БАҒдарламасы өскемен қ., 2013 жыл 1 Паспорт

2.2.3 Инфрақұрылымдық кешен

2.2.3.1 Телекоммуникация және байланыс

Облыста телекоммуникация және байланыс қызметтерін көрсететін 32 кәсіпорын, жұмыс істейді.

2012 жылы телекоммуникация және байланыс қызмет көрсетулерін іске асырудан түскен кіріс 13061,2 млн. теңгені құрады, бұл 2010 жылғы деңгейден 16,4 есе артты.

2010-2012 жылдардағы телекоммуникация және байланыс қызмет көрсетулерін іске асырудан түскен кіріс өзгеруінің динамикасы

Байланыс қызметін көрсету саласында 7 мыңнан аса адам еңбек етуде. Бұл кәсіпорындар бойынша орташа еңбекақы орта есеппен 70-90 мың теңгені құрайды.

2012 жылы телефон станцияларын салу, қайта жаңарту және жаңғырту жұмыстарын жүргізудегі жалпы шығын 1033,1 млн. теңгені құрады.

4 ауылда ескірген байланыс желілерінің орынына спутниктік байланыс желілерін қолданумен көлік желілерін жаңғырту жүргізілді. «Қазақтелеком» АҚ-ның өз қаражаты есебінен облыстың 35 ауылында сандық АТС жаңғыртылып, пайдалануға берілді.

Ауылда CDMA-450 стандартындағы сымсыз радио технологиясын қолдану нәтижесінде және телефондарды орнатуға кезекке тұруды болдырмау, ауа байланыс желілерін оңтайландыру кезіндегі сұранысты қанағаттандыру мақсатында 9 АЕМ-дегі ұқсас АТС абоненттері CDMA-450 радио желісіне ауыстырылды.

2012 жылы ауылдық жерлерде қосымша 11 516 телефон орнатылып, бүгінде АЕМ-дегі телефондардың жалпы саны 109 543 нөмірді, соның ішінде жеке тұлғалар 97344 нөмірді және заңды тұлғалар 7403 нөмірді құрайды.

2012 жылы АЕМ-де телефонмен пайдаланудың қосымша 57 ұжымдық пункті және 25 ұжымдық таксофон орнатылды. Барлығы 2010 жылғы 1 қаңтарға АЕМ-де телефонмен пайдаланудың қосымша 603 ұжымдық пункті мен 236 ұжымдық таксофоны жұмыс істейді.

Қазір өңірде телефон орнатылмаған саны 50 адамнан кем 4 ауылдық елді мекен бар.

Облыс аумағында Beeline, K-Cell, Activ, Dalacom, Pathword сияқты мобильдік байланыс операторлары жұмыс істейді, 2010 жылы саны 1000 адамнан асатын ауылдық елді мекеннің қамтылуы 91 %-ды құрайды.

2010 жылы Интернет қолданушылардың саны 100 үй шаруашылығына шаққанда 56,7 %-ды құрады.

Саланың даму жағдайына SWОT талдау:

Күшті жақтары:

1) телекоммуникация қызметі жүйесін дамыту;

2) АТС жаңа сандық Next Generation Networks технологиялармен ауыстыру;

3) интернет желісін барлық жерде тарату.

Әлсіз жақтары:

1) тіркелген байланыс абоненттерінің тығыздығының төмен деңгейі;

2) тіркелген байланыс нарығында нақты бәсекелестіктің болмауы;

3) интернет желісіне кең ауқымды қол жетімділіктің төмен дамуы;

4) ұялы байланысқа жоғары тарифтер.

Мүмкіндіктер:

1) тұрғындар мен ұйымдарды қол жетерлік және сапалы байланыс қызметімен қамту;

2) азаматтар мен ұйымдардың күнделікті өмірде ақпараттық-коммуникациялық технологияны кең қолдануына ауысу;

3) АЕМ халқының байланыстың универсальды байланыс қызметімен қамту.

Қауіптер:

1) телекоммуникациялық нарықта нақты бәсекелестіктің дамымауы;

2) азаматтық тағайындаудағы радио жиіліктің шектеулігі.

