Техникалық жағынан жаңарту

2013 жылдың 1 қаңтарында облыста 25307 трактор, 11675 астық жинайтын комбайн, 24370 тұқым сепкіш, 73171 тырма, 190 тұқым тазартушылар, 3929 культиватор, 719 жоғары өндіруші егістік кешендері мен басқа ауыл шаруашылығы техникалары болды.

2013 жылдың 1 тамызындағы жағдай бойынша «ҚазАгроФинанс» АҚ арқылы лизингке облыстың ауыл шаруашылығы кәсіпорындары 2,3 млрд. теңге сомасына 199 бірлік техника, оның ішінде 83 трактор, 28 астық жинайтын комбайн, 18 егістік кешені, 21 тұқым сепкіш және басқа техникалар сатып алды.

Ауылшаруашылығы тауар өндірушілеріне қолдау көрсету мақсатында ауыл шаруашылығы тауар өндірушілеріне суаруға арналған суларды жеткізу жөніндегі қызметтердің құнын төлеу үшін 2013 жылға республикалық бюджеттен 1 млн. 102 мың теңге (2012 жылы – 617,2 мың теңге) бөлінді.

Қостанай облысы – Қазақстан Республикасы ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің 9,3 беретін, дамыған мал шаруашылығы бар өңір болып табылады. Мал шаруашылығының табысты дамуы көбінесе оның жемшөп базасының мықтылығымен айқындалады. Облыс егіншілік пен тамақ өнеркәсібі қалдықтарының арқасында табиғи азықтық жайылымдары мен азықтық базаларының аса бай ресурстарына ие.

Мал саны мен мал шаруашылығының негізгі өнімдері бойынша облыс өңірлер арасында жетекші орындардың бірін алып отыр. 01.01.2013 жылға дейін өңірде мал шапуашылығының негізгі өндірушілері – халық шаруашылығы – 63,1, ауыл шаруашылығы кәсіпорындары – 35,7, шаруа (фермерлік) қожалықтары – 1,2 болып табылады.

Облыстың мал шаруашылығында ет-сүт мал шаруашылығы (ірі қара мал басы), шошқа шаруашылығы мен құс шаруашылығы, сонымен қатар жылқы өсіру саласы дамыған.

2007 жылмен салыстырғанда 2012 жылы ауыл шаруашылығы малдары мен құстарының басының: қой мен ешкі – 16,1-ға, жылқы – 12,3-ға, құс – 17,3-ға өсуіне қол жеткізілді, ірі қара мал басы – 26,6-ға, шошқа – 37,2-ға азайды.

Барлық меншік нысанындағы шаруашылықтар 2012 жылы 187,7 мың тонна – тірі салмақта ет; 332,3 мың тонна – сүт, 527,2 млн. дана – жұмыртқа өндірді. 2011 жылға қарағанда мал шаруашылығы өнімдерін өндіру көлемінің өсуі ет – 21,9-ға, сүт – 42,8-ға, жұмыртқа – 4,7 құрады.

Облыста сүтті мал шаруашылығы өте күрделі және ерекше сала болып табылуына қарамастан, жеткілікті тиімді дамып келеді. Бұл салада оң қарқын байқалуда, 01.01.2013 жылы сүт өндірісінде үлес салмақ (барлық санаттағы шаруашылықтарда) 14,5 және бір сиырдан орта жылдық сүт сауу 2751 кг құрайды.

2013 жылдың қаңтар-маусымында тірі салмақта 67 мың тонна ет (5,5%-ға төмендеді), 220 мың тонна сүт ( 3,4%-ға өсті), 258 млн. дана жұмыртқа (6,2%-ға төмендеді) өндірілді.

2013 жылдың 1 шілдесіндегі жағдай бойынша облыста ірі қара мал басының саны 438,3 мың басты (өткен жылдың ұқсас мерзімімен салыстырғанда 2,6%-ға өсті), оның ішінде сиыр – 186,2 мың басты (9,3%-ға өсті); шошқа – 240,3 мың басты (30,9%-ға төмендеді); жылқы – 93,8 мың басты (1,7%-ға өсті); қой – 363,1 мың басты (2%-ға өсті); ешкі – 73,8 мың басты (4,7%-ға өсті); құс – 3 925 мың басты (15,9%-ға төмендеді) құрайды.

2013 жылдың 1 қаңтарында асыл тұқымды малдарды мемлекеттік тіркеу мәліметтері бойынша барлық санаттағы шаруашылықтарда асыл тұқымды мал басының болуы мынадай түрлер бойынша:

- ІҚМ - 63098 бас, оның ішінде сиыр 24317 бас (1.01.2012 жылға – 47206 және 22010 бас, өсім 33,7%, тиісінше 10,5% құрады). Жалпы мал басынан асыл тұқымды ІҚМ басының үлесі 2013 жылы 16,6% (2012 ж. – 12,2%) құрайды;

- жылқы 542 бас (2012 жылы – 519). Асыл тұқымды жылқы санының өсуі 4,4% құрайды;

- шошқа 1442 бас (2012 жылы – 2662 бас), 46%-ға төмендеді;

- құс 187022 бас (2012 жылы – 167883 бас), 11,4%-ға ұлғайды.

2013 жылы малдың қайта өндірісінде биотехнологиядағы ғылымның озат жетістіктері негізінде алынған мүлде жаңа асыл тұқымдық материалды (ұрық трансплантациясы мен біржыныстық тұқым) қолдану жөнінде жұмыс жалғастырылуда.

126 аттестацияланған ұрғашы мал басын қолдан ұрықтандыру пункттері қызмет етеді.

Мал шаруашылығын әрі қарай дамыту мақсатында облыста малды ұстау мен бағу технологияларын жетілдіру жөнінде мақсатты жұмыс жалғасуда. 9 мал бордақылау алаңдары, 1 сүт-тауарлық фермасын салу және 6 құс фабрикасын салу бойынша ивестициялық жобалар іске асырылуда.

Облыстың мал шаруашылығын дамытуға 2013 жылы көлемі 934,7 млн. теңгені құрайтын «Асыл тұқымды мал шаруашылығын қолдау» бағдарламасы бойынша, сондай-ақ әрекет етуі 2007 жылдан басталып, қазіргі күні қаржыландыру көлемі 5 есе ұлғайып, 2598,6 млн. теңгені құрайтын «Мал шаруашылығы өнімінің сапасы мен өнімділігін арттыру» бағдарламасы бойынша республикалық бюджеттен қаржылық қаражаттың бөлінуі ықпал етуде. Сонымен қатар жыл сайын облыстық бюджеттен «Мал шаруашылығын қолдау» бағдарламасы бойынша 20 млн. теңгеден астам қаражат бөлінді.

Ауыл шаруашылығы малдарын кезең-кезеңмен теңдестіру жүргізіліп тұрады.

Ветеринария

Облыста мал шаруашылығы өнімдерінің қауіпсіздігі мен эпизоотикалық қолайлылықты қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылдануда.

2013 жылдың 1 қаңтарына дейін жергілікті атқарушы органдардың ветеринарлық қызметі 228 мал дәрігерімен қамтамасыз етілген, қажет болған жағдайда 299 (76). Облыстың барлық аудандары мен қалаларында 294 ветеринар мамандары жұмыс істейтін (қамтамасыз етудің 95) 237 ветеринарлық пунктпен мемлекеттік ветеринарлық ұйымдар (МВҰ-ветстанциялар) құрылды. Оларды материалдық-техникалық жарақтандыру басталды. Бұл мақсаттарға Республикалық бюджет қаражатынан 1012,0 млн. теңге бөлінді.

2013 жылы 10 инфекциялық ауруға қарсы малдардың түрлері бойынша эпизотикаға қарсы іс-шаралар, алдын алу екпелері бойынша әртүрлі манипуляциялардың 2683,0 мың, қандардың сынағын алу бойынша 891,3 мың манипуляциялар жүзеге асырылуда. Осы мақсаттарға республикалық бюджет қаражаты есебінен 681,2 млн. теңге бөлінді.

Мал ауруының диагностикасы мақсатында 226 мың ірі қара мал басы бүрселез ауыруына тексерістен өткізілді, ауру жұқтыру – 0,8 құрайды.

Облыста 29 мал сою пункттері және 60 мал сою алаңдары қызмет етеді, 260 мал жерлейтін жерлер бар, олардан 31 – үлгілік, 229 – қарапайым болып табылады.

Құтырудың алдын алу үшін қаңғыған ит пен мысықтарды ұстау және жоюды ұйымастыру үшін жергілікті бюджеттен 22,4 млн. теңге көлемінде қаражат бөлінді, оның ішінен 16,0 млн. теңге (70) игерілді.

Азық базасы

2012 жылы азық дақылдарының алқабы 569,9 мың гектарды құрады, 2007 жылғыдан 27,2 артық.

2012 жылы 1017,8 мың тонна шөп, 56,3 мың тонна пішендеме, 616,5 мың тонна сабан, 54,5 мың тонна сүрлем, 385 мың тонна азықтық жем-шөп дайындалды, бұл өткен жылдардағы жем-шөпті ескергенде, қыста малды қорада ұстау кезеңінде қамтамасыз етті.

2015 жылғы қарай азықтың барлық түрлерін дайындау көлемі 1 малдың шартты басына шаққанда 25-30 центнер азықтық бірлікті құрайды.

Облыста 400-ден астам кәсіпорын ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеумен айналысады. 18-кесте