-   имитациялық моделдеудің мүмкіндігі мен сапасы; -

208
олардың модульдерін жетілдіруімен байланысты. Бұл байланыста 
ақпараттық жəне байланыс технологияларына үлкен үміттер арты-
лады. 
Заманауи ақпараттық жəне қатынас технологиялары пəндік 
сабақ жөнінде компьютерлік сыныпта айтуға мүмкіндік береді, мы-
салы, интербелсенді тақтамен. Мұндай деңгейдегі оқытушы өзінде 
бар барлық əдістемелік амалдарды сақтай отырып, оны ақпараттық-
қатынастық технологиялар мүмкіндіктерінің арқасында көп есе 
көбейте алады. Ол үшін, ең алдымен электрондық білім беру басы-
лымдары  қажет, яғни оны сабақ құрамына оңай енгізе алатындай 
болса. 
Өкінішке орай, білім беретін программа өнімдерін əзірлейтін 
отандық өңдеушілердің негізгі күші əртүрлі тектес зияткерлік 
оқыту жүйелерін жасауға бағытталған. Ол оқытуды дараландыруға 
арналған. Іс жүзінде оқытушыға ақпараттық-қатынастық 
технологияларның ұсынылған сыныптық-сабақ жүйесі жағдайында 
өткізілетін сабаққа ешбір қосымша уақыттық шығын шығармай-ақ 
енгізуге болатындай құралдарын беру керек. 
Қазіргі таңда перспективалы жəне маңызды амалдардың бірі 
ретінде қажетті құрылғылармен жабдықталған сынып жағдайындағы 
мектеп бағдарламасының (жеткілікті түрдегі тұрақты мазмұны мен 
қалыптасқан оқыту əдістемесімен) салыстырмалы түрдегі кейбір 
тұйық бөлімін меңгеру барысында ақпараттық-қатынастық тех-
нологиялар құралдарын пайдалануда кешендік тəсілді қолдану 
қарастырылады. 
Оқу үдерісін ұйымдастыруда ақпараттық-қатынастық техно-
логиялар құралдарын пайдалану перспективасына қатысты пəндік 
оқытушылар мен əдіскер мамандардың санасында елеулі өзгеріс пай-
да болды деп айту жөн болмас. Көзжетерлік болашақта мектептердің 
көпшілігі, бұрынғысынша, сыныптық-сабақ күйінде қалады, ал 
қолда бар ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарының ба-
сым көпшілігі жеке-дара жұмысқа есептелген. 
Қазіргі таңда мектептер үшін білім берудің барынша 
қолжетімді ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдары 
болып CD-диск мультимедиа күйіндегі желілік нұсқалар 
саналады. Шындығында, бұл материалдар қарапайым баспасөз 
басылымдарынан аз ғана ерекшеленеді. Бұрынғыша, негізгі 
теориялық материал таңбалы-символдық формада ұсынылады 
жəне үйреншікті дайын сымбатты сызбалармен жəне суреттермен 

209
қоса көрсетіледі. Оқытушыларды, бірінші кезекте, сабаққа оқыту 
материалдарын пайдалану аса қиындық туғызатындығы 
қынжылтады. Ережеге сəйкес, ақпараттық-қатынастық техноло-
гиялар мұндай құралдары сабақтан тыс жеке-дара өзіндік жұмыс 
жасауға арналған.
Оқытудың дəстүрлі техникалық құралдарын пайдалану са-
ласында жиналған əдістемелік білім берудің тəжірибесін қайта 
пайымдап, одан қалған əдістемелік тəжірибені жан-жақты пайда-
лану қажет. Осы уақытқа дейін осындай құралдардың барлығын 
аудитивті (грамжазбалар, магнитофонның жазбалары), визуалды 
(«дыбыссыз» кинофильмдер жəне киноаяқтамалар, диафильмдер, 
диапозитивтердің сериялары, транспаранттар – графопроектор үшін 
оларға суреттер салынған үлгілер, эпипроекцияға арналған мате-
риалдар жинағы) жəне аудиовизуалды (дыбыстық кино жəне бейне-
фильмдер, телекөрініс материалдары, дыбысталған диафильмдер) 
деп бөлу қабылданған еді. 
Техникалық құралдарды жəне олардың кешенін сабаққа 
пайдалануға арналған көптеген əдістемелік əдебиеттер бар. Нақты 
техникалық оқыту құралдарының жетістіктері мен кемшіліктері 
сипатталған. Əртүрлі техникалық құралдар үшін арналған, олар-
ды қалай пайдаланудың нұсқаулықтары əзірленген, өз бетінше 
ұжымдық жəне жеке-дара жұмыс жасауға арналған тапсырмалардың 
нұсқалары жəне басқалары даярланған.  
Айтылғандардың барлығына қарамастан, көрсетілген техни-
калық оқыту құралдары оқу үдерісін сəтті (немесе сəтсіз) түрде 
толықтыратын жəне сүйемелденетін, бірақ оны ешқашан назарға 
алған емес. Компьютер жəне ақпараттық-қатынастық технология-
лар сəйкесті құралдары айтылған техникалық оқыту құралдарының 
мүмкіндіктерін елеулі байытуға жəне интегралдауға мүмкіндік 
береді. Осылайша, барлық сабақтың өтілуін жəне құрылымын 
өзгертуге болады. 
Əртүрлі ақпарат сақтауышта жазылған материалды арнайы мон-
таждау оқу кинофильмінің қадір-қасиетін іске асыруға мүмкіндік 
береді: түрлі мəнерлі тіл құралдарын (мəтін, дыбыс, статистикалық 
жəне динамикалық демонстрациялар) ұтымды үйлестіру, зерттейтін 
объектінің қажетті жоспарын жəне бөлігін таңдау, оның бетбұрысын 
өзгерту жəне т.б. Графика құрастырушылармен жұмыс жасау кезінде 
де кең тараған əдістерді жүзеге асыру осылайша қарапайым дүние: 
үлгілерді салу жəне алу, көшірімдеу.  