2.2.3.2. Құрылыс

Құрылыс басқа салалардан ерекшеленетін және ұйымдардың және басқармалардың ерекше формаларының құрылыс өндірісінің қажеттілігін мәжбүрлейтін ерекшеліктерге ие.

Бұл – құрылыс процессінің қатысушыларының көптүрлілігі, капиталдың қатысты баяу айналуы және тәуекелдің жоғары деңгейі.

Құрылыс саласын әрі қарай дамыту, сондай-ақ қауіпсіздікті және құрылыс өнімінің сапасын арттыру қазіргі жағдайларда негізгі экономикалық және саяси міндеттері болып табылады. Құрылыс кешені жалпы экономикаға зор әсер етеді, бұл әлеуметтік саладағы жағдайға маңызды емес.

14 кесте

мың тенге

Статистика мәліметтері бойынша 2012 жыл қорындылары бойынша негізгі капиталға инвестиция көлемі 263,4 млрд. теңгені құрады, бұл өткен жыл деңгейінен 9,9 % жоғары.

Құрылыс-монтаж жұмыстары көлемінің игеруі 82,2 млрд. теңгені құрады немесе өткен жылға 120,6 %.

Тұрғын үй құрылысына 15,1 млрд. теңге жолданды және тұрғын аудандардың жалпы ауданының 244,0 мың шаршы метрі пайдалануға берілді немесе өткен жылға 101,5 %.

.15 кесте

Көрсеткіштер	Өлш бірлік	2010 жыл	2011 жыл	2012 жыл
Негізгі капиталған инвестиция, с.і.	Млн. теңге	144669,8	239 634,029	263361,7
Шетел инвестициялары	Млн. теңге	1659,4	4687,6	1098,3
Құрылыс жұмыстарының көлемі	Млн. теңге	81326	96182,4	118122,6
Құрылыс монтаж жұмыстарына инвестиция	Млн. теңге	28505,7	105372,6	122429,5
Тұрғын үй құрылысына инвестиция	Млн. теңге	11004,0	12361,9	15102,6
Тұрғын үйді еңгізу	Мың ш. м.	222,4	240,5	244,010
Құрылыс ұйымдарының саны	Бірлік	779	746	778

Саланың даму жағдайына SWОT талдау:

Күшті жақтары:

1. 
   ағымдағы және күрделі жөндеу бойынша көлемдерді арттыру;
   
2. 
   тұрғын үй құрылысы сияқты секторларда құрылыс материалдарына сұраныстың тұрақты артуы;
   
3. 
   индустрияландыру картасы аясында өнеркәсіп сласын дамыту және жобаларды іске асыру.
   

1) құрылыс саласы мамандарының жетіспеушілігі;

2) қыс айларында қуаттылықты жеткіліксіз жүктеуді негіздейтін (тоқтауды арттыру) құрылыс жағынан сұраныстың мезгілдігі;

3) құрылыстың ескірген сметалық-нормативті базасы.

Мүмкіндіктері:

1) облыс алаңында басым салаларда құрылыс материалдарының өндірісі бойынша жаңа қуаттылықтар құру;

2) өндіріс ағымының теңгерімді сұлбасын әзірлеу, құрылыс жұмыстарының мезгілдігі және аумақтық орналасу проблемаларын шешу мақсатында жаңа және жандандыру жобаларын құру есебімен құрылыс материалдарымен жабдықтау, пайдалану;

3) жыл бойы ритмді құрылысты ұйымдастыру.

Қауіптер:

1. 
   қыс айларында құрылыс материалдарына шығындарды арттыру;
   
2. 
   құрылыс саласының қажетті білікті мамандар санының болмауы.
   

