Foydalanilgan adabiyotlar tizimi

247 
2. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoevning O`zbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisiga murojaatnomasi 
3. O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. –T.: O`zbekiston. 2017 
4. O`zbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi. T., Adolat, 2014y.
YOSHLARDA AXBOROT QABUL QILISH MADANIYATINI 
SHAKLLANTIRISH ZARURIYATI 
 
A.A.Yeshmuratova, -Nukus DPI assistenti 
M.A.Artikbayev TATU Nukus filiali assistenti 
 
Respublika telekommunikatsiya tizimlarini modernizatsiya qilish va 
rivojlantirish bo‘yicha loyihalarni amalga oshirish natijasida mamlakatimiz 
aholisining keng qatlamlari uchun Internet xizmatlaridan foydalanish borgan-sari 
engil bo‘lib bormoqda. Barcha sohalarda bo‘lgani singari dunyoning 
axborotlashuvida ham globallashuv jarayoni o‘zining kuchli tasirini ko‘rsatmoqda. 
Natijada axborotlar ko‘lami o‘lchab bo‘lmaydigan darajada kengayib, jamiyat 
kuchli axborotlar bosimi ostida qolmoqda. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev «Bizni hamisha 
o‘ylantirib keladigan yana bir muhim masala – bu yoshlarimizning odob-axloqi, 
yurish-turishi, bir so‘z bilan aytganda, dunyoqarashi bilan bog‘liq. Bugun zamon 
shiddat bilan o‘zgaryapti. Bu o‘zgarishlarni hammadan ham ko‘proq his etadigan 
kim – yoshlar. Mayli, yoshlar o‘z davrining talablari bilan uyg‘un bo‘lsin. Lekin 
ayni paytda o‘zligini ham unutmasin. Biz kimmiz, qanday ulug‘ zotlarning 
avlodimiz, degan da‘vat ularning qalbida doimo aks-sado berib, o‘zligiga sodiq 
qolishga undab tursin. Bunga nimaning hisobidan erishamiz? Tarbiya, tarbiya va 
faqat tarbiya hisobidan", deya barchamizni ogohlikka chorlagan edi.[daryo.uz]
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 29 – moddasida har kim 
fikrlash, so‘z va etiqod erkinligi huquqiga ega. Har kim o‘zi istagan axborotni 
izlash, olish va uni tarqatish huquqiga ega… deb takidlab qo‘yilgan.[O‘zbekiston 
Respublikasi Konstitutsiyasi: 13] Demak, jamiyatimizdagi yoshlarga «Sen uni 
o‘qima!», «Buni ko‘rma!» qabilida tasir o‘tkazishga hech kimning haqqi yo‘q. 
Unda kishilarni, ayniqsa, yoshlarni kuchli axborot bosimi tasiridan qanday yo‘l 
bilan himoyalash mumkin? Fikrimizcha, birdan — bir to‘g‘ri yo‘l yoshlarni 
axborotlarni ongli ravishda saralab qabul qilishga o‘rgatish, yani axborot qabul 
qilish madaniyati-INFOETIKAni shakllantirish zarur. Yoshlarning o‘zida 
axborotlarni qabul qilishda tanlash va saralashga nisbatan ehtiyoj bo‘lmasa, ular 
ongida infoetika madaniyati shakllanmasa, kuchli axborotlar bosimi ostidagi zararli 
g‘oyalar domiga tushib qolish xavfi orta boradi. 
Inson qalbi va ongini egallash uchun kurash hozirgi paytda shu darajada 
keskin tus oldiki, natijada aynan bu ishni o‘ziga kasb qilib olgan mutaxassislar 
armiyasi shakllanib ulgurdi. Ularni ilmiy tilda «Grifyorlar» deb atashmoqda Bu 
kasbdagilar inson bolasini internet orqali grifing yani taqib qiladilar. Keyingi 
vaqtda farzandlarining grifinglar taqibiga tushib qolishining oldini olish maqsadida 
ayrim ota-onalar kompyuterlariga maxsus «kiberpatrul»lar o‘rnata boshladilar. 
Biroq bu kabi usullar ham vaqtinchalik bir vosita bo‘lib, yoshlarda axborot qabul 
qilish 
madaniyatining 
o‘rnini 
bosolmasligi 
mutaxassislar 
tomonidan 
isbotlanmoqda.[edu.uz] 

248 
Ko‘pchilikda, ayniqsa, yoshlarda hali axborot qabul qilish madaniyati 
shakllanib ulgurmagan. Bugungi tezkor rivojlanishlar jarayonida axborot 
tarqatishning eng zamonaviy va samarali tasirchan vositalari kashf etilmoqdaki, 
ular oldida o‘qituvchining maruzalari zerikarli tusga kirib qoldi. Bugungi kun 
yoshlari kompyuter, INTERNET, ijtimoiy tarmoqlar, ko‘p kanalli teleko‘rsatuvlar, 
video, turli DVD, VSD kabi vositalarga «asir» bo‘lib qoldi. Achinarlisi, axborot 
tarqatish vositalaridan berilayotgan axborot va informatsiyalar oqimi yoshlar 
tomonidan to‘g‘ridan-to‘g‘ri «filtrlashsiz» qabul qilinmoqda, bu esa ular ongini 
zaharlab, manaviy-axloqiy dunyosini zaiflashtirmoqda. G‘arazli kishilar hali ongi 
to‘la shakllanib ulgurmagan bolalarni o‘z ota-onasiga, o‘z vataniga qarshi qayrab, 
ularning hayotiga, umriga zomin bo‘lmoqda. [Sh.Mirziyoev: 354] Bu kabi zararli 
oqimlarning oldini olish uchun manaviy tarbiyani oiladan, yani bolaning ilk 
tasavvurlari, tushunchalari shakllangan davrdan boshlash maqsadga muvofiq.
Yoshlarda axborot qabul qilish madaniyatini shakllantirish uchun oddiy 
kundalik hayotiy odatlar, ko‘nikmalarning qaysi biri to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri 
ekanligini ongli ravishda tushunib etish, axborotlarni saralab qabul qilishga 
o‘rgatishdan boshlash lozim bo‘ladi.
Infoetika yoxud axborot qabul qilish madaniyatini shakllantirish barkamol 
avlodni voyaga etkazishning muhim omillaridan biridir. 

жүктеу/скачать 4.15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: