Диплом жұмысының өзектілігі. Тіл адамзат қоғамында қатынас құралы, сөйлесім пікір алысудың құралы ретінде қызмет атқаратын құбылыс, біріншіден, тілсіз ешбір қоғам өмір сүре алмайды. «Тілсіз ұлт құрымақ»
Матаса байланысқан сөз тіркестері
жүктеу/скачать 492.5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Сұлтанның Сұлтан бол ғ алы
- Ба ғ уды ң да ба ғ уы
| 2. Матаса байланысқан сөз тіркестері
1. Зат есім мен зат есімнен құралған сөз тіркестері. а) Жалқы есім мен жалқы есімнің тіркесі. Ол тек - Еменалының Еменалы екенін, Мүсірептің түбі құл түрікпен екенін тал түсте танытса ғана айтпақ (Ғ.Мүсірепов). Бұл Сұлтанның Сұлтан болғалы, ең бірінші ең бірінші алған ақысы еді, ең бірінші жеген таяғы еді (І.Есенберлин). ә) Жалпы есім мен жалпы есімнің тіркесі. Әжейлердің әжесінен бері тартып келе жатқан әйел зарын естімеген, әйел зары азабын көрмеген, алмаған құдайды меңіреу деп, құрғыр деп қарғайды. (Ғ.Мүсірепов). Достармыздың достары - біздің достар («Маржан сөз»). 2. Сын есім мен сын есімнің тіркесі. Алақан соғуға қарап арқасы қозып үйренген қазақ өнерпаздарына бр қиынның қиыны, қияметтің қыл көі ірі («Қазақ әдебиеті»). - Ойбай, ол бір сөзбен бітпейтін қияметтің қияметі ғой (С.Жүнісов). Нанды күлге көміп пісіру, балғының балғысынан келе жатса да, көшпелі қазақтың ауызынан әлі дәмі кетпеген асы (Ғ.Мүсірепов). 3. Есімдік пен есімдіктің тіркесі. Сірә менің мен екенімді біліп кетті, ұмытпайын дегені (Ш.Жандарбекова). 4. Етістік пен етістіктің тіркесі. Бағудың да бағуы бар көрінеді. («Беласқан»). 3. Меңгеріле байланысқан сөз тіркестері 1. Барыс септікті сөз тіркестері. а) Зат есім мен зат есімнің тіркесі. Сазға саз, сөзге сөз («Маржан сөз»). ә) Есімдік пен есімдіктің тіркесі. Өзіме өзім қожа, өзіме өзім би болсам, рет келсе, басқаларға да үстемдік жүргізсем деген мүраты іске асар ма деген үміті бар («Жұлдыз»). 2. Табыс септікті сөз тіркестері. а) Зат есім мен зат есімнің тіркесі. мырзаны «мырза» десең желденеді, малайды «малай» десең тірі өледі («Маржан сөз»). Терезесінде зырылдауығы жоқ үйді «үй» деп керегі жоқ, - дейтін болды (Ғ.Мүсірепов). б) Етістік пен етістіктің тіркесі. Аулауын ауларсың, аузыңмен не қармарсың ?. («Маржан сөз»). Бұлар үйге кіргенде Құрмысы би не айтарын айтып болып, қоштасар сөзге таяп қалған еді (Ғ.Мүсірепов). Абзал соңғы сөзін айтарын айтсада отыра кеткен Сәулеге ойлы көзімен қарап қалды (Ә.Әбішев). 3. Шығыс септікті сөз тіркестері. а) Зат есім мен зат есімнің тіркесі. - Ой, көсегің көгерсін, Ақан балам, малдан мал, жаннан жан қоймай, берекемізді кетіріп еді (С.Жүнісов). Сол жерде сөзден сөз туды, бұл жігіт өз тағдыры жайында бір сыр шерткен еді (О.Сағынаев). б) Етістік пен етістіктің тіркесі. Өйтіп езу тартқанын көрсеткенінен көрсетпегені жақсы да (Ғ.Мүсірепов). ҚУМ-ның бір қабатын түгел ақтардық, алғанымыздан алмағанымыз көп сияқты (Ш.Жандарбекова) 4. Көмектес септікті сөз тіркестері. а) Зат есім мен зат есімнің тіркесі. «...Шіркін-ай досыңмен дос бол, қасыңмен қас бол. Досыңмен қастаспа, қасыңмен достаспа деп, Үлақшыға айта алмай қалдым-ау» (І.Есенберлин). - Әй, кемпір ішер шайыңды іштің ғой. Енді жаспен жас болмай, жаңа казандық жаққа барсаңшы (С.Жүнісов). ә) Есімдік пен есімдіктің тіркесі. Ағайынға зәбірің жоқ, өзімен өзі болып отыратын ырыс иесі бір момын адам едің, күндердің күнінде көре тү_ра айтпапсың деген өкпеңе қалармын деп әдейі бүрылдым...- деді (Ғ.Мүсірепов). жүктеу/скачать 492.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|