Диплом жұмысы Оқушылардың коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастырудағы оқытудың белсенді әдістері
жүктеу/скачать 339.2 Kb.
|
| Классикалық әдістеме
Бастауыш мектепте ағылшын тілін оқытудың классикалық әдістері көп жылдар бойы қолданылады. Олар грамматикалық-аударма тәсіліне негізделген. Әрбір сабақтың негізі – қазақ тілінде түсіндірілетін ағылшын тілінің грамматикалық бөлімі. Мұғалім оқушылармен белсенді жұмыс істейді және негізгі сәттерді түсіндіреді. Өз кезегінде оқушылар ережені үйренеді, мәтінмен жұмыс жасайды және бекіту үшін жаттығуларды орындайды. Бірақ мұндай көп теорияда оқушылар жиі жоғалады және сөйлеу дағдысын жасай алмайды. Сондықтан бұл әдіс коммуникативтік және басқа да тәсілдермен үйлесімде ғана тиімді болып табылады. Коммуникативтік әдістеме Ағылшын тілінің коммуникативтік әдістемесі бойынша бастапқы курсы балаларда жазу, оқу, ағылшын тілін есту арқылы қабылдау және, әрине, ауызша қарым-қатынас сияқты дағдыларды дамытуды білдіреді. Сабақтар, сондай-ақ тапсырмалар нақты тақырыптарға ие: отбасы, ауа райы, мектеп, хобби, жұмыс және т. б. тақырыптарындағы диалогтар мен мәтіндер. Әдістеменің ерекшелігі – оқушылардың жұппен жиі жұмыс істейтіндігі. Оқыту оқушылар арасындағы қарым-қатынас арқылы өтеді, бірақ грамматика мен күрделі тақырыптарды жақсы түсіну үшін мұғалім ана тілінде түсіндіреді. Доман Глена Әдісі Орта мектепте ағылшын тілін оқытудың өте танымал әдісі. Ол тіпті 6-7 жастағы балаларды оқыту үшін қолданылады. Тәсіл сөздер немесе суреттер бейнеленген карточкалармен жұмыс істеуге негізделген. Мұғалім карточканы көрсетіп, сөз сөйлейді. Содан кейін оқушы жаңа сөздерді қайталайды және үйренеді. Негізгі тілдік бірлік үшін Глен Доман сөзді қабылдайды және оқуды бастау слог және склод әріптерінен емес, сөздерді ұсынады. Доман Гленнің әдістемесі бойынша жұмыс жасау баланың үлкен (биіктігі 7 сантиметрден) қызыл әріптермен жазылған сөздер жазылған карточкалар немесе слайдтар көрсетіледі және осы сөздер сөйлейді. Алдымен әрқайсысында бес сөзден үш жиынтық дайындалады. Алғашқы сөздер балаға ең қарапайым және таныс болуы керек. Баланың оқытудағы рөлі пассивті болса да, жаңа лексиканы есте сақтау өте оңай. Балаларда назардың әлсіз шоғырлануы. Сондықтан оларға мәтінмен жұмыс істеу немесе сөз үйрену керек емес. Доман Глен әдісі ең аз күш-жігерді талап етеді, оны әлемнің көптеген педагогтары мен балалары жақсы көреді. Жобалық және аралас әдіс Мектептерде ағылшын тілін оқытудың осы әдістері танымал емес. Оның мәні – тақырыпты зерделегеннен кейін, мәтіндерді талдағаннан кейін, мұғалім жаңа сөздерді үйренгеннен кейін: сценарий жазу, әңгіме жазу, диалог пен Т. Б. құру және өткізу. Басқа әдістерден түрлі тәсілдер мен тапсырмаларды үйлестіретін аралас әдіс жеке назар тұр. Бұл тәсіл әр түрлілікті енгізеді, сондай-ақ оқыту бағдарламасын оқушылардың мүдделеріне бейімдейді. Аралас Әдістеменің қатаң талаптары жоқ. Мұғалім әдетте оның оқыту ерекшелігі мен балалардың мүдделеріне сәйкес келетін әдістер мен тәсілдерді дербес таңдайды. Зайцева Әдістемесі Ағылшын тіліне оқыту ерекшеліктері мектеп әдістемесі бойынша Зайцева оқушылар кубиктер буындармен және әріптермен белгіленеді. Олардың көмегімен олар сөздерді құрайды және осылайша жаңа фразаларды есте сақтайды. Тәсілдің мақсаты – сөздер мен сөйлемдерді құру алгоритмін көрсету. Текшелер балаға тапсырманы жеңілдету үшін түрлі түсті болуы мүмкін. Уақыт өте келе оқушы диктовкаға түсті және әріптерді құрастыруға тырысады. Осындай шағын диктанттар тиімді, балаларда қиындық тудырмайды және тіпті ата-аналар да өткізе алады. Сурет – 5. Зайцев әдістемесі бойынша жасалған кубик Қазіргі уақытта шетел тілін оқыту барысында коммуникативтік қабілеті үлкен рөл атқарады және жаңа коммуникативтік негізде құрылды. Оқытудың коммуникативтік әдісі коммуникация процесінің үлгісі болып табылады, оның мақсаты ақпарат алмасу процесінде сөйлесуге қатысушыларды сөз сөйлеуге итермелейді. Коммуникативтік уәждеме субъектінің объективті шыншылдықпен өзара іс-қимылы негізінде туындайды, ол ой айту қажеттілігін тудырады, яғни коммуникативтік уәждеме оқушылардың ойлау әрекетінің мазмұнына байланысты. Бұл мазмұн неғұрлым қарқынды болса, оның мәніндегі қажеттілік соғұрлым қарқынды. Қарым-қатынас жасауға ұмтылу адамның бірлескен практикалық қызметке итермелейтін мотивтері арасында жиі жетекші орын алады. Жаңа материалды зерттеу сабағы. Бұл кезеңде оқушыларға грамматикалық ережелер, айтылу нормалары, лексика сияқты жаңа материалдар оқытылды. Оқушылар шет тілінің ауызша және жазбаша сөздерінде жаңа сөздерді, ұсыныстарды құрастыру принциптерін анықтады.Біз өз оқушыларымыздың міндеттерін жеңілдету үшін әдістемелік құралдарды, көрнекі материалдарды, сондай-ақ мультимедиа мүмкіндіктерінің барлық байлықтарын: дыбыс, суреттер, бейне, презентациялар пайдаландық. Сабақтар әр түрлі форматтарда өтті: дәріс, виртуалды экскурсиялар немесе роликтерді қарау, әңгімелесу және тіпті өз бетінше зерттеу және «тірі ойлау».Бізматериалдарды қаншалықты қызықты етіп жасасақ, соғұрлым оқушылар қызықтыра түсушы еді. Іскерліктер мен дағдыларға оқыту сабағы. Мұнда оқушыларда ережелерді автоматты түрде қолдану ғана емес, сондай-ақ оларды нақты жағдайларды және олардың тілдік мінез-құлқын өздігінен модельдеуге үйрету маңызды. Мұнда басты тәсілдердің бірі әрбір оқушы үшін жеке - жеке табыс жағдайын ұйымдастыру болып табылады. Фронтальды жұмыс мұғалімнің басшылығымен сынып оқушыларының қызметін болжайды. Ол оқушыларға өз және бөтен іс-әрекеттерін, өз және басқалардың нәтижелерін салыстыру үшін мүмкіндіктері аз. Оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастырудың алдыңғы формасы ұжымдық (қатар, бірақ бірге емес) және жеке құрамдастардан тұрады (әр адам мұғалімнің түсінігін жеке қабылдайды, әр оқушы сыныпта не істеп, мақсатқа жеке келеді). Бірақ, жеке жұмыс істей отырып, оқушы өз шешімінің дұрыстығына көз жеткізе алады, егер мұғалім тексеру ұйымдастырса немесе керісінше, қателіктің себебін түсінсе,өз ойларының барысын басқа оқушылардың бағаланған мұғаліммен айтылған жауаптарымен салыстыра алады. Фронтальды жұмыс кезінде мұғалім сабақта қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізу үшін сыныптың барлық оқушыларының танымдық қызметін бір уақытта ұйымдастырады. Сабақты ұйымдастырудың осы түрінде мұғалім түсіндіреді, айтады, оқиды, сұрақтар қояды, оқушылар тыңдайды, жауап береді, жазады. Мұғалім талап еткеннің бәрін орындайды. Бұл жағдайда оқушылардың қызметі анонимді оқушы ешкімге белгілі емес деп ойлайды. Оқушы біздің рұқсатымымызбен ғана жауап береді. Оқушылар мұғалімге бейімделеді, олардың назары әлсірейді, жұмыс скукқа әкеледі, көптеген оқушылардың оқуға деген қызығушылығы жоғалады. Сабақта оқушылардың танымдық іс-әрекетін ұйымдастырудың осы түрін пайдалану олардың өзара іс-қимыл, ынтымақтастық, өзара көмек мүмкіндігін болдырмайды, оқытуда жағымды эмоциялар туғызуға ықпал етпейді. өзара көмек көрсету, оқытуда жағымды эмоциялар туғызуға ықпал етпейді. Ұстазға келетін болсақ, ол сабақта оқушылардың жұмысын ұйымдастырудың фронтальды түрін қолдана отырып, сыныптың барлық ұжымдарына еркін әсер ету, оқу материалын бүкіл сыныпқа баяндау, оқушылардың