Бірінші топқа қиын қалыптастырылатын жеке бастың сапалары жатады: қайырымдылық, ізгілік, оқушының көңіл-күйін, қабілеттерін тану, оқудағы қиындықтарын көру ғана емес, сондай-ақ, оған дер кезінде көмек бере білу қабі- леті, юмор сезімінің, ішкі интуициясының болуы өзін жоғары көтеріңкі көңіл күйде ұстай білу, т.б. жатады. Оқушымен абайлап сақтықпен қарым-қатынас жасау сезімі оның тек мейірімділігінен ғана емес, талап қоя білуінен де байқалады.
Оқушы мен мұғалімнің ара қатынасындағы психологиялық механизм- дерге негізделген педагогтың тұлғалық сапаларының екінші тобына рефлексия, идентификация, эмпатия және децентрацияны жатқызамыз. Осы сапалардың негізіне мұғалімнің оқушының мінез-құлық, тәртібіне бейімделуі жатады. Педагогтың әрбір тұлғалық сапалық қасиетінің өзіндік ерекшеліктері бар. Оларға өзіне сырт көзбен қарау (рефлексия), оқушының мәселелерін, мінез-құлығын түсіну мақсатында өзін оқушының орнына қоя білу (идентификация), әрбір оқушының эмоционалдық күйіне ене білу қабілеті (эмпатия), оқушыны бағалау кезінде өзінің эгоцентрлік бағасынан бас тартып, оқушының көзімен бағалай білу қабілеті (децентрация) жатады. Бұлардың бәрі осы өмірде пайда болатын психологиялық сапалар.
Педагогтың тұлғалық сапаларының үшінші тобының негізіне педагоги- калық қабілеттің рефлексивтік деңгейі жатады.
Психологияда тұлғаның жеке басының психикалық қасиеттері деп бір немесе бірнеше әрекет түрлерінің орындалу жағдайларын атайды.
Педагогикалық қабілеттің рефлексивтік және проективтік деп аталатын екі түрі белгілі. Осы екі түрлі қабілет үзіліссіз бірге болады.
Рефлексивтік деңгей мынадай тұлғалық сапалардан тұрады: нысанды (объект) сезіну, әдеп сезімі, әр нәрсенің шегін білу сезімі, өзінің қатысы барын сезіну, бағдарлай білу сезімі.
Нысанды сезіну педагогтың оқушыларды ең күшті эмоционалды күй туғызатын қызықты мәліметтерді таңдай білуінен көрінеді. Ондай мәліметтерге өте көп уақыт бөлмей, сабақтың 5-10 минутын арнаса да оқушының жадында өмір бойы сақталуы мүмкін.
Достарыңызбен бөлісу: |