай партизандар қосыны ретке салынып,келтіріліп, 9 үлкен отрядке жасаққа бөлінді. 2 қараша. Нылқы партизандар қосыны ГоминдаңГоминдаң армиясының бір баталондық әскери күшінің қоршауында қалып, Нылқы қалашығын амалсыз тастап, Ластайға шегінді. 3 қараша. Нылқы партизандар қосыны Жалынқолда Ластайға шабуыл жасап келген запас қосалқы 7-двизиядивизияның 19-полкінің 2- -баталионбатальонының бір ротасымен сегіз сағат қиян-кескі шайқас жүргізіп, ГоминдаңГоминдаң армиясын ойсырата шығындап, шегіндірді. Партизандар қосынының басшысы Акпар ауыр жараланып, 10 қарашада құрбан болды. 4 қараша. «Құлжа азаттық ұйымы» Кеңес одағыКеңес Одағының Құлжада тұратын елшісінің ұсынысы бойынша, «Құлжа азаттық ұйымы» Құлжада тұратын армияның негізгі әскери күшінің Нылқы ауданына қоныс аударған болатын өңіріне жөткеліп кеткен. Қаланы қорғап тұрған бір мың бес жүзден көбірек аса әскер, сақшылар, Іле аймақтық сақшы мекемесі. –Айранбақтағы2 аэродромға, гуюаңмяу3 қолбасшылық штабына, сауда-өнеркәсіп серіктігі қатарлы жерлерге бытырай қоныстанғандығын жағдайды пайдаланып, бір жағынан қала ішінде бұқараны астыртын аттанысқа келтіру, күреске тартуды ұйымдастыру үшін және оларды қару-жарақпен қамтамасыз етуді жүзеге асырып, бірлесе отырып құралдандыру істерін істеумен бір уақытта, іш пен сырт бірлесіп Құлжаны бір жолда алу азат ету үшін Нылқы ауданындағы Ластайға адам жіберіп, Нылқы партизандар отрядын жасағын Құлжаға дереу шабуылға өтуді талап етті. Осы күні Либу биң діи, Гау уилар Жалынқол шайқасында ойсырай жеңілгендіктен, Үрімжіге жедел телеграммажеделхат жолдап, көмек сұрады. Телеграммажеделхатда былай деді: «Бүлікшілердің» күші күннен-күнге күшейіп барады. Олардың саны Ббір мың бес жүзден көбірек астам, адам. Үш жүзден астам мылтығы бар. Барлығы атты әскер. Нылқы ауданына барған автомобильдер қайтқанда түгел жаралы әскер алып қайтты. Құлжа ауданының Панжім, Желүйіз және Сүйдің ауданының Лушаугу деген жерінінің барлығында де түгел жасырынастыртын ұйымдар қимыл жасайды. Іленің аудандарындағы қытайҚытай қызметкерлері мен қытай бұқарасыҚытай бұқарасы Құлжаға келіп алды. Құлжа қауып астында қалды. Көмекке әскер жіберуді өтінеміз». 5 қараша. Құлжаның көшелерінде «Ххалықты езіп отырған үкіметті жояйиық», «Ммұсылмандар бірлесіп қытайқҚытайларды қуып шығайық»., «Дүңбиліктер1 Шынжаңнан шығып кетсін», «Төңкеріс жеңісі жасасын» – деген мазмұндағы ұрандар мен үгіт қағаздары байқалдыпайда болды. Іле аймақтық сақшы мекемесі Шынжаң өлкелікӨлкелік армия, үкімет билеушілеріне шұғыл телеграммажеделхат жолдап: «Құлжа дүрбелеңі бұрқ ете түскелі тұр. Дүрбелең жасауға әзірленген қару-жарақ қалаға тасылып жатыр» – деді. Осы күні Нылқы партизандар қосыны Мазарға шабуылға өтуді жоспарлап жатқанда, «Құлжа азаттық ұйымының» ұқтыруын пәрменіне орайтапсырып алып, б ұрынғы жоспарларын дереу өзгертіп, Ластайға шабуыл жасауғап келе қалған ГоминдаңГоминдаң әскери бөлімдеріне тосқауылдап соққы беру үшін, Мазар асуына азырақ шағын құралды жасақ өалдырып, күш қалдырғаннан сырт, негізгі қүшті үшке жолға бөліп, үш тарау жолмен ГоминдаңГоминдаң армиясының базасынан айналып өтіп, тау жолымен Құлжаға төте тартты. 