Емтихан билеті №1 Саясаттану оқу және ғылым пәні ретінде. Жауап: Саясаттану — саясат туралы, яғни мемлекеттік және
Саяси партиялар, қоғамдық ұйымдар мәні, түрлері, ерекшелікте
жүктеу/скачать 1.78 Mb. Pdf көрінісі
|
| Саяси партиялар, қоғамдық ұйымдар мәні, түрлері, ерекшелікте
рі Партия» деген ұғым латын тілінен аударғанда «бөлік, бөлшек» деген м ағынаны білдіреді. Алғашқыпартиялар ежелгі Грецияда пайда болған. Жалпыпартиялардың даму кезеңдері: аристократиялық котерийлер (үйірмелер); саяси клубтар; көпшілік партиялар. Саяси партиялардың түрлері өте көп. Мысалға: кадрлық, көпшілік, кон серваторлық, реформаторлық, революциялық, заңды, заңсыз, басқару шы, оппозициялық, оңшыл, солшыл, орталық, парламенттікжәне антип арламенттік болып бөлінеді. Бұлпартиялардың идеяларында, бағдарл амаларындаерекшеліктері көрсетілген. Қоғамдағы партиялардың санына байланысты, бірпартиялық, қоспарт иялық және көппартиялықжүйелер қалыптасады. Партиялардың негізгі қызметтері: жекелеген пікірлерді, мүдделерді біріктіру, жүйелеу, қоғамдық деңгейг е көтеру; басқа партиялармен бәсекелестікте болу; белсенді мүшелерін саяси элитаға енгізу; мемлекет пен азаматтық қоғам арасындағыбайланысты тұрақты ету, д амыту; қоғамның дамуына байланысты белсенді жұмыстаратқару. Саяси партиялардың қоғамдық ұйымдарданайырмашылығы, олардың басты мақсаты – мемлекеттік билікке ұмтылу, ал қоғамдық ұйымдарбилікке ұмтылмайды, тек өзінің алдына қойған жалғызмәселесін шешуге тырысады. Қазақстандағы саяси партиялар мен қоғамдықұйымдар көп. Олардың бағдарламалары, алдарынақойған мақсаттары анық көрсетілген. Парт иялардыңдемократиялық қоғамды орнатуда маңызы өте зор. Қазақста ндық партиялар әлі қалыптасу үстінде депайтуға болады. 2. Партиялық және сайлау жүйелерінің ерекшеліктері Мемлекеттің саяси жүйесіндегі маңызды буыны – сайлау. Оның сипаты өкіметтің сайланбалы органдарықұрамына әсер ететіні сөзсіз. Сайлау жүйесі дегеніміз — өкімет органдарына ашықсайлаумен байланысты және сайлау тәртібі найқындайтын қалыпты қоғамдық қатынастаржиынтығы. Оның негізгі құрамдас бөліктері төмендегідей: берілген дауысты санау тәсілі мен депутаттық мандат беру мағынасында алып қарағанда, сайлаудың саясиұйымдастырылу ы бейнеленеді; сайлау процесі сайлаудың тікелей ұйымдастрыу жағынкөрсетеді. Сайлаушылардың берген даусын санау тәсілі мен депутаттық мандат беру ретіндегі сайлау жүйесідамыған шетелдерде абсолютті көпшілікті мажоритарлық жүйе (Франция), пропорционалды жүйе(Австрия, Бельгия, Франция), аралас жүйе түріндеқолданылады. Енді осы сайлау жүйелеріне байланыстықолданылатын сайлау кампан иялары, жарнама, ПР, сайлау үлгілеріне тоқталып, олардың Қазақстандақолдану ерекше ліктеріне мән беруге тырысамын. Демократия көшіне бет алған тәуелсіз мемлекетіміздіңкәсіби тұрпатта кемелденуін саралаудың мақсаттыжолында төл сайлау жүйесін жетілд іру үшін әлемдікөркениет тәжірибесіне де назарымызда аударуымызқа жет деп ойлаймын. Жоғарыда айтылғандарды қарасақ, алыс және жақыншет елдердегі са яси технологиялар тәжірибелерінжәне либералдық демократиялық д амуын зерттеудегіәдіснамалық негіздің пайда болуы мен даму тарихынадеген қызығушылық заңды және негізі бар құбылысбол ып табылады. Соңғы жылдары қазақстандық қоғам терең, сапалы ө згерістерді басынан өткеруде, оләлеуметтік- саяси жүйенің фундаменталдыпараметрлерін радикалды құрастыруы менбайланысты. Мемлекеттің саяси іс- әрекеткемонополиясынан бас тартуы, плюралистік жәнеполисубъекті ретінде қазақстандық саяси өмірдіңқалыптасуы жаңа парадигмаларды қажет етеді жәнепрактикалық қайта құру саласында, саяси нақтылықт ытеориялық ұғыну жағынан да осындай талаптар бар. |