педагогикалық мониторингті жетілдіре отырып, «барлық деңгейде білім беру сапасын бағалаудың ұлттық жүйесін енгізу» талабын қояды. Мониторингтік зерттеулер – білім беру ұйымдарының қызметін жүйелі бақылау, нәтижелерін өңдеп, талдау, ақпараттарды сақтау, жинақтау және тарату арқылы білім беру жүйесін дамыту үшін болжамдар жасау және басқару тетіктерін жетілдірумен айналысатын болады.
Қазіргі уақытта тек мұғалім ғана емес, оқушы (студент, магистрант) да жоғары балл жинап, күнделікті материалды терең меңгергенде ғана сапалы білім алу мүмкін екендігін жақсы түсінеді. Осыған орай, бағдарламаның «Білім беруді дамытудың мониторинг жүйесі» тарауында «білім беру нәтижелерін басқарудың базасы және даму жолдарын болжамдау түрінде білім беру мониторингінің бірыңғай жүйесі енгізіледі» деп жазылуы өте орынды.
Қазіргі ХХІ ғасырда білім беру үрдісін ақпаратпен қамтамасыз ету құралы – білім сапасын мониторингілеу және диагностикалау болып отыр. Ал, педагогикалық мониторинг дегенiмiз бiлiм беру жүйесiнiң қызметi туралы ақпаратты жинап, сақтап, саралап, таратуға және оның үздiксiз бақылап отыруға, даму болашағына болжау жасауға мүмкiндiк беретiн жұмыс жүйесi.
Педагогикалық мониторинг жасауға қажеттi ақпаратты жинау мына бағыттар арқылы жүзеге асырылады:
ақпараттың мазмұны;
ақпараттың сапасы;
ақпаратты басқаруда пайдалану.
Мониторинг жалпы педагогикалық ғылыми түсiнiктерге сәйкес керi байланыс, рефлексия деген ұғымды бiлдiредi. Педагогикалық мониторинг – қандай да бiр объективтегі, құбылыстағы өзгерiстердi ұзақ уақыт бақылау. Ең кең тараған анықтама: педагогикалық жүйе қызметiнiң даму мақсатындағы ақпараттарды жинақтау, сақтау, өңдеу, тарату болып табылады.
Г.А. Стефановскаяның анықтамасы бойынша “Педагогикалық мониторинг, бұл – диагностика, баға және педагогикалық үрдiстi жобалау, оның жүрiс барысын, даму перспективаларын қадағалау”.
Педагогикалық мониторингтiң педагогика теориясына және практикасына енуiне әсер етушi факторлар мыналар болып табылады:
педагогикалық жүйедегi инновациялық процестер;
педагогикалық менеджмент;
педагогикалық диагностика;
педагогикалық тесттер;
бiлiмдегi, тәрбиедегi, дамудағы жеткен жетiстiктер;
шығармашылық қабiлет.
Педагогикалық мониторингтiң негiзгi объектiсi бiлiмдiлiк және тәрбиелiлiк болып табылады. Мониторингтiң педагогикалық нәтижесi болып, бiлiм құрылымындағы, оқу дағдысындағы, тәртiбiндегi, қатынас жүйесiндегi тұлғаның бағытталуы болып табылады. Сонымен қатар, педагогикалық мониторинг объектiсi ретiнде жетiстiктерге жеткiзетiн оқу-тәрбие үрдiсiнiң нәтижесi, құралы, технологиясы қабылданады.
Педагогикалық мониторингтiң негiзгi қасиеттерiнiң бiрi оқу-тәрбие үрдiсiнде үздiксiз бақылау жүргiзу. Сондықтан да педагогикалық диагностика педагогикалық мониторингтiң негiзгi компонентi болып табылады.
Бастауыш білім берудің нәтижелерін бағалау тұғырларын тұжырымдаңыз
Жалпы білім беретін мектептердегі білім алушылардың оқу жетістігін
бағалауды қазіргі тәжірибеге енгізудің негізін критериалды бағалау жүйесі
анықтайды. Бұл бағалау рәсімдерінің сапалылығын, олардың халықаралық
стандарттарға сәйкестігін және әр білім алушының оқудағы қажеттілігін
қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Қазақстан үшін ұсынылып отырған жаңа критериалды бағалау жүйесі
білім алушының дамуын, оның қызығушылығын және оқуға деген ынтасын
арттыруға бағытталады. Егер әр білім алушыға және оның ата-анасына
түсінікті болатындай нақты әрі өлшемді бағалау критерийлері белгіленетін
болса, бұған жетуге әбден болады. Анық құрастырылған бағалау
критерийлерінің көмегімен мұғалім де, білім алушы да:
• Білім алушы оқытудың қай сатысында?
• Олар білім алуда неге талпынады?
• Бұған жетуге көмектесу үшін не істеу керек?
екенін түсінеді.
Критериалды бағалау жүйесінің мақсаты бағалау критерийлерінің
негізінде білім алушылардың оқу жетістіктері туралы шынайы ақпарат алу
және оқу үдерісін жетілдіре түсу үшін оны барлық қатысушыларға ұсыну.
Критериалды бағалау жүйесінің міндеттері:
1. Оқу үдерісінде бағалаудың қызметі мен мүмкіндіктері аясын кеңейту;
2. Жүйелі кері байланыс орнату арқылы білім алушылардың өзін-өзі үнемі
жетілдіріп отыруына жағдай жасау;
3. Бірыңғай стандарттарды, сапалы бағалау құралдарын, механизмдерін
қалыптастыруға көмектесу;
4. Қолжетімді, нақты, үздіксіз:
– білім алушыларға олардың оқу сапасы туралы;
– мұғалімдерге білім алушылардың ілгерілеуі туралы;
– ата-аналарға оқу нәтижелерінің деңгейлері туралы;
– басқару органдарына ұсынылған білім беру қызметінің сапасы туралы
ақпараттар ұсыну
|
Педагогика ғылымының әдіснамалық негіздерін көрсетіңіз
Кез-келген әдіснамалық мәселелерді шешу белгілі бір гносеологиялық ұстанымдар негізінде қаралған бастапқы әдіснамалық тұжырымда жүзеге асады. Адамның танымдық іс-әрекетінің жалпы заңдылықтарын, оның даму заңдарын қалыптастыру философия ғылымының мәселесі. Білімді философиялық, аксиологиялық түсіну философияға тән және ол ғылыми білім туралы түсініктердің қалыптасуына шешуші ықпал етеді.
Педагогикалық зерттеудің әдіснамалық негіздері. Педагогика әдіснамасы жалпы әдіснама ғылымы мен қоғам дамуының үдрісінн талдаудан туындайды, теориялық талдау және синтез, сонымен қатар, педагогика, психология, әлеуметтану, кибернетика және басқару теориясының зерттеу нәтижелерін, қисынды жалпылау әдістерін қолданады. Педагогика әдіснамасы зерттеушінің ғылыми жұмысына бағытталған басшылыққа қызмет етеді. Сонымен бірге, педагогика әдіснамасының басты міндеттерінің бірі зерттеу жұмысын әдіснамалық негіздеу болып табылады. Ғылымда әдіснамалық негіздің келесі түрлерін бөліп қарастырады:
• ғылымның философиялық негізі (әлемнің философиялық бейнесі, философиялық – дүниетанымдық, қисынды – гносеологиялық, құндылықты – нормативті ұстанымдар, философияда құрастырылған теориялар мен категориялар);
• теориялық негіз (ғылымның белгілі бір саласының тұжырымдамалық идеялары);
• әдіснамалық негіз (зерттеудің әдіснамалық құрал-жабдығы, ғылымилық идеалы мен нормалары);
• қисынды негіз (формалды және диалектикалық қисын заңдары, дәлел және аргумент ережесі);
• эмпирикалық негіз (ғылыми айғақтар, эксперимент нәтижелері, тәжірибелік-ізденушілік жұмыс).
Бұл негіздер біріккен түрде ғылыми зерттеудің теориялық-әдіснамалық базасын құрады және оны негіздеу қызметін атқарады. Педагогика және білім беру саласында философиялық негіздердің маңызы зор. Философиялық негізге ғылыми ізденістің теориялық негіздері, педагогиканың тұжырымдамалық ойлары мен ұстанымдары сүйенеді.
Әдіснамалық негізде автордың дүниетанымдық және зерттеушілік тұжырымдамасы сипатталады, зерттеу құбылыстарын талдауға объективті, ғылыми тұрғыдан келуді қамтамасыз етеді, сонымен қатар, білім беру теориясы мен тәжірибесіне қажетті одан шығатын қорытынды мен ұсыныстар, алынған нәтижелердің ғылыми құндылығы. Әдінамалық негізді тиімді анықтау үшін әдіснамалық түсіндіру жүзеге асырылады. Зерттеушілер зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздерін анықтау барысында педагогика әдіснамасы қорына, педагогикалық ойларға, тұжырымдамалар мен теорияларға сүйенеді, олардың зерттеу болжамы негізінде ғылыми теория құру мен педагогикалық дәлелдерді ашу мен түсіндіру үшін қажетті және жеткілікті болып табылады.
|
Бастауыш білім берудің мазмұнын айқындауға өз ұстанымдарыңызды реттеңіз
5. Бастауыш білім беру мазмұнында:
1) қазақстандық патриотизм мен азаматтық жауапкершілік;
2) құрмет;
3) ынтымақтастық;
4) еңбек пен шығармашылық;
5) ашықтық;
6) өмір бойы білім алу базалық құндылықтар болып айқындалған.
6. Бастауыш білім берудің мақсаты мынадай кең ауқымды дағдылар негіздерін
меңгерген білім алушы тұлғасының үйлесімді қалыптасуы мен дамуына қолайлы
білім беру кеңістігін жасау болып табылады:
1) білімді функционалдықпен және шығармашылықпен қолдана білу;
2) сын тұрғысынан ойлау;
3) зерттеу жұмыстарын жүргізе білу;
4) ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдана білу;
5) коммуникацияның түрлі тәсілдерін, оның ішінде тілдік дағдыларды
меңгеру;
6) топпен және жеке жұмыс істеу дағдылары.
7. Бастауыш білім берудің мазмұны оқыту нәтижелеріне бағдарланады және
мынадай аспектілерді ескере отырып айқындалады:
1) заманауи қоғамның динамикалық сұраныстарына сәйкес болуы;
2) сын тұрғысынан, шығармашыл және позитивті ойлауды дамыту қажеттілігі;
3) оқу пәндері мазмұнының ықпалдасуын күшейте түсудің орындылығы;
4) оқытудың, тәрбие мен дамытудың біртұтастығын қамтамасыз ету.
8. Бастауыш білім берудің мазмұны үштілді білім беру саясаты шеңберінде
іске асырылады. Үштілді білім берудің мақсаты көптілді тұлғаны – кемінде үш
тілді меңгерген, қызметтің алуан түрлі саласында үш тілде диалог жүргізе алатын,
өз елінің мәдениетін бағалайтын, басқа елдердің мәдениетін түсінетін және
сыйлайтын Қазақстанның азаматын қалыптастыруға негізделеді.
9. Үштілді білім беру іс жүзінде мынадай жолдармен іске асырылады:
1) қазақ, орыс және шетел тілдерінің халықаралық стандарттарға сәйкес
деңгейлік меңгерілуін қамтамасыз ету;
2) сабақтан тыс жұмысты қазақ, орыс және шетел тілдерінде ұйымдастыру.
10. "Тіл және әдебиет" білім беру саласының мазмұны оқу пәндерінің аясында
жүзеге асырылады:
1) "Сауат ашу", "Қазақ тілі" қазақ тілінде оқытатын сыныптарда, "Русский
язык" орыс тілінде оқытатын сыныптарда, оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін
сыныптарда "Қазақ тілі", оқыту орыс тілінде жүргізілмейтін сыныптарда
"Русский язык", "Әдебиеттік оқу", "Шетел тілі";
2) Қазақстан аумағында жинақы тұратын этностардың тілінде оқытатын білім
беру ұйымдарында "Тіл және әдебиет" білім беру саласына осы этностың "Ана
тілі" оқу пәні қосымша енеді. Ұйғыр/өзбек/тәжік тілінде оқытатын білім беру
ұйымдарына арналған "Ана тілі" оқу пәні үлгілік оқу жоспарының инвариантты
компонентіне енеді.
11. Қазақ тілінде оқытылатын оқушылар үшін "Әліппе", "Ана тілі" пәндері
бойынша әліппеге дейінгі және әліппе кезеңдерінің міндеттері "Әліппе"
оқулығымен 1-жартыжылдықта, әліппеден кейінгі кезеңнің міндеттері "Ана тілі"
оқулығымен 2-жартыжылдықта; орыс тілінде оқытылатын оқушылар үшін
"Букварь", "Обучение грамоте" пәндері бойынша әліппеге дейінгі және әліппе
кезеңдерінің міндеттері "Букварь" оқулығымен 1-жартыжылдықта, әліппеден
кейінгі кезең міндеттері "Обучение грамоте" оқулығымен 2-жартыжылдықта
жүзеге асырылады.
12. "Тіл және әдебиет" білім беру саласындағы пәндердің мазмұнында
Қазақстанның ұлт мәдениеттерінің бірлігі мен әртүрлілігі, ұлттық сана-сезімнің
негізі ретінде мемлекеттік тіл туралы түсініктерін қалыптастыруға, сөйлеу
әрекетінің төрт түрі бойынша дағдыларды дамытуға бағытталған
коммуникативтік тәсілді қолдану көзделеді. Тілдік пәндердің мазмұны ойын және
танымдық іс-әрекеттер арқылы білім алушылардың бойында тілдерді үйренуге
деген қызығушылығы мен оң қатынасын дамытуға, сондай-ақ ақпарат алмасу,
тілдік материал ретінде мәтінмен жұмыс істей білу, фразалар мен сөз
орамдарының мәнін түсіну және оларды нақты жағдайлар кезінде қолдану үшін
бастапқы коммуникативтік дағдыларды қалыптастыруға бағытталған.
13. Қазақ тілін / орыс тілін/ ана тілін оқыту тілі ретінде үйрету білім
алушылардың тілдік дағдыларын дамыту, мәтіннің әртүрлі түрлерімен және
типтерімен өз бетінше жұмыс істеуге машықтандыру үшін әдеби мәтіндерді
пайдалануға негізделген.
14. Екінші тілді (оқыту тіліне байланысты қазақ тілі/орыс тілі) және үшінші
тілді (шетел тілі) оқыту тілді деңгейлеп меңгеруге бағдарланған.
15. "Математика және информатика" білім беру саласының мазмұны
"Математика", "Цифрлық сауаттылық" оқу пәндерінде іске асырылады.
16. "Математика және информатика" білім беру саласының мазмұны білім
алушыларда қоршаған болмыстың алуан түрлі объектілері мен құбылыстарын
сипаттау үшін бастапқы математикалық білімді қалыптастыруға; ауызша және
жазбаша есептеу алгоритмдерін игеруге; есептер шығарудың жалпы амалдарын,
өлшем және есептеу дағдылары негізінде логикалық пайымдаулар түзе білу
машықтарын дамытуға; ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың
қарапайым құралдарын қолдану дағдыларын, ақпаратты іздеу, таңдау, жеткізу,
объектілер мен процестерді жобалау, кестелермен, схемалармен, графикалармен
және диаграммалармен жұмыс істеуде ең қарапайым әдістерді қолдану,
интерпретациялау және деректерді беру машықтарын қалыптастыруға
бағытталған.
17. "Жаратылыстану" білім беру саласының мазмұны "Жаратылыстану" оқу
пәнінде іске асырылады.