6 қараша. Таңсәріде Нылқы партизандар қосынының 2-үлкен отряды жасағы Құлжа қаласының маңындағы белгіленген жерге келіп жетті. Бірақ бірінші, үшінші үлкен отрядтар жасақтар белгіленген жерге дер кезінде жетіп келе үлгере алмағандықтан, екінші үлкен отряд жасақ жеке дара Құлжаның үшінші райондық аудандық сақшы мекемесіне шабуыл жасады. Оларп, ГоминдаңГоминдаң армиясының 128-двизиядивизиясының бір баталионбатальондық әскери үш ұшақпен жарақталған бір батальонының тың қорғауында жасаған қайтарма шабуылына ұшырап, амалсыз Тұрпаниөзге шегіндііп,. бБірінші, үшінші үлкен отрядтармен жасақтармен қосылып сол күні түнде Үүш дарбазаға жетіп, бұйрық күтті. Осы күні Фатей Иванович Лескин партизандар қосынын бастап Лушаугу сақшы бөліміне тұтқиыл шабуыл жасап район аудан бастығы, сақшы бастығы, сақшылары бар ондаған адамды атып өлтіріп, 53 мылтық олжа түсіріп, Лушаугуді басып алды. Хабар таралысымен, партизандар қосынына қатынасқосылуға келген адамдар толастамай, бірдемде неше жүз адамға жетіп, Могутновов1, Лескиндер бастаған партизандар қосыны ұйымдастырылды. Сол күні АбдыкерімӘбдікәрім Аббасов Кеңес одағыКеңес Одағының командирі Петр Романович Александровпен2 бірге құралды қосынды бастап, Кеңес одағыКеңес Одағынан Қорғас арқылы Құлжаға жасырын кіріп, «Құлжа ға азаттық ұйымымен» қосылып, әскери қолбасшылық штаб құрды. Бұған Александров жауапты болды. Мүшелері: Рақымжан Сабырхажиев, Аббасов, В.Мажаров3, Қасымхан Қамбарилар болды. Әскери қолбасшылық штабы 7-қарашада (Кеңес одағыКеңес Одағындағы Октябрь төңкерісінің 27 жылдығына орайластырып) қала бойынша көтеріліс жасап, Нылқы партизандар қосынының Құлжаға шабуыл жасауды сәйкестеуді ұйғарды. 7 - -10 қараша. 7 қараша күні таң сәрі,де Нылқы партизандар қосыны Құлжа қаласына шабуыл жасады. Қаладағы ұсақ ұлт бұқарасы оған жабал үн қосты. Бір неше күнге созылған киян кескі шайқаста ілгерінді-кейінді Алты шұбар көшесі, Сұлтан көпірі, Сай бойы, қатарлы жерлерді басып алды. Сай бойы көпірін басып меңгеруге алды.алды. Қыздар орта мектебінің ғимаратын иелеп, уәли мекемесіне және аймақтық сақшы мекемесіне, сауда-өнеркәсіп серіктестігіне баратын маңызды жолдарды от күшімен ұстады. Лю биң дыны атып өлтірді. Сау ры лиң бір жақтан 19-полктің 1-баталионбатальонына уәли мекемесін, аймақтық сақшы мекемесін, сауда-өнеркәсіп серіктігін орындарын берік қорғауға шұғыл бұйрық шығарды. Енді бір жақтан Нылқы ауданындағы 19-полктің 2-баталионбатальонын шұғыл көмекке шұғыл жіберөткеді. Сонымен бірге Жың ауданындағы, Ашалы асуында тұратын 21-полкке: Құлжаға көмекке келіңдер – деп шұғыл телеграмма жеделхат жолдады. 