Ќазаќстан республикасы білім жєне ѓылым министрлігі
Экстенсивті ұдайы өндіріс
жүктеу/скачать 0.65 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Интенсивті ұдайы өндіріс
- Макроэкономика
- Жалпы ұлттық өнім (ЖҰӨ)
- Қосылған құн
| Экстенсивті ұдайы өндіріс – бұл бұрынғы техникалық негізде және қызметкерлердің бұрынғы біліктілік деңгейінде қосымша өндіріс факторларын тарту есебінен өндіріс масштабының ұлғаюы.
Өндірістің экстенсификациясын қамтамасыз етудің жолдары: жұмысшылардың санын көбейту, жұмыс уақытын ұзарту, инвестициялардың көлемін өсіру, жаңа жерлерді игеру, басқару аппаратын кеңейту, шикізат және энергия көлемін өсіру және т.б. Интенсивті ұдайы өндіріс – бұл өндіріс факторларының сапалық өзгеруімен сипатталады, яғни, өндірістің жаңа техникалық негізге ауысуы. Интенсивті ұдайы өндіріс типы өзінің дамуында екі кезеңнен өтеді. Бірінші кезең – жартылай интенсификация, барлық қол еңбекті машиналық еңбекпен алмастыру. Бұл кезеңде интенсификация тек бір ғана фактор арқылы жүзеге асады - ол жұмыс күші. Екінші, жоғарғы кезең - еңбек өнімділігінің өсуі барлық өндіріс факторларды үнемдеу арқылы жүзеге асырылады. Өндірістің дамуын интенсивті жолмен қамтамасыз ету үшін: техниканың жаңаруы және өндірістің модернизациясы; барлық ресурстарды тиімді қолдану; өндірістің салалық құрылымының прогрессивті жылжуы; материалды ресурстарды үнемдеу; кадрлардың біліктілігін жоғарлату; еңбек тәртібін күшейту, еңбек мотивациясын күшейту; табиғатты қорғау шаралары; басқару ды жетілдіру; сыртқы экономикалық байланыстарды рационалдау қажет. Нақты өмірде интенсивті және экстенсивті факторлар белгілі бір көлемде ұштасады, бірін бірі толықтырып отырады. Мұндай ұдайы өндірістің түрін аралас ұдайы өндіріс деп атаймыз. Макроэкономика – бұл экономикалық теорияның бөлімі, экономиканы тұтастай күрделі құрылым ретінде қарастырумен микроэкономикадан ерекшеленеді. Макроэкономиканың басты мәселелері – экономикалық өсу, инфляция, жұмыссыздық, сондай–ақ макроэкономика экономикалық ауытқұлар, макроэкономикалық саясат, елдер арасындағы макроэкономикалық өзара қатынастарды қарастырады. Кез-келген ұлттық экономиканың алдында келесі мақсаттар тұрады: Экономикалық өсу. Баға деңгейінің тұрақтануы, яғни, инфляцияның болмауы. Толық жұмысбастылық. Сауда балансы. Экспорт пен импорттің балансы. Ұлттық есеп шот жүйесінің негізгі көрсеткіштеріне төмендегілер жатады: жалпы ұлттық өнім (ЖҰӨ); жалпы ішкі өнім (ЖІӨ); таза ұлттық өнім (ТҰӨ); ұлттық табыс (ҰТ); қолдағы табыс (ҚТ). Жалпы ұлттық өнім (ЖҰӨ) – бұл белгілі-бір кезеңде аталған елдің экономикалық субъектілерімен өндірілген соңғы тауарлар мен қызметтердің нарықтық құны. “Соңғы өнім” категориясына тоқталып өтейік. “Соңғы өнім”- бұл өңдеуді талап етпейтін тұтынуға дайын тауарлар. Бұдан басқа аралық өнімдер болады. Аралық өнімдер – бұл тұтынуға дайын емес және көп жағдайда өндірісте қолданылатын тауарлар. ЖҰӨ есептеудің үш әдісі бар: шығындар, табыстар және қосымша құн бойынша. Шығындар бойынша ЖҰӨ экономикадағы барлық соңғы сатып алудың соммасы ретінде анықталады. - үй шаруашылығының жеке тұтыну шығындары; - жалпы инвестиция; - тауар мен қызметтерді мемлекеттік сатып алу; NХ - таза экспорт (импорт - экспорт). Табыстар бойынша ЖҰӨ барлық факторлық табыстардың сомасы, сондай-ақ амортизация және таза жанама салықтан тұрады. W – қызметкерлер мен жұмысшылардың жалақысы; R – жер рентасы; і – ақша капиталынан айналатын пайыз; P – фирма және кәсіпорынның пайдасы, табысы. ЖҰӨ қосылған құны бойынша есептеу өндірістің әр кезеңдегі қосылған құндардан тұрады. Қосылған құн – бұл аталған кәсіпорынның өндіріс үрдісінде жасалған және нақты өнімнің құның жасаудағы кәсіпорынның үлесін есепке алатын құн, яғни, еңбекақы, пайда, амортизация, несие бойынша пайыз, көлік шығындары, жарнама шығындары. жүктеу/скачать 0.65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|