Білім беру бағдарламасы білім алушыларына ш ымкент, 2023 Мазмұны
Практикалық сабақтың тақырыбы: Жерге меншік құқығының пайда болу негіздері
жүктеу/скачать 439.92 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сабақтың мақсаты
- 19 Практикалық сабақ
| Практикалық сабақтың тақырыбы: Жерге меншік құқығының пайда болу негіздері
Сабақтың жоспары: 1. Меншік құқығы негіздері 2. Жерге меншік құқығы Сабақтың мақсаты: Жерге меншік құқығының негіздері. Иесіз жерге меншік құқығын алу мәселелері жер заңнамасының нормаларымен реттелген. Мәселен, "жеке меншік құқығынан немесе жер пайдалану құқығынан бас тарту" БҚ 82-бабына сәйкес меншік иесі өзіне тиесілі жер учаскесіне меншік құқығынан бас тарта алады, бұл туралы жариялай алады немесе осы құқықтарды сақтау ниетінсіз жер учаскесіне тиесілі құқықтардан оның жойылғанын айғақтайтын басқа да әрекеттер жасай алады. Сот шешімі бойынша мемлекеттік меншікке түсті деп танылмаған иесіз жер учаскесі оны тастап кеткен меншік иесінің иелігіне, пайдалануына және билік етуіне қайта қабылдануы не сатып алу ескіру мерзіміне байланысты меншігіне сатып алынуы мүмкін. Азаматтық-құқықтық мәмілелер (сатып алу - сату-сыйға тарту, айырбастау және т.б.) негізінде жерге меншік құқығын өтеулі; және өтеусіз беру. Пайда болу негізі — шарт. Ең көп тарағаны-жер учаскелерін сатып алу-сату. Мемлекет меншігіндегі жер учаскелерін сатып алу-сату тәртібі 2003 жылғы 13 қарашадағы №1140 жер учаскесін сату немесе жер учаскелерін жалға алу құқығы бойынша сауда-саттықты (конкурстарды, аукциондарды) ұйымдастыру және өткізу қағидаларымен реттеледі. Жеке меншіктегі жер учаскелерін сатып алу-сату тараптардың келісімі бойынша жүзеге асырылады. Жергілікті атқарушы органдар мемлекет меншігіндегі жер учаскелерін сатушылар болып табылады. Қазақстан аумағында оның заңнамасына сәйкес жеке меншік құқығында жер учаскелері болуы мүмкін жеке және заңды тұлғалар жер учаскелерін сатып алушылар бола алады. Жер учаскесінің меншік иесінің жер учаскесін сатуға құқығы жоқ: - егер жер учаскесі бөлінбейтін деп танылса, жер учаскесінде орналасқан ғимараттарды немесе құрылыстарды, сондай-ақ жер учаскесінің бір бөлігін тиісті түрде иеліктен шығармай; - ортақ бірлескен меншіктің барлық қатысушыларының жазбаша келісімінің болмауына байланысты (жазбаша келісім нотариалды расталуы тиіс); - Жер даулары және мәмілелер жасасуға кедергі келтіретін заңнамада белгіленген өзге де себептер болған кезде. Бұрын құрылыс салу үшін жер учаскелері тұрақты пайдалануға берілген немесе оларға қызмет көрсетуге арналған және мемлекеттен сатып алынбаған жерлерді қоса алғанда, жермен тығыз байланысты өндірістік және басқа да объектілер салынған азаматтар мен мемлекеттік емес заңды тұлғалар осы учаскелер меншікке сатып алынған жағдайда жер учаскелерін сатуды жүзеге асыра алады. Жер учаскесін немесе тұрақты жер пайдалану құқығын сатып алу-сату кезінде Сатып алушыға мәміле жасалған кездегі барлық ауыртпалықтары бар жер учаскесі беріледі. Жер учаскесінің бір бөлігімен сатып алу-сату мәмілесін жасау үшін бұл бөлік белгіленген тәртіппен оған кадастрлық нөмір бере отырып, дербес жер учаскесіне алдын ала бөлінуге тиіс. Тараптар арасындағы жер учаскесін сатып алу-сату шарты Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде белгіленген талаптарды сақтай отырып жасалады. Жер учаскесінің кадастрлық (бағалау) құны оларға қызмет көрсетуге арналған жерлерді қоса алғанда (2003 жылғы 2 қыркүйек-қазандағы) құрылыс салуға немесе ғимараттармен (құрылыстармен, құрылыстармен) және олардың кешендерімен салынған жеке меншікке берілген кезде жер учаскелері үшін төлемақының базалық ставкаларына, сондай-ақ төлемақының базалық ставкаларына сәйкес айқындалады ауыл шаруашылығы мақсаттары үшін жеке меншікке берілген жер учаскелері үшін (2003 жылғы 2 қыркүйектегі). Жер учаскелерін айырбастау және сыйға тарту жер заңнамасының нормаларында нақтыланбаған. Айырбастау және сыйға тарту шарттарының тәртібі мен