9 қараша. Жу шау ляң, У жуң шиндер мынадай ұйғарым жасады: (1)1. Запас Қосалқы 7-двизиядивизияның командирыкомандирі Ли юи шяң Құлжаға әскери істерді басқаруға жіберілсінлді. (2)2. Дың шяң хай Құлжаға «Һхал сұрауға» жіберіледібарсын. (3)3. Зо шу пиң Іле аймағының әкімшілік бақылау уалиуәлилігіне тағайындалып, Дың шяң хаймен бірге барсынып, міндет алады. (4)4. Сыртқы істерСыртқы істер министірминистрлігінің Шынжаң өлкесінде тұратын сыртқы істерСыртқы істер жөніндегі ерекше уакілуәкілдер мекемесінің уакілуәкілі 10 қарашада Зо шу пиң, Ли юи шяң, Дың шяң хайлармен бірге ұшаққа отырып, Құлжаға барып Кеңес одағыКеңес Одағымен арадағы диепломатиялық істерге селбессінбеседі. Осы күні запас қосалқы 7-дивизияның 21-полкінің командирі Жяң шуан чуан бұйрық бойынша көмекші әскери бөлімдіе бастап, Ашалы асуынан Құлжаға барып, сол күні түнде партизандар отряджасағыымен ұрыс жүргізді. Запас Қосалқы 7-двизиядивизияның 19-полкінің 2-баталионбатальоны Нылқы қалашығын тастап, Құлжаға көмекке барды. Бұлар Айранбақ өңірінде партизандар отрядының жасағының тосқауылына ұшырап, қалаға кіре алмады. Осы күні Уаңсаугу партизандар отряды жасағы Кеңсайды құрсаулап, Үрімжі – Іле тас жолына тосқауыл қойды тосып тастады. Осы күні кеште Су ры лиң Жу шау ляңға телеграммажеделхат жолдап,, «Құлжа оқиғасы» ақуалын мәлімдеді. Әрі мынадай шешу әдістерін ұсыныстар айтты: (1.) Әскери бөлім күшін үздіксіз молайту керек. Мемлекеттен әл кеткенше шайқаспай болмайды. Бұл «бандаларды тазалау» деп аталғанымен, іс жүзінде халық аралық соғыс;. (2). Диепломатиялық тәсілмен ымыраға келу керек, оны «достық көмек» деп атаса да болады. Бірақ,Бірақ кКеңестің әскер жіберуіне жол бермеу керек;. (3). Қаладағы «бандалар» түгелдей орыстар мен татарлар, олар елшілікті база етіп отыр. Қару-жарақтары түгелдей Кеңес одағыКеңес Одағында жасалған. Бірден -бір жол жоғарыдағы екінші әдіс қана. 10 қараша. Құлжадағы жағдайы шұғыл өзгеріп, ұшақтың ұшып-қонуына сенім болмағандықтан, Ли юи шяң, Дың шяң хай, Зо шу чиңдердің Құлжаға бару жоспарын өзгердітіп, Жу шау ляң мынадай жаңа ұйғарым жасады: (1). Ли юи шяң бір баталионбатальонын Құлжаға көмекке жіберсін, сонымен бірге Дахиянзыдағы 21-полктің бір баталионбатальоны көне Артайға барып орналасып, Үрімжі – Іле тас жолындағы қатынастың түзелуін қамтамасыз етуі, телеграммажеделхат арқылы бұйырылсын;. 2. Сыртқы істерСыртқы істердің ерекше уакілуәкілдер мекемесі Кеңес одағыКеңес Одағының Құлжада тұратын елшілігіне нота тапсырып, күтпеген істердің туып қалуынан сақтану үшін олардан Құлжа маңындағы Кеңес мұһажырларын елшілікке жинап алуын өтінсін;. (3). Дөорбіылжыіңннен бір баталионбатальон жаяу әскер – Шихуға, Қобықтағы атты әскер полкі – Дөорбыілжіынңге жіберілсін. 10 - -12 қараша. 10- қарашада таң алдында Нылқы партизандар қосыны әскери қолбасшылық штабымен бірге Құлжа қаласындағы ГоминдаңГоминдаң қарауылшы күзет армиясына әскеріне жаппай шабуылға өтті. Партизандар қосыны екі жолға бөлініп, қарауылшы күзет әскерінің армияның штабына, аймақтық сақшы мекемесіне және сауда өнеркәсіп серіктігіне түйінді шабуыл жасапды. Сейіт бастаған партизандар отряды бұқараның сәйкесуінде тұрғындармен бірлесе отырып екі сағат киян-кескі шайқас жасап, қарауылшы күзет армиәскерініңя штабын басып алды. Сейіт ауыр жараланғандықтан партизан қосынын Мәнапхан қатарлылар бастап басқарды, 12 қарашаға дейін киян-кескі шайқас жасап, Құлжа аудандық үкіметін, аудандық сақшы мекемесін және уәли мекемесін басып алды. Осымен бір уақытта Қайнам бастаған енді бір жолдағы партизандар отряды жасағы тұрғындармен бірлесе отырып бұқараның сайкесуінде сұрапыл шайқас жасап, 12 қарашада аймақтық сақшы мекемесі мен сауда-өнеркәсіп серіктестігін басып алды. ГоминдаңГоминдаң армиясының ан жиыны бір баталионбатальеондай әскери күші жойылды. 2-қойманыскладтты қорғайтын ГоминдаңГоминдаң әскери бөліміндегі ұсақ аз ұлт әскерлерінен 400 ден аса адам көтеріліс жасады. Сонымен Құлжа ауданы түгелдей партизандар қарамағына өтті. Сау ры лиң қарауылшы күзет әскерлердінің қалған-құтқанынан, командирлер мен әскерлердің бала- -шағаларынан, Нылқы ауданынан көмекке келген бөлімдерден және жер-жерден қашып келген мәнсаптылардан, қытай бұқарасыҚытай бұқарасынан жиыны сегіз мыңнан көбірек адамды бастап, қала маңындағы аэродромды және Айранбақты, Гұиуаң бұтханасын паналап, көмек келуін күтті. Тек Гау уи ғана бұйрық беріп аймақтық сақшы мекемесінің ауласындағы түрмеде жатқан бір қыдыру ұсақ ұлт бұқарасын қырғындағаннан кейін, аз адамды бастап, Іле өзенінен өтіп, Сұмыл ауданына қашып барды. Қарашаның бас шенінде ӘАбдірейім:, Паудұнда Сүйдұң ауданының Ланген өңірінде жасырын қимыл жасады. Әрі Лусаугу партизандар отрядымен байланыс орнатты. Осыдан соң Құлжа жақжағы Мұқпыл төре бастаған 20 шақты адамды жіберді. Сонымен Сүидуң партизандар қосыны құрылды. 11 қараша. У жұң шин мен Сау ляң екеуі Жяң жие шыге телеграммажеделхат жіберіп былай деді: «Қазіргі жағдайда Кеңес одағыКеңес Одағымен дипломатиялық қатынасты бір жолата ретке салу келтірмейәдісін қолданбағанда, Іле оқиғасы сияқты оқиғалар толастамайды. Шынжаң алдағы жерде мүшкіл халге түседі. Олар мынадай ұсыныс қойды: Орталық үкімет Вашингтон арқылы жақтың Кеңес одағыКеңес Одағы үкіметімен сөйлесуі керекйлесіп, ЖұңгоЖүңго Шыңжаң мен Кеңес одағыКеңес Одағының шекарасының бұрынғыдай тыныш болуына тыныштық орнауына мүмкіндік жасау, Кеңес одағыКеңес Одағы Одағының елшілігімен ашықшындап кеңесу жүргізуүшін, жайшылықта Кеңес одағыКеңес Одағымен байланысы тәуір адамдарды дереу Шынжаңға жіберу керек. Сонымен қатар Әәскери және, экономикалық жақжағытардан Шынжаңның күшін толықтауды да талап етті. 12 қараша. «Құлжа азаттық ұйымы» ұйғыр, қазақ, қырғыз клубында жиналыс ашып: «Шығыс түркістанТүркістан1 республикасы уақыттық үкіметУақытша үкіметі (төменде «уақыттық үкіметУақытша үкімет» деп қысқартылып алынады – құрастырушыдан) құрылғандығын жариялады. Мемлекет туы – ортасына сары ай, жұлдыз орнатылған жасыл ту болады деп белгіленді. Әлихан төре, Әкімбек қожа, АӘбдырайымоп Мақсұм2, Рақымжан Сабырхажиев, МұқаметжанМұхамедтжан Мақсұм, ӘбдікерімӘбдікәрім Аббасов, Қабип Бернашов3, Әнуар Мұсабаев4, Павуел Павелович