жеке ерекшеліктерін есепке алу негізінде олардың іс-әрекетінде белгілі бір ырғаққа қол жеткізу мүмкіндігін алады. Бұл сабақта оқушылардың оқу жұмысын ұйымдастырудың фронтальды формасының сөзсіз артықшылықтары. Сондықтан жаппай оқыту жағдайында оқушылардың оқу жұмысын ұйымдастырудың бұл түрі заманауи мектеп жұмысында таптырмас және кең таралған болып табылады. Ойындарды екі бөлімге бөлуге болады. Сөйлеу дағдыларын қалыптастыруға ықпал ететін грамматикалық, лексикалық, фонетикалық және орфографиялық ойындар құрайды. Бөлім грамматикалық ойындар ашады. Көп рет қайталауды талап ететін грамматикалық құрылымдарды қолданудағы оқушылардың жаттықтыру балаларды өзінің біртектілігімен шаршатады, ал жұмсалған күш-жігер жылдам қанағаттана бермейді. Ойындар қызықты және қызықты жұмыс жасауға көмектеседі.[23] Грамматикалықтан кейін сөйлеу фундаментін логикалық жалғастыратын лексикалық ойындар жүреді. Фонетикалық ойындар сөйлеу дағдылары мен біліктерін қалыптастыру кезеңінде сөйлеуді түзетуге арналған. Ең соңында, сөйлеу және сөйлеу дағдыларын қалыптастыру мен дамытуға орфографиялық ойындар ықпал етеді, олардың негізгі мақсаты – зерделенген лексиканың емле жазуын меңгеру. «Шығармашылық ойын»деп аталатын ойын түрі бар. Бұл ойындардың мақсаты – сөйлеу дағдысы мен іскерлігін одан әрі дамытуға ықпал ету. Сөйлеу тапсырмаларын шешуде дербестік көрсету мүмкіндігі, қарым-қатынастағы жылдам реакция сөйлеу ойындарында көрінуі мүмкін. Дидактикалық ойындарды жоспарлау және өткізу кезінде мұғалімдер сақтауы тиіс негізгі талаптар: ойын оқу-тәрбие үрдісінің логикасынан жасанды байланбауы тиіс; қызықты, тартымды атауы болуы тиіс; шын мәнінде ойын элементтері болуы тиіс; бұзуға болмайтын міндетті ережелер болуы тиіс; санауыштар, рифмалар, өлеңдер болуы тиіс. Ең көп тараған сюжеттік-рөлдік ойындар, жаттығулар-ойындар, драмалық ойындар, құрастыруойындары. Сюжеттік-рөлдік ойындар ойлауды белсендіруге ықпал етеді, қандай да бір сабақ түріне, қандай да бір жаттығуларды орындауға қызығушылық туғызады, сондай-ақ оқушылардың оқылатын материалдың жаңалығына және орындалатын жаттығулардың әртүрлілігіне деген қажеттілігін қанағаттандыратын неғұрлым күшті уәждеуші фактор. Рөлдік ойын – бұл оның қатысушыларының адамдардың нақты практикалық іс-әрекетіне шартты түрде ойнауы, нақты қарым-қатынас жасау жағдайын жасайды. Мұнда оқытудың тиімділігі бірінші кезекте мотивация жарылысымен, пәнге деген қызығушылықтың артуымен байланысты. Барлық сыныптамаларда білімді ауызша баяндау әдістері бар. Оларға әңгіме, түсіндіру, түсіндіру, әңгіме, Нұсқаулық жатады. Ауызша әдістер оқытудың барлық кезеңдерінде қолданылады: жаңа материалды меңгеруге дайындық кезінде, оны түсіндіру, меңгеру, қорыту және қолдану барысында Әңгіме-бұл мұғалімнің оқу материалын бейнелі, әсем, жарқын монологиялық баяндауы. Бұл әдіс басқаларға қарағанда жиі кіші сыныптарда қолданылады. Мұғалім әңгімеге балаларға жарқын, жаңа фактілерді, оқиғаларды хабарлау қажет болғанда, балалардың тікелей бақылай алмайтынын айтады. Кейде біз балалармен әңгімелесу арқылы да ағылшын тіліне үйретеміз. Әңгіме – ойлау қызметіне, қиялға, бастауыш сынып оқушыларының эмоцияларына, олардың ой-өрісінің кеңеюіне әсер етудің қуатты көзі. Егер әңгіме пассивті әдістің белгілері көп болса, онда түсініктеме-күрделі мәселелерді жүйелі, логикалық, нақты, қолжетімді баяндаудың белсенді әдісі. Түсініктеме міндетті түрде балалардың қатысуымен, олардың жеке бақылауымен, іс-әрекет тәжірибесі мен үлгілерін көрсетумен сүйемелденеді, иллюстрациямен үйлеседі. [35] Әңгіме – түсіндіру және дәріс оқытудың