Джаншанло Р. Е
жүктеу/скачать 0.77 Mb.
|
34 кестеден байқағанымыздай, 2013 жылы операциялық қызметтен түскен ақша қаражаттарының негізгі кіріс көзі – тапсырыс берушілер мен сатып алушылардан түскен қаражаттар болып табылады (99,82%). Сол жылғы ақша қаражаттары түсімінің қосымша көзі – өзге табыстар (0,18%) болды. Ақша қаражаттарын жұмсау тарауларының арасында үлес салмағы көбі – сатып алынған өнімді төлеу (73,17%) тарауы, сондай-ақ еңбекақыны төлеу шығындарын да (16,3%), салықтар мен алымдар бойынша есептесулер (3,67%) мен өзге шығындарды (6,83%) да атап өткен жөн. 2013 жылғы операциялық қызметтен түскен ақша қаражаттарының таза түсімі 1148 мың теңгені құрады, бұл 2012 жылғы көрсеткіштен 452 мың теңгеге аз. Инвестициялық қызметтер тұрғысынан, №6 мекемеде ақша қаражаттарының қозғалысы байқалмады. Талдау мәліметтеріне сүйенсек, 2013 жылы мекеменің қарыздық қаражаттарды қолдануы тұтас ақша ағынының артуына алып келді (+6000 мың теңге). Мекемедегі ақша қаражаттарының өзгерісін сипаттайтын тұтас қорытынды, олардың әрбір қызмет түрі бойынша қозғалыс нәтижесінің сомасынан құралады. 2013 жылғы ақша қаражаттарының таза азаюы 40 мың теңгені құрады, бұл 2010 жылғы ақша қаражаттары шығысының жалпы сомасынан 280 мың теңгеге көп (-320 мың теңге). Факторлардың ықпалы ақша қаражаттарының қызмет түрлері бойынша таза сомасы арқылы бағаланады. Ақша ағындарын талдау әдістерінің ең негізгісінің біреуі – қалыптамалық әдіс. Қалыптамалық үлгілер мекеменің ақша ағындарын жоспарлау және жорамалдау саласында кең қолданыс тапқан. Қалыптамалық үлгі тікбұрышты кестеден тұрады, оның элементтері объектілердің өзара байланысын бейнелейді. Ол қаржылық талдау жүргізуге өте қолайлы, себебі ол әр түрлі, бірақ өзара қисындасқан экономикалық құбылыстарды қиыстырудың қарапайым да көрнекі тәсілі болып табылады. Қалыптамалық баланс мекеме балансының стандартты түрінің туындысы болып табылады, оны кесте түрінде оңай бейнелеуге болады, ондағы көлденең сызықтар бойынша пассивтер тараулары орналасса, тік сызықтарда – активтер тараулары жайғасады. Бухгалтерлік баланс қалыптамасының өлшемі активтер мен пассивтер тарауларының санына сәйкес келуі мүмкін, алайда практикалық мақсаттар үшін баланстың қысқартылған түрінің 10х10 өлшемі де жарайды. Қалыптамалық баланстар мыналарға мүмкіндік береді: - баланстың актив тараулары мен пассив тарауларының бірлігін анықтауға; - мекеме балансы бойынша активтер сапасын және оларды қаржыландыру көздерінің жеткіліктілігін анықтап, құрылымын есептеуге; - мекеменің қаржылық орнықтылығын, төлем жасауға қабілеттілігін, ресурстарды қолдануын бағалауға қажетті көрсеткіштер мен коэффициенттердің бүткіл жиынтығын есептеп шығаруға; - мекеменің қаржылық жағдайын әділ бағалап, есеп беру кезеңіндегі оның өзгерістерінің себептерін анықтауға; -мекеменің төлем жасауға қабілетсіздік шегіне жетуін сипаттайтын параметрлерді белгілеуге. Қалыптамалық баланстың құрылуы бірнеше этаптардан тұрады: 1) алдағы уақытта қолданылуы мүмкін мақсаттарға байланысты баланс қалыптамасының мөлшерін таңдау. Қалыптамалық баланстың табиғаты статистикалық болып келеді және ол кезеңнің басы мен соңындағы қаражаттардың жағдайын көрсетеді; 2) таңдалған қалыптама мөлшері бойынша стандартты баланстың біріктірме балансына айналуы; 3) баланс қалыптамасының құрылуы, қорытынды жолдар мен тармақтардың біріктірме балансқа сәйкес толтырылуы; 4) «алтын қаржыландыру» ережесіне сәйкес, мекеме қарамағындағы қаражат көздерін іріктеу; 5) қалыптамадағы баланс қорытындыларын есептеу және тексеру; 6) нәтижелері жорамалдық және аналитикалық есептеулерге қолданылуы мүмкін кезең ішіндегі ақша қаражаттарының өзгерісін көрсететін айырымдық (динамикалық) қалыптамалық баланстың құрылуы. Қазіргі таңда, мекеме жетекшілері активтерді қаржыландыру эффективтілігі мәселелерімен бетпе-бет келіп жатыр. Активтердің әрбір тобы қаржыландырудың нақты бір заңдылықтарына бағынады. Бұл заңдылықтар жалпыға бірдей «алтын қаржыландыру» ережелерінде көрсетілген: - инвестицияға қажетті қаржылық ресурстар, осы инвестицияларды жүзеге асыру нәтижесінде байланыстырылған күйінде қалғанға дейін мекеменің қарамағында болуы керек; - мекеменің кредиторлық берешегін басқарудың «алтын қағидасы» қалыптасқан іскерлік қатынастарға зиян келтірместен, өтеу мерзімін мүмкіндігінше арттыру ережесінен тұрады. Қалыптамалық балансты құрудағы ең жауапты және күрделі сатысы – «алтын қаржыландыру» ережелеріне сәйкес, мекеме қарамағындағы қаражаттар көзін таңдау сатысы болып табылады. Бұл ережеде мекеме активтерінің әр түрлі топтарын қаржыландыру заңдылықтары көрсетілген. Активтерді сауатты түрде қаржыландыру келесі жағдайларда көрініс табады: 1) инвестицияға қажетті қаржылық ресурстар, осы инвестицияларды жүзеге асыру нәтижесінде байланыстырылған күйінде қалғанға дейін мекеменің қарамағында болуы керек. Байланыстырылған ресурстар ұғымының астарында, мекеменің өзінің операциялық қызметінің жұмысын үздіксіз қамтамасыз етіп отыруға қажетті қаржылық ресурстар көлемінің бар болуы түсіндіріледі; 2) мекеменің кредиторлық берешегін басқару үшін «алтын қаржыландыру» қалыптасқан іскерлік қатынастарға зиян келтірместен, өтеу мерзімін мүмкіндігінше арттыру ережесінен тұрады «Алтын қағиданы» іс жүзінде қолдану мекеме активтерін қаржыландыру көздерін қатаң түрде регламенттеу және оларды қолдану тәртібінен көрініс табады. Қаржыландыру көздерін таңдау 35 кестеде көрсетілген рет бойынша, алдыңғы актив тарауларының берілген дереккөздер есебінен қамтамасыз етілген ақша қаражаттарының қалдығы шамасында жүргізіледі, ал әрбір келесі көзді тарту мекеменің қаржымен қамсыздандыру сапасының төмендеуінен хабар береді. 35 кесте – Мекеме активтерін қаржыландыру тәртібі
36 - 38 кестелерде ақша ағындарын қалыптамалық әдісті қолдану арқылы есептеу көрсетілген. 36 кесте - Біріктірме баланс
жүктеу/скачать 0.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||