жасалуы Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің нормаларымен реттеледі. Айырбас шартына ҚР Азаматтық кодексінің сатып алу-сату мәмілелерін реттейтін баптары қолданылады. Айырбастау шартын жасасу кезінде екі тарап та өздерінің жер учаскелерін сатушылар және айырбастау шарты бойынша алатын учаскелерін сатып алушылар ретінде әрекет етеді. Шарт жазбаша нысанда жасалып, нотариалды куәландырылуға тиіс. Сонымен қатар, ол мемлекеттік тіркеуге жатады. Азамат қайтыс болғаннан кейін мұрагерлік тәртібімен жерге меншік құқығының ауысуы. Жер құқығын алудың бұл тәсілі қайтадан жер заңнамасының нормаларымен реттелмеген, сондықтан Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына жүгіну қажет, егер бұл құрылысқа арналған немесе ғимараттар мен құрылыстар салынған жер учаскесіне қатысты болса, Қазақстан Республикасының азаматы немесе сирек жағдайларда шетелдік немесе азаматтығы жоқ адам мұра қалдырушы бола алады. Жер учаскесі өсиет бойынша да, заң бойынша да мұрагерлерден мұрагерлерге ауыса алады. Ядролық қаруды сынау жүргізілген жер учаскелерін мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы болған кезде ядролық қаруды сынау және кешенді экологиялық тексеру салдарын жою жөніндегі барлық іс-шаралар аяқталғаннан кейін ғана Қазақстан Республикасының Үкіметі меншікке немесе жер пайдалануға бере алады. Жеке меншіктегі немесе жер пайдаланудағы мұндай жер учаскелері реквизициялауға жатады және 1 бұл ҚР БҚ-да бекітілуі тиіс. Жер заңнамасы жер учаскелерін тәркілеуге байланысты қатынастарды реттеуді көздейді. Мәселен, 95-бапта "тәркілеу" заң актілерінде көзделген жағдайларда жер учаскесі меншік иесінен немесе жер пайдаланушыдан қылмыс немесе өзге де құқық бұзушылық жасағаны үшін санкция түрінде сот тәртібімен өтеусіз алынуы мүмкін делінген. Тәркіленген жер учаскелері мемлекет меншігіне қайтарылады. Тәркілеу объектісі болып табылатын осындай жер учаскелерін не жер пайдалану құқығын сату заңнамада белгіленген тәртіппен жүргізілуі мүмкін. Жер учаскесін жекешелендіру-бұл мемлекеттік меншіктегі жер учаскесін жеке, мемлекеттік емес заңды тұлғаларға және шетелдік заңды тұлғаларға меншік иесі ретінде мемлекеттің қалауы бойынша, осы Жарлықта белгіленген арнайы рәсімдер шеңберінде немесе ол айқындайтын тәртіппен жүргізілетін меншікке сату. Мемлекеттік қажеттіліктер үшін жер учаскелерін сатып алуға негіз болып табылады: 1) Халықаралық міндеттеме; 2) қорғаныс, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, сауықтыру, рекреациялық тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер мұқтажы үшін жер беру; 3) пайдалы қазбалар кен орны учаскесінің астынан (кең таралғандардан басқа)табылуы; 4) Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын жолдарды, электр беру, байланыс желілерін және магистральдық құбырларды, сондай-ақ мемлекеттік маңызы бар басқа да объектілерді салу; 5)құлау (құлау) қаупі бар апатты немесе тозығы жеткен тұрғын үйлерді бұзу; 6) қалалардың және өзге де елді мекендердің бас жоспарлары, аумақты аймақтарға бөлу схемалары және белгіленген тәртіппен бекітілген өзге де қала құрылысы немесе жерге орналастыру құжаттамасы. Жер учаскелерін меншікке немесе жер пайдалануға беруді жергілікті атқарушы органдар осы Заңда белгіленген құзыреті шегінде жүзеге асырады. Жергілікті атқарушы органның жер учаскелеріне тиісті құқықтар беру туралы шешімі өтініш берушіге көшірмесін тапсыра отырып, жерге орналастыру жобасы негізінде қабылданады .шешім қабылданған сәттен бастап жеті күн мерзімде жер учаскесіне меншік құқығын немесе жер пайдалану құқығын беру туралы шешімдер. Жер учаскесіне меншік құқығын алу жолдарын қарастыра отырып, олардың көпшілігі бар деген қорытындыға келуге болады, бірақ олардың барлығы жер заңнамасында көрсетілмеген. ҚР Жер кодексінде белгіленген әдістер Заңның бүкіл мәтіні бойынша ретсіз орналастырылады, жеке бапқа бөлінбейді. Біздің ойымызша, ҚР Жер кодексі, егер жерге меншік құқығын алудың барлық тәсілдері жүйеленіп, жеке бапта баяндалса ғана пайда көреді. Бұл ретте жеке меншікке және мемлекеттік меншікке тән сатып алу тәсілдерін саралау қажет. Меншік құқығының пайда болуының негіздері мыналар болып табылады: А. жеке меншік құқығының пайда болу негіздері: 1. Әкімшілік-құқықтық акт. 2. Мәмілелер. 