210
Ақпараттық-қатынастық технологиялар білім алушыны да-
йын оқу материалын пайымдаушы ғана емес, сонымен қатар оны 
құруда, өзгертуде, оперативті қолдану аясында қатысушы етуге 
жағдай жасайды. Қолда бар мультимедиалық курстар мен білім 
беретін программалық өнімдер қазірдің өзінде сабақты жаңашада 
дайындауға мүмкіндік береді. 
Ақпараттық жəне қатынас технологиялары оқу қызметін 
ұйымдастыру мен басқару бойынша мүмкіншіліктерді өлшеусіз 
кеңейтеді жəне перспективті əдістемелік өңдеулердің өте зор 
əлеуетін жүзеге асыруға мүмкіндік туғызады. Дəстүрлі оқыту аясын-
да бұл əдістемелік өңдеулер сұраусыз қалып қойды немесе белгілі 
бір объектілердің əсерінен тиісті əсерін тиігзе алмады. 
Салыстырмалы түрде оқытудың бірнеше жаңа əдістері бар жəне 
олардың пайда болуы заманауи ақпараттық-қатынастық техноло-
гиялар құралдарының өмірге келуімен жəне оларды пайдаланумен 
байланысты. 
Жобалау əдісі. Əлемдік тəжірибеде білім алушының өз 
бетінше жұмыс жасауды ұйымдастыру əдістері іздестірілуде, 
яғни, мұнда əрбір білім алушы белсенді танымдық қызметке тар-
тылады. Осындай өзіндік жұмыстардың бір əдісі – ынтымақтаса 
отырып оқыту əдісі. Жаппай жұмыс жасаудың орнына көбінде 
жеке, жұптық, топтық жұмыстар келіп түсуде. Ақпараттық-
қатынастық технологиялар құралдарын пайдалана отырып, білім 
алушылардың жұптық немесе топтық жұмыс жасау нəтижесі 
түсіндіру-көрнекілеу жəне көшірмелі əдістерге қарағанда едəуір 
тиімді болып шығады. 
Мектеп оқушылары топпен жұмыс жасау арқылы бірлескен 
іс-əрекеттер жоспарын өңдейді, ақпарат көзін табады, мақсатқа 
жету тəсілдерін іздейді, рөлдерді үлестіреді, ортаға ой салып, 
оны талқылайды. Барлық білім алушылар танымдық қызметке 
еліктірілген болып шығады. Бірлесе білім алу ұжым ішінде қатынасу 
мəдениетінің элементтерін жəне басқару элементтерін (ортақ тап-
сырманы орындау барысында міндеттемелерді үлестіру шеберлігі, 
бірлескен жұмыстың нəтижесіне жəне серіктестің жетістігіне жауап 
бере отырып, толығымен мойындау) меңгеріп алуға мүмкіндік жа-
сайды.  
Оқу үрдісінің негізі ретінде оқушының қызметін қарастыруға 
болады, яғни, оның зияткерлік, ерік жігері күшінің эмоционалдық 
жан құбылыстарын жұмылдыру. Оқытушы осы қызмет түрін 

211
бағыттап, реттеу қажет. Маңыздысы, оқу материалының мазмұны, 
формасы, əдісі, оқу құралдары оқушылардың шынайы жəне əлеуетті 
мүмкіншіліктеріне сай болуы жəне оқытуда ынталандыру факторы 
ретінде алға шығады.      
Педагогикалық тəжірибеде білім алушының танымдық қызметін 
ұйымдастыру əдістері өте маңызды орын алады. Себебі, олар 
белгілі бір білімді меңгеруді, іскерлік жəне дағдылық шеберлікті 
қалыптастыруды қамтамасыз етеді, соның ішінде, өмірлік мəні бар 
қиын мəселені шешу барысында білім алушының алған білімін, 
іскерлігі мен дағдыларын тəжірибеде қолдануға мүмкіндік береді. 
Оқу жобаларының əдісі тұлғаның шығармашылығын дамытудағы 
əдістердің бірі болып табылады. 
Ақпараттық-қатынастық технологиялар құралдарын пайдала 
отырып оқушыларды оқытуда жобалау əдісін қолдануға қойылатын 
басты талаптарға жатады:
-    зерттеу, шығармашылық тұрғыдағы мағыналы тапсырмалардың 
бар болуы, яғни, олар интегралданған білімді жəне оның 
шешімін табу үшін зерттеу ізденістерін қажет етеді;

жүктеу/скачать 1.08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: