Аяпбергенова гульсум сагындыковна
жүктеу/скачать 4.5 Mb.
|
| Ниеттестік-ынталандыру функциясы – болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзыреттіліктерін жобалар әдісі негізінде қалыптастырудың процесінде жүзеге асырудың міндеттілігіне деген сенімінің бекітілуінде және соның салдары ретіндегі, жобалаушылық іскерліктерін қалыптастырушы теориялық және практикалық білім негіздерін зерделеуге деген санамен пайымдалған ниеттестігі және тұрақты қызығушылығының оянуында сипат алады.
Гносеологиялық функциясы – болашақ бастауыш мұғалімдерінің арнайы құзыреттіліктерін жобалар әдісі негізінде қалыптастыруда жобалау объектісін танып білу; бастауыш мектепте жобалаушылық процесін ұйымдастыру әдіс-тәсілдері мен амалдарын сонымен қатар болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің жобалаушылық іскерліктерін қалыптастыру бағытындағы жеке психикалық ерекшеліктерін санамен пайымдай алуы. Жобалаушылық функция – болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзыреттілігін жобалар әдісі негізінде қалыптастыруға бағытталған оқу - тәрбие процесінің іс-әрекеті мазмұны, әдіс-тәсілдері және нақты тұлғалық бағдарланған жағдаяттарда ең тиімді педагогикалық тәсілдерді таңдай алуында көрініс табады. Бейімдеу функциясы – болашақ бастауыш сынып мұғалімінің арнайы құзыреттілігін жобалар әдісі негізінде қалыптастырудағы нақты педагогикалық процеске кіріккен. Бұл функцияның іске асырылуы зерттеліп отырған даярлықтың қалыптасуы бойынша рефлексиялық іскерліктерін дамытуға, оңтайландыруға стрестік факторларға тұрақтылығын жоғарылатуына септігін тигізеді. Ақпараттық-коммуникативтік функциясы – арнайы құзырларды жобалар әдісі негізінде қалыптастырудың механизмдері туралы тәжірибе мен дәстүрлі сабақтастық және құндылық бағдарларды қалыптастыратын құндылықтарды қамтамасыздандырады. Рефлексивтік функциясы – болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзыреттілігін жобалар әдісі негізінде қалыптастыру өзіне тиісілі өткендегі тәжірибе мен болашаққа жоспарды салыстыра отырып, оны саналы пайымдай алу. Демек, біз көрсеткен болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзыреттілігін жобалар әдісі негізінде қалыптасуы келешекте атқарылатын педагогикалық іс-әрекеттеріне қажетті жеке тұлғалық сапа-қасиеттерінің қалыптастырылуын қамтамасыз етеді. Бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзыреттілігін жобалар әдісі негізінде қалыптастыру моделінің тиімділігін жүзеге асыруда педагогикалық шарттарды айқындамас бұрын, әр түрлі шарт түсінігінің аспектілерін қарастыру орынды деп есептейміз. Педагогикалық процесті табысты жүзеге асыру педагогикалық жағдайларды жүзеге асырумен қамтамасыз етіледі. Оларды анықтау және негіздеу кезінде зерттеушілер зерттелетін объект туралы бір жақты ойлауға және олар шығарған шарттардың бағытын анық түсінуге негізделген қиындықтарға тап болады. Сондықтан біз «шарттар» және «педагогикалық шарттар» ұғымдарының мазмұнын талдауға және нақтылауға тырыстық, Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзыреттілігін жобалар әдісі негізінде қалыптастыру проблемаларының сипаты мен табиғатына сәйкес. Шарттар «қоршаған құбылыстарымен қарым - қатынасын білдіретін, ол онсыз өмір сүре алмайтын» философиялық категория. В.М. Полонскийдің пікірі бойынша, адамның адамгершілік, психикалық дамуына, оның мінез-құлқының пайда болуына, тәрбие мен оқытудың сапасына, сондай-ақ жеке тұлғаның қалыптасуына әсер ететін сыртқы және ішкі, табиғи, әлеуметтік әсерлердің жиынтығы ретінде қарастырылады [190]. «Педагогикалық шарттар» тұтас педагогикалық үдерісті жүзеге асыру кезінде туындайтын проблемаларды анықтауға және шешуге бағытталған. «Педагогикалық шарттар» феномені А.Я. Найн [191], В.И. Андреев [192], Е.В. Яковлевтың [193], және т.б. зерттеулердегі «педагогикалық шарт» феномені көптеген еңбектерде өз көрінісін табады. Бұл ұғымды талдай отырып, ғалымдар оның екі қырын сипаттайды: Бір жағынан педагогикалық шарттар педагогикалық процесс шараларының жиынтығы және материалдық-кеңістіктік ортаның объективті мүмкіндіктері ретінде қарастырылады (В.И.Андреев, А.Я. Найн, Н.М.Яковлева). Екінші жағынан» педагогикалық шарттар «педагогикалық жүйенің тиімді жұмыс істеуін және одан әрі дамуын қамтамасыз ететін компонент ретінде, мазмұны, ұйымдастыру формалары, оқыту құралдары (Н.В. Ипполатова, М.В. Зверева және т.