221
Сүлеймен қарақшы
— Мимырт жүрiстерiңе қарағанда, ештеңе бiтiре
алмағансыңдар-ау, — дедi Аязбек өз атынан түсiп жатып.
— Әсте олай емес. Қайта екеуiнiң де жайын тез таптық. Ой,
сен, неге атыңнан түстiң? Мiн тез! Бiз де мiнейiк аттарға. Мына
тәжiк қышлақ дәл қазiр үстерiне жай түскендей болады, — дедi
Ажан.
— Ойпырмай-ә, шынымен екеуiн де демде бажарып келдiңдер
ме?
— Ажан мына есектер мен арбаны қайтпекпiз? — дедi Аязбек.
— Осы жерде қалдырамыз.
— Бiреу-мiреу бұлардың
сенiкi екенiн танып қойып, ертең
мiлисаға айтып жүрмей ме?
— Бұлар менiкi емес. Түнде Ажабадағы бiр сарттың үйiнен
ұрлап шыққам. Ау, ендi тұра бермейiк. Мына қамыс-ты жағалап,
ордаға дейiн жүрейiк те, одан соң екеу-екеу бөлiнiп,
Қоқанға
шығыс жақ шеттен кiрейiк. Мен Сүлеймендi үйге алып кетемiн.
Аязбек, кешке сенiң үйiңде жолығайық.
Осы оқиғаның ертесiне бұлар күткендей-ақ бүкiл Қоқан дүр
еткен. Мiлиса да екi-үш күн ары-берi шапқылап, өлтiрушiлердi
iздеген. Әрине, шын iздегенде табар ма едi, бiрақ өздерiне де
Исламқұлдың өлiмi керек болды ма, әйтеуiр iздеудi тез тиды.
Бәлкiм, Қоқан мiлисаларының басшылары оны тек сорып отыру
үшiн оған ерiк берген-ау. Әйтпесе шын достары болса өйтпес-
тi. Үш қатыны мен баскесер жандайшаптары пiрлерiнiң өлiмiн
iздестiруге қауқар да таныта алмады. Ол өлген соң артындағы
малдары мен дүние-мүлiктерiн өкiмет өз қарамағына өткiзiп
алды. Сөйтiп Исламқұлды жұрт бiрте-бiрте естен шығарды. Бiрақ
Исламқұл өлгенiмен Қоқанда қарақшылық тиыла қойған жоқ.
Қарақшылық болғанда — ашық қарақшылық емес. Сырт көзге
көрiнбегенiмен, күн сайын бiр бұзақылық жасайтын баукеспелiк,
баскесерлiк iстердi машық еткен кiлең бұрынғы басмашылар мен
ұрылардан тұратын топтардың қарақшылығы. Қоқандағы жаңа
өкiмет қазiрше оларды жусатып салуға дәрменсiз. Исламқұлдан
кейiн Сүлеймен олардың талайымен алысты. Бiрiн жеңдiм десе,
алдынан тағы бiрi шығады. Арпалыспен өтiп жатқан өмiр…