3. 15 жыл ішінде жер учаскесін нақты иелену. 4. Сот шешімі. Б. мемлекеттік меншік құқығының пайда болу негіздері: 1. Нормативтік құқықтық акт. 2. Мәмілелер. 3. Сот шешімі. Меншік құқығын алу тәсілдері: А. жеке меншік құқығын алу тәсілдері: 1. Иесіз жер учаскесіне меншік құқығын алу. 2. Азаматтық-құқықтық мәмілелер негізінде жерге меншік құқығын беру. 3. Азамат қайтыс болғаннан кейін мұрагерлік тәртібімен жерге меншік құқығының ауысуы. 4. Заңды тұлғаны қайта ұйымдастыру кезінде құқықтық мирасқорлық тәртібімен жер учаскесінің ауысуы. 5. Жекешелендіру. 6. Меншік иесінің міндеттемелері бойынша жер учаскесіне өндіріп алу қолданылған жағдайда жер учаскесінің ауысуы. 7. Жер учаскесінде орналасқан құрылыстар мен құрылыстарға меншік құқығының ауысуы. 8. Жер учаскесін жеке меншікке беру. 9. Жер учаскесін оның құрылтайшыларының біреуі немесе бірнешеуі мемлекеттік емес заңды тұлғаның жарғылық қорына (капиталына) беру. Б. мемлекеттік меншік құқығын алу тәсілдері: 1. Иесіз жер учаскесіне меншік құқығын алу. 2. Азаматтық-құқықтық мәмілелер негізінде жерге меншік құқығын беру. 3. Азамат қайтыс болғаннан кейін мұрагерлік тәртібімен жерге меншік құқығының ауысуы (иесіз мүлік). 4. Заңды тұлғаны қайта ұйымдастыру кезінде құқықтық мирасқорлық тәртібімен жер учаскесінің ауысуы. 5. Ұлттандыру. 6. Реквизиция. 7. Тәркілеу. 8. Мемлекеттік қажеттіліктер үшін жер учаскесін сатып алу. 9. Меншік иесінің міндеттемелері бойынша жер учаскесіне өндіріп алу қолданылған жағдайда жер учаскесінің ауысуы. 10. Мақсаты бойынша пайдаланылмайтын немесе заңнаманы бұза отырып пайдаланылатын жер учаскесін алып қою. 11. Жер учаскесінде орналасқан құрылыстар мен құрылыстарға меншік құқығының ауысуы. Жер пайдалану құқығының пайда болу негіздері мыналар болып табылады: 1) Мемлекеттік органдардың актісі; 2) азаматтық-құқықтық мәмілелер; 3) нормативтік құқықтық акт; 4) заңнамада көзделген өзге де негіздер. Жерді пайдалану құқығын алу тәсілдері: 1) жер пайдалану құқығын беру; 2) азаматтық-құқықтық мәмілелер негізінде жер пайдалану құқығын беру; 3) әмбебап құқықтық мирасқорлық тәртібімен жер пайдалану құқығының ауысуы (мұрагерлік, заңды тұлғаны қайта ұйымдастыру); 4) меншік иесінің міндеттемелері бойынша жер пайдалану құқығына өндіріп алу қолданылған жағдайда жер учаскесінің ауысуы; 5) шаруашылық жүргізу құқығының немесе жедел басқару құқығының жер учаскесінде орналасқан құрылыстар мен құрылыстарға ауысуы; 6) жер пайдалану құқығын мемлекеттік емес заңды тұлғаның жарғылық қорына (капиталына) оның құрылтайшыларының біреуімен немесе бірнешеуімен беру. Жеке меншіктегі жер учаскесін уақытша пайдалану құқығының пайда болу негіздері азаматтық-құқықтық мәмілелер, атап айтқанда — жалдау шарты немесе жер учаскесін өтеусіз пайдалану шарты болып табылады. Жеке меншіктегі жер учаскесін уақытша пайдалану құқығын алу тәсілі деп иеліктен шығарусыз жүргізілетін азаматтық-құқықтық мәмілелер негізінде жеке меншікте болатын жер учаскесін уақытша пайдалану құқығын беру есептелуі тиіс. Сервитуттың пайда болуының негіздері мыналар болып табылады: 1) Нормативтік құқықтық акт; 2) мүдделі тұлғаның меншік иесімен немесе жер пайдаланушымен шарты; 3) жергілікті атқарушы органның актісі; 4) сот шешімі; 5) заңнамалық актілерде көзделген өзге де жағдайлар. Сервитутты сатып алу тәсілдері: 1) Нормативтік құқықтық актіні белгілеуге байланысты сервитутқа құқық алу; 2) азаматтық-құқықтық мәмілелер негізінде сервитутқа құқық алу; 3) сервитутқа құқық беру; 4) сот шешімі бойынша сервитутты беру; 5) жер учаскесіне құқықтың ауысуына байланысты сервитутқа құқық беру. № 19 Практикалық сабақ жүктеу/скачать 439.92 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|