2005 жылдан 2012 жылға дейінгі кезеңде облыс бойынша 1791219 шаршы метр тұрғын үй салынған болатын, соның ішінде жылдар бойынша:

2005 жыл – 206 014 шаршы метр;

2006 жыл – 245 488 шаршы метр (2005 жыл деңгейіне 119% өсіммен);

2007 жыл – 194 003 шаршы метр (2006 жылдан 21% төмен);

2008 жыл – 230 117 шаршы метр (2007 жылдан 19% жоғары);

2009 жыл – 208 654 шаршы метр (2008 жылдан 9% төмен);

2010 жыл – 222 411 шаршы метр (2009 жылдан 7% жоғары);

2011 жыл – 240 522 шаршы метр (2010 жылдан 8% жоғары);

2012 жыл – 244 010 шаршы метр (2011 жылдан 1,58% жоғары).

2008-2010 жылдары өңірде Тұрғын үй құрылыс дамытудың 2008-2010 жылдарға арналған өңірлік бағдарламасы.

Бағдарламаның оң нәтижелеріне тұрғын үй құрылысы қарқынының өсімін ынталандыру, инвестиция үшін тұрғын үй құрылысының тартымдылығын арттыратын шарттар құру, кредиттік және жалдамалы тұрғын үй құрылысын жалғастыру, шамамен 3 426 отбасының тұрғын үй жағдайын жақсарту жатады.

Тұрғын үй құрылысының 2008-2010 жылдарға арналған бағдарламасының әрекеті кезеңінде жеке тұрғын үй құрылысының төмендеуі байқалады: 2008 жылы 124,5 мың шаршы метр салынды (2007 жылға 95%), 2009 жылы – 117,1 мың шаршы метр (2008 жылға 94,4%), 2010 жылы – 88,9 мың шаршы метр (2009 жылға 75,9%). Жеке тұрғын үй құрылысын дамыту үшін жер телімдерін бөлу, коммуникациямен қамтамасыз ету талап етіледі.

2012 жылы «Қолжетімді тұрғын үй-2020» бағдарламасын іске асыру басталды, оның шеңберінде Шығыс Қазақстан облысына жалдамалы тұрғын үй құрылысы бойынша қаржыландыру лимиттері 586,0 млн.теңгеден 3,6 млрд.теңгеге ұлғайтылған. Бұдан басқа, жалдамалы тұрғын үй алушылардың жаңа санаты – жас отбасы енгізілген. Сондай-ақ, несиелік тұрғын үй, «Жұмыспен қамту – 2020» бағдаралмасы шеңберінде тұрғын үй құрылысы жалғасуда.

2012 жылы жалпы ауданы 19,029 мың шаршы метр 6 несиелік үй (312 пәтер), соның ішінде 1 үй қайта пайдалануға енгізілді,, бұл 2011 жылғыдан 3 есе көп. 2012 жылы кезекте тұрғандар үшін жалпы ауданы 16,3 мың шаршы метр 6 көп қабатты тұрғын үй (364 пәтер) және 7 жеке салынған үй салынды және сатып алынды, бұл 2011 жылдың қорытындысынан 2 есе асады, жас отбасыларға жалпы ауданы 7,6 мың шаршы метр 3 үй (113 пәтер) сатып алынды.

Жұмыспен қамту – 2020 бағдаралмасының үшінші бағытын іске асыру шеңберінде жалпы ауданы 12,8 мың шаршы метр 1 көп қабатты тұрғын үй (60 пітер) және 114 жеке салынған үй енгізілді.

«Қолжетімді тұрғын үй – 2020» бағдарламасын кеңейту үшін 2013 жылы Шығыс Қазақстан облысы бойынша «Қазақстан ипотекалық компаниясы» Ипотекалық ұйымы» АҚ және «Самрұқ Қазына» Жылжымайтын мүлік қоры» АҚ арқылы екі бағытта тұрғын үй құрылысы жоспарланған.

Саланың даму жағдайына SWОT талдау:

Күшті жақтары:

1. 
   жеке тұрғын үй құрылысы үшін бос жер телімдерінің болуы;
   
2. 
   тұрғын үй құрылысы аудандарының инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымын дамыту.
   

