Дост дијарынын јолчулары мүӘллиф: доктор мисбаһ ЈӘзди
Једдинҹи дәрс Илаһи өвлијаларын имтијазлары
жүктеу/скачать 2.39 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Аллаһын зикри вә Онунла үнсијјәт
Једдинҹи дәрсИлаһи өвлијаларын имтијазлары
Өвлијаларын имтијазларыМе’раҹ һәдисинин давамында охујуруг: “Еј Әһмәд, беһиштдә үст-үстә дүрр вә мирвариддән тикилмиш бир гәср вар... Бу гәсрдә мәним хүсуси бәндәләрим јашајыр. Һәр ҝүн јетмиш дәфә онлара нәзәр салыр, онларла данышыр вә мүлкләрини јетмиш дәфә уҹалдыб ҝенишләндирирәм. Беһишт әһли беһишт тәамлары вә пак шәрабларындан ләззәт алдыглары вахт онлар мәним зикримдән сөз вә кәламымдан ләззәт апарырлар.” Ислам Пејғәмбәри (с) суал верир: “Пәрвәрдиҝара, онларын әламәтләри нәдир?” Аллаһ-тәала һәзрәтин ҹавабында бујурур: “Онлар дилләрини чох данышмагдан, гарынларыны чох јемәкдән һәбс етмиш мәһбуслардыр.” Бәли, һаггында данышылан өвлијалар онларын тәкамүлү үчүн хејирсиз олан фајдасыз сөзләрдән вә фајдасыз јемәкләрдән чәкинирләр. Онлар ибадәт вә итаәтә мане олан һәр шејдән узаг дајанырлар. Онлар Аллаһын разылығы хатиринә данышыр, вәзифәләрини иҹра етмәк үчүн гидаланырлар. Ме’раҹ һәдисиндә беһишт гәсринин тәсвириндән мә’лум олур ки, биз ахирәт һәгигәтләрини тәсәввүр етмәк имканына малик дејилик. Ахирәт аләми бир чох хүсусијјәтләри илә бизим дүнјамыздан фәргләнир. Бизим дүшүнҹә сәвијјәмиз ахирәт һәгигәтләринин дәрк олунмасына имкан вермир. Јалныз бу дүнјада мөвҹуд олан хүсусијјәтләри гавраја билирик. Һансы ки, ахирәт аләми бизим дүнјамыздан көклү шәкилдә фәргләнир. Инсанын беш һисс үзвү ахирәт аләминин ҝерчәкликләрини дујмаг ҝүҹүнә малик дејил. Ахирәт аләминин ајә вә рәвајәтләрдә бәјан олунан хүсусијјәтләри һәмин аләм һаггында сәтһи бир тәсәввүр јарадыр. Һәмин аләмлә бағлы һәгигәтләри јалныз өз дүнјамыза бәнзәтмәләр әсасында тәсәввүр едирик. Әслиндә исә һәмин һәгигәтләри дәрк етмәк имкан хариҹиндәдир. Һәдисдә бизим дәрк едә билмәдијимиз бәјанлардан бири дә дүрр вә мирвариддән тикилмиш гәсрләрдир. Ады чәкилән ҹаваһирләр о гәдәр шәффафдыр ки, онларда һеч бир ләкә вә дүјүн мүшаһидә олунмур. Рәвајәтдә ујғун гәср һаггында дејиләнләр бизим дүшүнҹә сәвијјәмиздән чох-чох үстүндүр. Бә’зи рәвајәтләрдә беһишт евләринин гызыл вә ҝүмүш кәрпиҹләрдән тикилдији билдирилир. Мә’лумат верилир ки, бә’зи гәсрләрин дахили бајырындан ҝөрүнүр. Демәк, бу ҝүнкү дүнјамызда мөвҹуд олан ән мүасир тикилиләр дә беһишт сарајлары илә мүгајисәдә гамыш команы хытырдалыр. Беһиштин ән садә гәсрләри дүнјанын ән әзәмәтли сарајларындан минләрлә дәфә үстүндүр. Беһишт гәсрләри арасында фәргли хүсусијјәтә малик бир гәср дә вар. Бу гәсрин сакинләри чох дәјәрли беһишт тәамларындан јох, бу тәамлардан гат-гат үстүн бир һикмәтдән ләззәт алырлар. Әҝәр бир груп дүнја әһли беһишт тәамларына чатмаг мәгсәди илә дүнјада һарам ишләр ҝөрмәмишләрсә, бу гәсрдә олан инсанларын беһишт тәамларында ҝөзү олмамышдыр. Әслиндә беһиштин тәамлары вә пак шәраблары чох мисилсиз не’мәтләрдир. Бу барәдә Гур’ани-кәримдә охујуруг: “Беһишт әһлинин әјинләриндә јуха вә галын ипәкдән јашыл либаслар олаҹаг, онлара ҝүмүшдән биләрзикләр тахылаҹаг, Рәбби онлара пак бир шәраб ичирәҹәкдир.”1 Онлара ҝөзәл әтирли, пак, ағзы мүшклә мөһүрләнмиш шәраб ичирдиләҹәкдир.”2 Аллаһын зикри вә Онунла үнсијјәтБеһишт әһлиндән бир дәстәси Аллаһын өз хүсуси бәндәләри үчүн һазырладығы тәамлара е’тина етмәзләр. Ме’раҹ һәдисинин давамында охујуруг: “Беһиштдән олан бу дәстәнин ләззәти беһишт тәамы вә пак шәраб дејил. Онлар Аллаһын зикри вә Онунла сөһбәтдән ләззәт аларлар.” Бәс бу инсанлар Аллаһын зикри вә Онунла сөһбәтдән һансы ләззәти алырлар ки, диҝәр беһишт ләззәтләринә е’тираз етмирләр? Мәсәләни ајдынлашдырмаг үчүн бир мисал чәкәк: Рәнҝарәнҝ сүфрә архасында отурмуш инсан тәбии ки, сүфрәдә гојулмуш ән дадлы тәамлара мејл едәсидир. Истәнилән бир шәхс сүфрәдәки тәамлардан даһа дадлы олан тәама әл узадыр. Шүбһәсиз ки, өвлијалар беһишт тәамынын ләззәтиндән хәбәрсиз дејилләр. Онларын е’тинасызлығынын сәбәби даһа үстүн бир ләззәтин, Аллаһла үнсијјәт ләззәтинин олмасыдыр. Бу үнсијјәт беһиштин бүтүн тәамларындан вә пак шәрабларындан үстүндүр. Әҝәр бир шәхс тох оларса, ән дадлы јемәкләр дә она ләззәт вермәз. Инсан тәамдан о вахт ләззәт алыр ки, аҹлыг һисс етмиш олсун. Сусамамыш бир инсан судан бөјүк бир ләззәт ала билмәз. Инди суал олуна биләр ки, инсан даһа чох нәјә еһтијаҹлыдыр? Тәбии ки, организмимиз суја вә тәама даһа чох еһтијаҹ дујур. Амма бу еһтијаҹлар мадди бир еһтијаҹдыр. Амма инсанын инсанлығы онун гарнында дејил. Инсанын руһи, мә’нәви еһтијаҹлары да вар. Бу еһтијаҹлар мадди не’мәтләри елә үстәләјә биләр ки, аҹ вә сусуз инсан мә’нәви ләззәтләр далынҹа гачар. Инсанын руһунун ән бөјүк еһтијаҹы Аллаһдыр. Әҝәр истәнилән бир еһтијаҹ Аллаһын мүәјјән бир не’мәти илә тә’мин олунурса, руһун сон еһтијаҹы јалныз вә јалныз Аллаһдыр. Бир шејин вүҹуда ҝәлмәси үчүн Аллаһын истәји кифајәт едир.1 Бүтүн варлыг аләми Аллаһын ирадәси нәтиҹәсиндә әрсәјә ҝәлмишдир. Әҝәр Аллаһын истәк вә ирадәси кәсиләрсә, бүтүн варлыг аләми пуч олар. Әҝәр инсан варлыг аләминдә ијнә уҹу гәдәр чәкиси олмајан бир тикә тәамдан бөјүк ләззәт ала билирсә, тәбии ки, бүтүн варлыг аләмини јаратмыш Аллаһла үнсијјәтин ләззәти мисилсиздир. Инсанын һаваја, суја вә диҝәр шејә олан бүтүн еһтијаҹлары әслиндә Аллаһа олан еһтијаҹдыр. Бәшәрин еһтијаҹларыны вә бу еһтијаҹлары