монологиялық немесе ақпараттық-хабарлау әдістеріне жатады. Әңгімелесу оқу материалын баяндаудың диалогтық әдісі болып табылады,бұл осы әдістің маңызды ерекшелігі туралы өзі айтады. Әңгімелесудің мәні-мұғалім қойылған сұрақтардың шебер болуы арқылы оқушыларды ойлауға, ойлауды белсендіруге, зерделенетін фактілер мен құбылыстарды белгілі бір қисынды дәйектілікпен талдауға және тиісті теориялық қорытындылар мен қорытындыларға өз бетінше жақындауға итермелейді. Әңгіме диалог ретінде жүретін мұғалім сұрақтары мен оқушылардың жауаптары. Ол оқушының ой-өрісін мұғалімнің ой-өрісін ұстануға мәжбүрлейді,нәтижесінде оқушылар жаңа білімді меңгеруде бір қадам алға жылжиды. Сабақты баланың ойын осы сабаққа аударатындай тиімді әдісті қолдана отырып бастау керек. Ол әдістің бірі – диалог. Бұл әдіс бір жағынан оқушының тілін шетел тілінде сөйлеуге жаттықтыру болса, екінші жағынан диалог арқылы оқушымен тікелей сөйлесу болып табылады. Диалогты үлгерімі орташа оқушыларға пайдалану тиімді. Диалог арқылы әр сабақта оқушымен сөйлескенде сұрақтар қоя отырып, бүкіл сыныпты жұмылдырып алып, балалардың зейінін өзіне аудару арқылы түрлі тіл дамыту жұмыстарын жүргізуге болады. Шет тілінің басты мақсаты балаларға тілдімеңгерту болғадықтан, негізгі жасалынанатын жұмысымыз жаңа сөзді оқытуболды. Шет тілі сабағының бастымақсаты болған – тілді дамыту жұмыстары болды . Оқушылардың грамматикалық, лексикалық, фонетикалық материалдармен байланысты мәліметтер, ережелерді , түсініктемелерді ағылшын тілінде дұрыс қолдануды игерттік, өзінің ойын дұрыс , жүйелі түрде еркін жеткізуге үйреттік. Біз балалардың тілін дамыту үшін мынадай тәсілдерді қолдандық: 1) Грамматикалық тапсырмаларды әр түрлі етіп, түрлендіру; 2) Мазмұнды суреттермен жұмыс ұйымдастыру; 3) Оқушыларды топқа бөліп, өзара сөйлестіру; 4) Белгілі бір тақырыпта берілген әңгімені жалғастыру; 5) Шағын көріністер даярлату; 6) Мәтінмен жұмыс жүргізу; Оқушылар жаңа тақырыпты жан-жақты талқылады, байқағаным топтағы деңгейі орташа оқушыда топтық тапсырма барысында өз үлесін қосты. Өзара оқыту арқылы дарынды балалар өз кластастарына көмектесті. Диалог арқылы ынтымақтастық пен серіктестікті тудырды, оқушылар бір-бірінің ойымен де есептесуге ұмтылды, рөлдік ойыны арқылы тілдері жаттығып, образда ойнауға үйренді. Топтар өзара зерттеушілік әңгіме жүргізді: «бәлкім», «мүмкін», «солай емес пе» және т.б. сөздерді қолданды. Топтардың ішіндегі өзара талқылауда Арғын, Сабина, Меруерт, Диас, Жазира және Тәңірберген белсенділігімен ерекшеленді. Топ бірлесе ынтымақтастықпен жұмыс жасады.Әр топ мүшелерінің сыни тұрғыда ойлауы қалыптасқандығы байқалды.Оқушылар бір-бірін оқытты, сұрақтар қойып, жауап берді. Сабақ соңында топтар «Екі жұлдыз, бір тілек» аясында бір-біріне ұсыныс-пікірлерін айтып, толықтырды, бағалады.Өзімнің ой түйгенім топтағы деңгейі орташа оқушыда берілген тапсырма барысында өз үлесін қосты. Топ ішінде пікірлескенде, талқылағанда деңгейі орташа оқушылар да бос отырмады. Осылайша, өткізілген сабақтар оқушылар үшін өте қызықты сабақтардың біріне айналды. Менің мақсатым, аптасына жүргізілетін үш сабақ кезінде оқушылардың лексикалық қоры бай (белсенді және пассивті), оқыған лексиканы қолданатындай етіп жасау, сөздікті ең аз қолданғанда оқыса, бірақ ең бастысы, оқылған сөздерді ұзақ, мәңгі есте сақтап, лексикалық қорды өз бетінше толықтыра білсе, ағылшын тілін үйренуге деген қызығушылықты жоғалтпаса және оны әрі қарай жетілдірсе деген болды. Аптасына үш сабақ кезінде бұл қиын, кейде дерлік мүмкін емес. жүктеу/скачать 339.2 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|