1) жеке тұрғын үй құрылысын тұрақты дамыту үшін коммуникацияның жоқтығы;

2) қаржыландырудың жоқтығынан жалгерлік тұрғын үй құрылысының нашар дамуы;

3) құрылыс индустриясының қалыптаспаған тиімді нарығы;

4) экономикалық белсенді халықтың негзгі көлемін, соның ішінде жас отбасыларды қол жетімді тұрғын үймен қамтамасыз етпеу.

Мүмкіндіктер:

1. 
   жеке тұрғын үй құрылысын дамыту;
   

3) апаттық тұрғын үйды бұзу мәселесін шешу;

4) жаппай тұрғын үй құрылысы мақсатында аумақтарды кешенді игеру және салынған аумақтарды дамыту, бірінші кезекте экономикалық класс;

5) Қазақстан Тұрғын үй құрылыс жинақ банкі және Қазақстанның ипотекалық компаниясы сияқты қаржы институттарын дамыту;

6) қазіргі заманғы жаңа технологияларды енгізу жолымен құрылыс индустриясын дамыту, энергия тиімділік және экологиялық талаптарға сай келетін құрылыс материалдары, құрастыру және бұйым өндірісін арттыру, тұрғын үй құрылысында қазақстандық құрам үлесін арттыру.

Қауіптер:

тұрғын үй құрылысының, соның ішінде жеке тұрғын үй құрылысының құлдырауы.
2.2.3.3. Жолдар және көлік
Жолдар.

Өңір Республикадағы ең ұзын 11 835,8 км жалпы қолданыстағы автомобиль жолдарын алып жатыр, соның ішінде: республикалық маңызы бар – 3 414 км (28,9 %), облыстық маңызы бар - 3 186 км (26.9 %) және аудандық маңызы бар – 5 235,8 км (44.2 %).

Оның ішінде асфальт-бетон жамылғысымен жабылғаны – 748,5 км, қара қиыршықтасты жамылғысымен – 6331,9 км, қиыршықтасты және шағылтасты жамылғысымен – 3984,4 км және топырақты жамылғысымен – 771 км, сонымен қатар олардың үстіне 504 көпір және 6629 су өткізу құбырлары орнатылған.

16 кесте

Өткізілген талдауға сәйкесінше, 2010 жылдан 2012 жылға дейінгі аралықтағы облыстық және аудандық маңызы бар жалпы қолданыстағы автомобиль жолдарының техникалық – пайдаланушылық мониторинг жағдайы және техникалық – пайдаланушылық көрсеткішінің қатынасы келесі жағдайда өзгерген:

1) жақсы техникалық жағдайдағы жол ұзындығы 673,8 км-ден 807,7 км-ге дейін өсті, 133,9 км дейін артты;

2) қанағаттанарлық жағдайы 4716,3 км-ден 4995,2 км-ге дейін қысқартылды, немесе 278,9 км дейін азайды;

3) қанағаттанарлықсыз техникалық жағдайы 372,8 км-ден 3031,7 км- ге дейін 2658,9 км қысқартылды.

Күрделі және маңызды проблемалар автожол көпірлерінің және жолдардың көліктік-пайдалану жағдайы болып табылады. 2010 жылға дейін облыстық және аудандық маңызы бар жолдарда көпірлерді, жолдарды, су өткізгіш құбырларды сайманды тексеру бойынша жұмыстар өткізілген жоқ. 2010 жылы облыстық маңызы бар үш автомобиль жолдарының паспорттауы жүргізілген болаты, оның нәтижелері бойынша көпірлердің және су өткізгіш құбырлардың техникалық жағдайы ерекше қауіпті тударыда, 85 %-дан астамы қанағаттанарлықсыз жағдайда тұр және жөндеуді қажет етеді.

17 кесте

2010 жылдан 2012 жылға дейінгі аралықтағы автожол саласындағы негізгі көрсеткіштерінің өзгеру динамикасы

2010 жылдан 2012 жылға дейінгі аралықтағы автожол саласындағы бюджеттік инвестицияның соммасы 25,386 млрд. тенгені құрайды

Барлық жөндеу жұмыстары түрлері аталған қаражат есебінен елді мекендер мен қала көшелері және автомобиль жолдарының 573,2 км жөнделді, соның ішінде төмендегідей жұмыс түрлері:

1. 
   құрылыс, қайта жаңарту –33,4 км (5,8%);
   
2. 
   күрделі жөндеу – 200,0 км (34,9%);
   
3. 
   орташа жөндеу – 339,8 км (59,3%).
   

Жалпы қолданыстағы автомобиль жолдарының жыл сайын орта есеппен алғанда 200 км бұзылады екен, бір жылда орта есеппен 150 км жол жөнделеді. Желі ұзындығын еске ала отыра, қазіргі таңда қайта жаңартуды және жөндеуді талап ететін жол 5,9 км құрайды, мұны жөндеу үшін қаржыландырудың қазіргі деңгейі сақталатын болса, 25 жылдан артық уақытты қажет етеді.

Ұстау нормаларын қатаң сақтаған жағдайда ғана уақытынан бұрын бұзылу үрдісін тоқтатуға болады. Бұл бірінші кезекте қайта құру және қайта жаңартудан өткен телімдерге қатысты. Сонымен қатар қаржының жетіспеушілігінен орташа және күрделі жөндеу жұмыстарының уақытында жүрмеуіне жол береді. Осының салдарынан кейін толығымен қайта салуды талап ететін жолдардың саны жылдан-жылға көбеюде.

Қаржы салымының шектеулігі мамандандырылған жол-құрылыс және жол пайдалану техникаларында да көрініс табуда. Ағымдағы жұмыстарды атқаратын негізгі машиналар және механизмдердің жетіспеушілігі автожол түріне тәуелсіз. Республикалық және облыстық маңызы бар жолдардың қысқы уақытта ұсталатын қарын тазалау техникалары нормативтік қажеттіліктің 48 % құрайды, 80 жылдардан бастап қолданыста болғандықтан оның 50 % техникасы қанағаттанарлықсыз жағдайда.

Көгалдандыру бойынша орман жолақтарын кесіп әкеліп отырғызу іс – шарасы жақсы дамыған, ал жаңадан отырғызып оны баптау жұмыстары мүлдем жүрмейді.

Саланың даму жағдайын SWOT талдау:

Күшті жақтары:

1. 
   жеке өңірлер үшін жеке көліктік қатынас автожолдар болып табылады;
   
2. 
   рұқсаттама қабілетінің резервтері;
   
3. 
   көліктің түрлерінің инфрақұрылымының дамығандығы.
   

1. 
   негізгі құралдардың маңызды табиғи және моральді тозуы (инфрақұрылым және қозғалмалы құрамы);
   
2. 
   инновацияны және процесстерді автоматтандырудың төмен деңгейі.
   

1. 
   мемлекеттік-жеке меншік әріптестік механизмін дамыту;
   
2. 
   автомбиль жолдарының, көпірлердің көлік-пайдалану көрсеткіштерің жақсаруы және олардың тұтыну құманың жоғарылауы;
   
3. 
   автомобиль жолдары желілерін сақтау және дамыту;
   
4. 
   автомбиль жолдарын қайта жаңғыртудан және күрделі жөндеуден кейін телімдерде жөндеу аралық аралық мерзімдерді сақтау;
   
5. 
   автожол саласына сапаны басқарудың халықаралық стандарттарын енгізу.
   

1. 
   ішкі және сыртқы конъюктурасының нашарлау мүмкіндігіне байланысты макроэкономикалық тәуекелділіктер;
   
2. 
   бюджеттік қаржыландыруды қысқарту;
   
3. 
   бағалық тәуекелдер;
   
4. 
   заңнамалық тәуекелдер;
   
5. 
   техногендік және экологиялық тәуекелдер;
   
6. 
   кадрлық тәуекелдер;
   
7. 
   темір жол көлігінде жоғары тозудың және құралдың бұзылуының салдарынан апаттардың және техногендік катастрофалардың тәуекелділігі;
   
8. 
   қолданыстағы жол-пайдалану техникасының жоғары тозуы байқалады.