тә’мин едән не’мәтләри сајыб гуртармаг чәтиндир. Амма бүтүн не’мәтләри јарадан да, бүтүн еһтијаҹлары өдәјән дә Аллаһдыр. Инсан ән мүасир һесаблама техникаларындан истифадә етсә белә, өз еһтијаҹларыны сајыб гуртара билмәз. Әҝәр инсан өз еһтијаҹынын көкүнү вә ону тә’мин етмәк јолуну дәрк етсәјди, Аллаһла үнсијјәтин нә гәдәр бөјүк ләззәт олдуғуну анлајарды. Дүнјанын ән али ләззәтләри башдан ајаға мөһтаҹ олдуғумуз Аллаһын не’мәтләринин зәиф бир ишартысыдыр. Әҝәр инсан өз еһтијаҹларыны вә бу еһтијаҹларын кимин тәрәфиндән өдәндијини анлаја билсәјди, Аллаһла үнсијјәтдән бөјүк ләззәт аларды. Беһишт әһли бу ики мәсәләни чох ҝөзәл анламышдыр ки, еһтијаҹ нәдир вә бу еһтијаҹы јалныз Аллаһ тә’мин едә биләр. Гур’ани-кәримдә алчаг, мүнафиг, кафир бәндәләрә вериләҹәк әзаб һаггында данышыларкән ән бөјүк әзаб һаггында белә бујурулур: “Онлар Аллаһын мәрһәмәтиндән о гәдәр узагдырлар ки, Аллаһ онларла данышмаз вә онлара нәзәр салмаз.”2 Әҝәр Аллаһын өз бәндәси илә данышмамасы, она нәзәр салмамасы ән бөјүк әзабдырса, әксинә, бир бәндәјә нәзәр салмасы вә онунла данышмасы ән бөјүк мәрһәмәтдир. Бу мәсәләни дәрк етмәк чох мүһүмдүр. Бир мисал чәкәк. Ики ушаг бир-бирләри илә үнсијјәтдә олуб достлашдыглары заман әҝәр бири о бириндән инҹијәрсә, онун өз јолдашына ән бөјүк ҹәзасы күсмәк олур. Күсмүш ушаг о бири илә растлашдыгда она бахмыр, үзүнү јана чевирир. Бир-бирини севән инсанлар үчүн белә бир әзаб чох ағырдыр. Ушаг вахты өз фитрәтинин тәләби илә меһрибан бир бахышы һәр шејдән үстүн тутан инсан, тәәссүф ки, јаша долдугдан сонра ејни еһтијаҹлары лазымынҹа гијмәтләндирмир. Ушаг вахты күсмәкдән аҹы бир ҹәза танымајан инсан бир гәдәр јаша долдугдан сонра һејван сәвијјәсинә енәрәк јалныз дүнја малы әлдә етдикдә севинир вә дүнја малыны итирдикдә гәмләнир. Һансы ки, мә’нәви ләззәтләрин мадди ләззәтләрлә мүгајисәјә ҝәлмәјәнәҹәк дәрәҹәдә чәкијә малик олмасы ағыллы инсанларда шүбһә доғурмур. Тәәссүф ки, мә’нәви ләззәтләрин дәрк олунмасында һәмин алчаг мадди ләззәтләр бөјүк бир манеәјә чеврилмишдир. Гарын, ҝејим вә саир дүнја ләззәтләринә әсир олмуш инсан Аллаһа олан еһтијаҹыны һисс етмир. Јаш өтдүкҹә ујғун һәгигәтләри јетәрли шәкилдә анламалы олан инсан мадди ишләрлә баш гатараг, һејвансајағы бир һәјат сүрүр. Белә бир рәзил вәзијјәтдән гуртулмаг үчүн чалышмаг лазымдыр. Инсан нәјә чох диггәт јетирирсә, она да даһа чох бағланыр. Мә’нәви не’мәтләрдән зөвг алмаг үчүн мадди не’мәтләрә диггәтимизи азалтмалыјыг. Ҝеҹә-ҝүндүз иш-пешәси ләззәтли јемәкләр ардынҹа гачмаг олан инсан ҝүнбәҝүн даһа да һејванлашыр. Артыг онун ич ҝөзү тутулур вә јемәк-ичмәкдән гат-гат үстүн мә’нәви ләззәтләрин олдуғуну һисс етмир. Бәли, бу чиркин вәзијјәтдән гуртулмаг үчүн дүнја не’мәтләринә ҝөз јуммаг лазымдыр. Јалныз мадди не’мәтләрә арха чевирдикдән сонра мә’нәвијјат сәмасынын улдузлары ҝөрүнмәјә башлајыр. Мә’нәви ләззәтләр о гәдәр үстүндүр ки, һәтта беһишт әһлинин бир дәстәси ахирәтин мисилсиз тәам вә пак шәрабларына нәзәр салмыр. Бәли, онлар үчүн даһа бөјүк ләззәт вар. Бу, Аллаһын зикри вә онунла данышмаг ләззәтидир. Ашиглик иддиасында олан кәс узун ајрылыгдан сонра мә’шугла ҝөрүшдүјү вахт сүфрәјә ҝиришиб гарныны долдурурса, мадди не’мәтләри мә’шугу илә үнсијјәтдән үстүн тутурса, онун иддиалары шүбһә доғурмаја билмәз. Ахирәтдә беһишт тәамларына нәзәр салмајан инсанлар дүнјада да ејни ҹүр рәфтар етмиш инсанлардыр. Әҝәр бир кимсә дүнјада јемәк-ичмәјә һәвәскар оларса, шүбһәсиз ки, беһиштдә дә бу һәвәсин әсарәтиндән гуртула билмәз. Чүнки инсанын ахирәт истәкләри онун дүнја истәкләринин давамыдыр. Ахирәтдә инсанлара верилән ләззәт онларын дүнја истәкләринә ујғундур. Аллаһ-тәала Гур’ани-мәҹиддә бујурур: “Онлар беһишт мејвәләри верилдији вахт дејәрләр ки, бу мејвәләр бундан габаг дүнјада бизә верилән мејвәләр кимидир.”1 Әҝәр инсан әввәлҹәдән бир мејвәнин, бир тәамын дадыны билмәзсә, тәбии ки, ону ҝөрдүјү вахт дүзҝүн дәјәрләндирә билмәз. Не’мәт одур ки, инсан әввәлҹәдән она әлагәли олсун. Гур’ани-кәримдә охујуруг: “Орада (беһиштдә) онларын үрәкләри истәјән вә ҝөзләрини охшајан һәр шеј олаҹагдыр.”2 Дүнјада азмы инсанлар пејғәмбәрләрлә, өвлијаларла сөһбәти диҝәр дүнја не’мәтләриндән үстүн тутмушлар?! Чүнки бу инсанлар даһа бөјүк ләззәт сорағында олмуш, өз руһи еһтијаҹларыны Аллаһа диггәтлә тә’мин етмишләр. Дүнјада пејғәмбәрләрлә үнсијјәт онлар үчүн Аллаһ үнсијјәтини әвәз етмишдир. Пејғәмбәрләрин исә тәбии ки, елә дүнја һәјатындаҹа Аллаһла үнсијјәт сәлаһијјәтләри олмушдур. Гур’ани-мәҹиддә охујуруг: “Аллаһ Муса илә ашкар шәкилдә данышды.”3 Аллаһла үнсијјәтә ҹан атан мө’минләр халгла бош данышыгдан чәкинмиш, сүкута үстүнлүк вермишләр. Беләләри һеч шүбһәсиз ахирәтдә өз арзуларына чатасыдырлар. Бә’зиләри мәҹлисә дахил оларкән данышмаг үчүн фүрсәт ахтарырлар, бә’зиләри дә сүфрә салынан кими ләзиз тәамлара ҝириширләр. Амма еләләри дә вар ки, хәлвәтә чәкилдикдә раһат нәфәс алыр вә Аллаһла мүнаҹата мәшғул олурлар. Ҹәмијјәт ичәрисиндә ҝүндәлик вәзифәсинә мәшғул олан Аллаһ ашигләри хәлвәт бир ҝушәни гәнимәт сајырлар. Она ҝөрә дә һәзрәт Пејғәмбәр һәмин инсанларын әламәтләри һаггында сорушдугда Аллаһ-тәала бујурур: “Бир-бирләрини бош данышыгдан, гарынларыны јемәкдән сахлајарлар.” Беләләри јалныз Аллаһын разылығыны газанмаг үчүн данышыр вә ибадәт гүввәси әлдә етмәк үчүн гидаланырлар. жүктеу/скачать 2.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|