Қазіргі қазақстандағы этникалық ЖƏне этномəдени
жүктеу/скачать 0.51 Mb.
|
| Ерік – адамның белгілі бір іс-əрекетті атқаруға деген саналы құлшынысы.
Еріксіз көші-қон – сталиндік репрессия тұсындағы халықты отырған жерінен күшпен көшіріп жіберу. 1937 – 1944 жылдар аралығында Қазақстанға кə- рістер, күрдтер, поляктар, немістер, шешендер, ингуштар, балқарлар жəне басқа халықтар күшпен кешіріліп əкелінді. Ерікті түрде көшу өз еркімен (ұйымдаспаған көші-қон) жəне мемлекет ұйым- дастырған (ұйымдасқан көші-қон) жағдайда болады. Мысалы, тың жəне тыңайған жерлерді игеруді, шетелдегі қандастарға елге оралуды мемлекет тарапынан ұйымдастыру. Ес – өткен өмір туралы түсініктердің белгісін сақтап, керек кезінде жандандыра алатын құбылыс. Еуроцентризм – ғылым, білім, мəдениет, əдебиет, өнер жəне т.б. нағыз жетіс- тіктері тек Еуропада ғана дамыды деп дəлелдеуге тырысатын ғылыми тұ- жырым. – Ж – Жағдай – заттың өзін қоршаған құбылыстарымен істестігін көрсететін катего- рия, ол зат осы құбылыстарға байланысты ғана өмір сүре алады. Жалпы адамзаттық құндылықтар – бүкіл адамзаттың рухани тəжірибесінен туған адамгершілік қазыналар. Олар адамдардың адамгершілік туралы ой-пікірлерін білдіреді. Жан – адамның, жан-жануарлардың (кейде өсімдіктердің де) бойындағы тірші- лік қуаты туралы түсінік. Жаппа – төбесі жабық қарапайым баспана түрлерінің жалпылама атауы. Жап- паның күрке, итарқа, ұранқай, шошала деп аталатын түрлері бар. Жаһандану, ғаламдану, əлемдік ауқымдану, глобализация (ағылш. global – əлем- дік, дүниежүзілік, жалпы) – жаңа жалпыəлемдік саяси, экономикалық, мə- дени жəне ақпараттық тұтастық құрылуының үрдісі. Жастық құрылым – халықты балалар (0 – 12 жас), жасөспірімдер (13 – 15), ең- бекке жарамды жастағылар (15 – 60), кəрілер (60 жəне одан жоғары жас- тағылар) деп бөлу. Жастық-жыныстық пирамида – халықты жасы мен жынысына қарай бөлу көрсеткішін графикалық суреттеу арқылы көрсету. Жəдігер – ертеден қалған мұра, ескерткіш. Жеке басқа табынушылық – саяси қайраткерді шексіз дəріптеу. Ол азаматтар- дың демократиялық құқықтары тапталған елдерде дамиды. Жекешелендіру – мемлекеттік меншікті (кəсіпорын, тұрғын үй, көлік құралда- ры жəне т.б.) жеке меншікке беру немесе сату. Ол – нарықтық эконо- микаға өту үшін қажетті шарттың бірі. Жерсіндіру (акклиматизация) – жаңа климаттық ортаға адам ағзасының бейім- делу үрдісі. Жоғары білім (higher education) – толық орта білім негізінде жоғары оқу орын- дарында берілетін жəне тиісті дипломмен куəландырылатын маманның кəсіби біліктілік дəрежесі. Жұмыс күші – ел халқының жұмыс істеп жүрген, жұмыс іздеп жүрген, бірақ таба алмай жүрген еңбекке жарамды жастағы бөлігінің жалпы мөлшері. Жұмыспен қамтылу – елдегі еңбекке қабілетті тұрғындардың жұмыспен қам- тамасыз етілу көрсеткіші. Бұл көрсеткіш елдегі мемлекеттік кəсіпорын- дар мен мекемелерде жұмыс істейтін жұмысшылар мен қызметшілер- дің‚ ауылшаруашылық өнімдерін өндірумен айналысатын шаруалардың‚ фермерлердің‚ елдегі мемлекеттік емес мекемелерде‚ саяси жəне əлеу- меттік ұйымдарда, жеке шаруашылықтар мен қожалықтарда‚ кооператив- терде жұмыс істеушілердің‚ жеке еңбек қызметімен айналысушылардың‚ əртүрлі оқу орындарында өндірістен қол үзіп оқитын жастардың‚ əскери қызметшілердің‚ т.б. жалпы санын сипаттайды. Жұмыссыздық – елдегі еңбекке қабілетті тұрғындардың бір бөлігі өзіне пайда- лы еңбекпен айналысатын кəсіп таба алмай дағдаратын əлеуметтік-эконо- микалық құбылыс. Жүйе – өзара қатынастар мен байланыстарда болатын, белгілі бір тұтастықты, бірлікті құрайтын элементтер жиынтығы. Жүйелік əдіс – негізгі міндеті құрылымы күрделі объектілерді – түрлі типтер мен кластар жүйелерін конструкциялау жəне зерттеу əдістерімен шұғыл- данатын ғылымдағы əдістемелік бағыт. жүктеу/скачать 0.51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|