Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис

делінеді. Жедел өткен шақ етістіктің түбіріне –ды (ді), -ты (-ті)

жүктеу/скачать 3.22 Mb.

Pdf көрінісі

бет	187/337
Дата	26.09.2023
өлшемі	3.22 Mb.
	#478549
түрі	Оқулық

1 ... 183 184 185 186 187 188 189 190 ... 337

аза тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис

2.Ежелгі өткен шақ.Іс, қимыл, амалдың істелгеніне, орындалғанына көп уақыт өткендігін және ол істің істелгенін сөйлеушінің біреу арқылы

делінеді.
Жедел өткен шақ етістіктің түбіріне –ды (ді), -ты (-ті) жұрнақтары
жалғану арқылы жасалады.Жедел өткен шаққа жіктік жалғаудың қосымшасы I
жақта жекеше –м, көпше -қ, -к, II жақта жекеше –ң, -ңыз, көпше -ңіз –
ңдар, -ңыздар, -ңдер, -ңіздер түрінде жалғанады. Үшінші жақта көрсететін
арнайы жіктік жалғау қосымшасы жоқ.
Жедел өткен шақтың жіктелу үлгісі

Жақ
Жекеше
Көпше
I
II
III
бардым, келдім
бардың,келдің
бардыңыз, келдіңіз
барды, келді
бардық,келдік
бардыңыздар,келдіңіздер
бардыңдар,келдіңдер

барды, келді

121-жаттығу. Көшіріп, жедел өткен шақтың астын сызып, жіктік жалғау
қосымшасын шақтық көрсеткіштен дефис арқылы бөліп жазы
- Арбасын атымен берді ме ?- деп сұрады Хакім, тергеушіден жүзін
бұрып, терезеге қарап.
Айтан оған тіксіне қарай қалды. Бірақ Хакім мойнын бұрмады,
тергеушінің жүзіндегі құбылысты әлде ол байқағысы келмеді ме, әйтеуір
далаға қараған қалпында қалды.
- Иә, атымен, деп Айтан оның жүзін бақты ( Х. Е.).
Ойға түсіп бір түрлі баяу келе жатқан Абай бір кезде арт жағынан дүрсілдеп
кеп қалған ат дүбірін естіді (М. Ә.). Осы бір тәртіпке едеттенгендіктен бе,
далада жүріп тамақ жеген адамға мен мейлінше ренжитінмін (Ә. С.).

211
Базаралының өзімен тілдеспейтін (М. Ә.). Оны білмей қалдым,
көңілшектікке салындым. Келген бетіммен қаладан қайта шығып кеттім.
Осында келуге асықтым.Екеуіңіз бір жерден шықтыңыз (Х.Е.).
2.Ежелгі өткен шақ.Іс, қимыл, амалдың істелгеніне, орындалғанына
көп уақыт өткендігін және ол істің істелгенін сөйлеушінің біреу арқылы

жүктеу/скачать 3.22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 183 184 185 186 187 188 189 190 ... 337