Маоскалев5, Әбілқайыр төре, Бука Амбал6, Ғани Болдаш7, Салжанбай Бабахан, Әбілімитіт Әли халпе8, Петр Романович Александыров, Қайнам қатарлы 16 адам сайланып, «Уақыттық үкіметУақытша үкімет» комитетті ұйымдастырылды. Әлихан төре үлкенбас төрағалығына, АкімбекӘкімбек қожа үкімет төрағасының орынбасарлығына, Абдрайыоп Мақсұм үкіметтің бас хатшылығына сайланды. Жиналыс «Уақытық үкіметУақытша үкіметке» қарасты құрылымдарды құрудыға және «Уақыттық үкіметУақытша үкіметтің» орган газетінн шығаруға кірістуді, әскери қолбасшылық штабын – «Уақыттық үкіметУақытша үкіметтің» партизандар қосыны ның бас штабы депна өзгертіп, Александровты бас қолбасшы етіп тағайындадып, жер-жерде соғыста жүрген барлық құралды күшке бір тұтасбіртұтас қолбасшылық етуді жасау ұйғарылды. Осы күні «Уақыттық үкіметУақытша үкімет» комитеті №1-нұсқау қабылдады. Оның Ббасты мазмұндары мынадай: (1). Бұрынғы ЖұңгоҚытайЖүңго ұлтының мал-мүлкін «Уақытық үкіметУақытша үкіметтің» бекітуінсіз жұмсауға болмайды;. (2). Жер-жердегі партизандар қосынының киім-кешегін «Уақыттық үкіметУақытша үкімет» бекіткеннен кейін, бас штаб жауапты болып таратады;. (3). Қайып Бернашов жауапты болып оқу-ағарту меңгермесіОқу-ағарту меңгермесін мекемесін құрады. (4). Әнуар Мұсабаев жауапты болып қазына меңгермесіҚазына мекемесін меңгермесін құрады;. (5). Әбілқайыр төре жауапты болып мал шаруашылығық мекемесін құрады;. ( 6). Салжанбай Бабахан жауапты болып егін, орман, мал, су шаруашылық мекемесін құрады;. ( 7). Әбілімит Әли халпе діни әйгілі қайраткерлерден ұйымдасқан Діни істер меңгермесін мекемесін құрды;. ( 8). МұқаметжанМұхамедтжан Мақсұм ең жоғары сот мекемесін құрды. (9). Тасымал бажысы, үй бажысы, сауда, егін, мал, шаруашылық өнімдер бажысы жаңа әдіс бойынша алынады. Басқа бажылар бұрынғы ЖұнгоқҚытай Жүңго үкіметінің әдісі бойынша атқарылады;. (10). Бұрынғы ЖұнгоқҚытайЖүңго үкіметі мүұсадіррлаған жекелердің үйлері мен саудагерлердің сауда бұйымдары өз иелеріне қайтарылады. 12 - -15 қараша. 12 қарашада ЛАусаугу( Ққорғас ауданындағы жер аты) партизандар отряды жасағы Фатей ИвЮанович бастаған құралды бөлімді Жаңа аАртай, Талқының кезеңі, Сыминтузы қатарлы жерлерге шабуыл жасауға жіберді. ГоминдаңГоминдаң әскери бөлімдері 13 қарашада Сыминтузыны, 14 қарашада Талқының кезеңін қайтарып алды. Лескин бөлімі амалсыздан Жаңа Аартайға шегінді. 15 қарашада, ГоминдаңГоминдаң әскери бөлімдері Жаңа Аартайға шабуыл жасап, жеңілді. Броноавтомобильдері күйретілді. Олар Сыминтузыға шегінді. 13 қараша. У жуң шин: Гау бои уиді Алтайдың аймағының уалиуәлиі міндетінелігіне тағайындады және оған өлкелікӨлкелік сақшы бастығының орынбасары Сау тяу жуемен бірге Алтайға барып, Алтай партизандарын «елдесуге» шақыру жөнінде бұйрық берді. Осы күні Сау ры лиң Жу шау ляңға телеграммажеделхат беріп, «Құлжаның қала районыаймағы ( қала төіңректері айтылып отыр) қолдан кетті, әскери бөлімдер Құлжаның солтүстігіндегі Айранбаққа, Гөиуаңмияуға, аэродыромға шегінді» деп хабарладыеді. Дереу әуеден азық-түлік, оқ-дәрі, дәрі-дәрмек жеткізіп беруді әрі тез арада үлкен мәнсаптылар мен, көмекшіқосымша әскери бөлім жіберіп берууді талап етті. 14 қараша. «Уақыттық үкіметУақытша үкімет» Талғат Мұсабаевты1, Гуаң луды, Лю биң илерді Тоғызтарау ауданындаа барып, сол арадағы ГоминдаңГоминдаң армиясы мен үкімет қызметкерлерін тез арада тізе бүгуге насихаттауғатауға жіберді. Осы күні Жяң жие шы У жұң шинге телеграммажеделхат жолдап, Лю зыр фыңды Сыртқы істерСыртқы істер министірминистрлігінің Шынжаңдағы тұратын сыртқы істерСыртқы істер жөніндегі ерекше уакілуәкілі етіп тағайындауға қосылатындығын білдірді. Осы күні ГоминдаңГоминдаңның 29-әскери құрамасысының қолбасшысы, қосымша жаңа 2-армияның командирі Ли тие жұн Құмылдан ұшақпен Үрімжіге келіп, Іледегінің «бандаларды тазалау» жұмысын басқаруға кірістіды. Осы күні Жу шау ляң Үрімжіде шұғыл әскери істер жөнінде мәжіліс өткізіпін ашып, әскерді бес бағытқа бөліп, Құлжаға көмекке барыпаттанып, Құлжаның солтүстік қала маңындағы үш орында жерде бекініп жатқан ГоминдаңГоминдаң әскери бөлімдерімен тізе қоса отырып, Құлжаны қайтарып алуды ұйғарды. Оған мынадай жоспар жасады: бірінші бағыт, жаңа 45-двизиядивизияныңдағы полк командирі Ху уын сы әскери бөлімді бастап, Үрімжі – Іле тас жолын бойлап, Сымитузыдағы армиямен қосылған соң ып, Сүйдіңге жорық жасапаттанады, Сүйдіңдегі армиямен бірге Құлжаға шабуыл жасайдыу;. екінші бағыт,: күшейтілген атты әскер баталионбатальоны Ашалы асуына барып, ол араны қорғап тұрған әскери бөліммен бірге Құлжаға сол түстіктен шабуыл жасайдыу.; үшінші бағыт,; күшейтілген екі атты әскер ротасы Қарашаріден аттанып, Нарат асуынан2 асып, Тоғызтарауды басып, Құлжаға батыс оңтүстігінен шабуыл жасайдыу;. төртінші бағыт, күшейтілген атты әскер баталионбатальоны Ақсудан шығып, Мұзарт асуы арқылы Моңғолкүрені алып, Құлжаға оңтүстігінен шабуыл жасайдыу.; бесінші бағыт, күшейтілген бір баталионбатальон Арасан ауданынан шығып, Ақсу асуы арқылы Дашигуға барып, Қорғас қалашығында (қазіргі 4-ауыл шаруашылық 4-двизиядивизиясының 62- -полкінңтың штабы тұрған жер) тұратын әскери бөліммен бірігіп, Құлжаға батыс солтүстігінен шабуыл жасайдыу. 15 қараша. Жу шау ляң: запас қосалқы 7-двизиядивизияның командирыкомандирі Ли иұи шяңға запас қосалқы7-двизиядивизияның штабын және оған төтетікелей қарасты әскери бөлімді, жаңа 45-двизиядивизияның 3-полкін (бір батальоны кем) басып, оған соғыс автомобиль отядотряды мен екі зеңбірек қосып алып, Үрімжіден машинамен Жыңға барып, онан соң екіге бөлініп жаяу жүріп Дахянзы, Ашалы асуы арқылы Құлжаға көмекке баруды бұйырды. 16 қараша. Ысқақбек Моөнөонов және Кеңес одағыКеңес Одағының командирыкомандирі Александр (атын Ескендір деп өзгертті) Григориович Палыновтар1 татар, қырғыз, қазақ ұлттарын негіз еткен бір баталионбатальон атты әскерді бастап, кеңес одағыКеңес Одағынан Құлжаға келіп, Айранбақты қоршауға алу шайқасына қатынасты. жүктеу/скачать 3.86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|