б.). Педагогикалық модельдің, оның ішінде құрылымдық-мазмұндық модельдің құрылуы мен жұмыс істеуінің тиімділігі, ең алдымен, бірқатар педагогикалық жағдайлардың сақталуына байланысты. Осы зерттеудің мақсатты бағыттарын ескере отырып – болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзыреттіліктерін жобалар әдісі негізінде қалыптастыру құралы ретінде ақпараттық-білім беру ортасының моделін жасау, теориялық негіздеу және іске асыру-осы модельді құрудың соңғы кезеңі болып табылатын осы модельдің тиімді жұмыс істеуінің педагогикалық жағдайларының кешенін анықтаймыз. Қазіргі зерттеулерде «педагогикалық шарт» ұғымын көптеген ғалымдар әр түрлі түсіндіреді: – «дидактикалық мақсаттарға жету үшін мазмұн элементтерін, әдістерді, тәсілдерді, сондай-ақ оқытудың ұйымдастырушылық формаларын мақсатты таңдау мен қолданудың нәтижесі» ретінде» (В.И. Андреев); – «қойылған міндеттерді шешуге бағытталған мазмұнның, формалардың, әдістердің, құралдардың және материалдық-кеңістіктік ортаның объективті мүмкіндіктерінің жиынтығы» ретінде» (А.Я. Найн); – «педагогикалық жүйенің құрамдас бөліктерінің бірі ретінде, осы жүйенің жеке және процедуралық аспектілеріне әсер ететін және оның тиімді жұмыс істеуі мен дамуын қамтамасыз ететін білім беру және материалдық- кеңістіктік орта ерекшеліктерінің жиынтығын сипаттайды» (Н.В. Ипполитова, Н.С. Стерхова). «Педагогикалық шарттар» ұғымының күрделілігі мен көп өлшемділігіне қарамастан, кез-келген тұтас педагогикалық құбылыс педагогикалық жағдайлардың кешенімен байланысты екенін атап өткен жөн. Оның құрылымы Е.В.Яковлеваға сәйкес икемді және динамикалық болуы керек. Сонымен қатар, Е.В.Яковлев пен Н.О.Яковлева дұрыс атап өткендей, педагогикалық жағдайлар кешені қажеттілік пен жеткіліктіліктің қасиеттерімен де ұсынылуы керек [193, 36 б.]. Педагогикалық жағдайлардың қажеттілігі, әдетте, психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді, мекеменің тәжірибесін, ұсынылған жүйені құру жолдарын және эксперименттің анықталған кезеңінің нәтижелерін талдаудан кейін ғылыми жұмыстың теориялық бөлігінде көрініс табады, ал жеткіліктілік, керісінше, эксперименттік ғылыми жұмыстың нәтижелерінен алынады. Педагогикада шарт білім беру процесінің тиімділігіне әсер ететін сыртқы жағдайлар ретінде түсіндіріледі. Кейбір зерттеушілер (А.С. Белкин, Л.П. Качалова, Е.В. Коротаева және т.б.) педагогикалық жағдайларды процестің табыстылығына оң әсер ететін сыртқы орта ретінде немесе оқыту мақсатына қол жеткізуді қамтамасыз ететін педагогикалық ықпал ету шараларының жиынтығы ретінде анықтайды. Сурет 3 – Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзыреттілігін жобалар әдісі негізінде қалыптастырудың педагогикалық шарттары Н.М. Борытко педагогикалық шарттарды педагогпен саналы құрастырылған педагогикалық үдерісті жүзеге асыруға айтарлықтай әсер ететін сыртқы жағдай ретінде түсінуді ұсынады. Бұл жағдайлар кездейсоқ пайда болмайды. Нақты мақсаттарға жету үшін оқытудың ұйымдастырушылық формалары, әдістері мен тәсілдері, мазмұны ретінде тұтас педагогикалық үдерістің компоненттерін анықтау, құрастыру және пайдалану нәтижесі болып табылады [186, 39 б.]. Осылайша, педагогикалық шарттардың болуы нақты зерттеудің мақсаттары мен міндеттерінің әртүрлілігімен және қоғамның мамандарға қойылатын талаптарына сәйкес қоғамның өзгергіштігі саласындағы теориялық-әдіснамалық тәсілдердің ерекшеліктерімен түсіндіріледі. Педагогикалық зерттеудің осы кезеңінде біздің міндетіміз – әр педагогикалық шарттардың мазмұндық сипаттамаларын ұсыну ғана емес, сонымен қатар әзірленген модельдің тиімділігін арттыру үшін оның әлеуетінің бар - жоғын дәлелдеу, содан кейін модельдің тиімді жұмыс істеуіне ықпал ететін анықталған жағдайлардың жеткіліктілігін растау (сурет 3). Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзыреттілігін жобалар әдісі негізінде қалыптастыру тиімділігі келесі педагогикалық жағдайларды жүзеге асыру шарттарымен қамтамасыз етіледі: Бірінші шарт – арнайы құзыреттілікті жобалар әдісі негізінде қалыптастыруға бастауыш сынып мұғалімдерінің ішкі мотивациясын дамыту: Бірінші педагогикалық шартты іске асыру болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзыреттілікті жобалар әдісі негізінде қалыптастыруға ішкі мотивациясын дамытуды өзектендіреді. Арнайы құзыреттілікті жобалар әдісі негізінде қалыптастыруға болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің ішкі мотивациясын дамыту дайындық процесі тиімділігінің маңызды сапалы көрсеткіші болып табылады. Оның тұлғалық және кәсіби бағытын іске асыруға деген қызығушылықтың, қажеттіліктің және ниеттің басымдығын болжайды, оған оның кәсіби әлеуетін іске асырудың өнімділігі тәуелді болады. жүктеу/скачать 4.5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|