18. "Жаратылыстану" пәнінің мазмұны "Адам – Табиғат" жүйесі шеңберіндегі
ғылыми білімнің қарапайым деңгейін қамтамасыз етуі тиіс. Бұл оқу пәні білім
алушылардың табиғатты тануға деген қызығушылығын, зерттеу дағдыларын
дамытуға, қоршаған ортаны ғылыми тұрғыдан түсініп, көре білуді
қалыптастыруға бағытталған. Пәннің мазмұны "қарапайымнан күрделіге қарай,
таныстан таныс емеске қарай" принципі бойынша құрастырылған. Жанды және
жансыз табиғаттың құбылыстары мен процестерінің өзара байланыстарының
себебін ұғыну және түсіну, қоршаған ортаның көптүрлілігі мен күрделілігін
саналы аңғару білім алушылардың ой-өрісін кеңейтеді. "Жаратылыстану" оқу
пәні – білім берудің кейінгі деңгейлерінде дербес пән ретінде оқылатын
"Биология", "Физика", "География", "Химия" оқу пәндерін оқып-меңгеруге жол
бастайтын, сондай-ақ білімнің барлық салаларында маңызды орын алатын зерттеу
дағдыларының іргетасын қалайды.
19. "Адам және қоғам" білім беру саласының мазмұны "Дүниетану" оқу
пәнінде іске асырылады.
20. "Адам және қоғам" білім беру саласы пәндерінің мазмұны "Адам –Қоғам"
жүйесі шеңберінде кіріспе білімді қамтамасыз етуге бағытталған. Пәндердің
мазмұны қоғамдық қатынастардың өткені мен бүгінін, олардың өзара
байланысын, адамдардың отбасындағы, қоғамдағы өзара қарым-қатынастарын
танып-білуге; өз Отаны үшін мақтаныш сезімін қалыптастыруға, отбасындағы,
жергілікті, өңірлік, ұлттық және жаһандық қауымдастықтағы өз орнын ұғуға;
қазақстандық қоғамның құндылықтары мен жалпыадамзаттық құндылықтарды
түсінуге; әр білім алушының өзінің табиғи қабілеттері мен шығармашылық
әлеуетінің көзін ашуына; өз халқының және басқа да халықтардың мәдениетіне
деген құрмет сезімін дамытуға, өз қылығы үшін жеке басы жауапкершілігін
ұғынуына, басқа адамдардың сезімдерін түсінуге және бірге бөлісуге, адам мен
қоршаған ортаға деген ізгілік қатынасын тәрбиелеуге бағытталған.
21. "Технология және өнер" білім беру саласының мазмұны "Музыка",
"Көркем еңбек", "Еңбекке бауылу" және "Бейнелеу өнері" оқу пәндері арқылы
беріледі";
22. "Технология және өнер" білім беру саласы пәндерінің мазмұны қоршаған
ортаны біртұтас қабылдауды қалыптастыруға, оны визуалды өнер мен музыка
құралдары арқылы тануға; бейнелеу өнерінің, қолөнер мен музыканың адам
өміріндегі рөлі туралы алғашқы түсініктерді дамытуға, қазақтың ұлттық сәндікқолданбалы өнеріне, музыкалық салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпына, әлемдегі басқа
халықтардың өнеріне құрметпен қарауға тәрбиелеуге; өнердің алуан түріне адам
өмірінің көрінісі ретінде адамгершілік-эстетикалық көзқарасын тәрбиелеуге,
бастауыш мектеп білім алушыларының көркем және музыкалық-шығармашылық
дамуына бағытталған.
23. "Дене шынықтыру" білім беру саласының мазмұны "Дене шынықтыру"
оқу пәнінде жүзеге асырылады.
24. "Дене шынықтыру" пәнінің мазмұны физикалық қасиеттерді, жалпы
дамыту жаттығуларын өз бетімен орындауға деген қызығушылықты дамытуға;
саламатты өмір салты мәдениетін дарытуға; дене шынықтырудың адам өміріндегі
рөлі туралы түсініктерді қалыптастыруға, спорт, қазақтың ұлттық спорт түрлері
туралы ақпаратты өз бетімен таба білу және оны өзінің денсаулығын нығайту
үшін пайдалана білу дағдыларын қалыптастыруға; оқу, ойын және жарыс қызметі
жағдайында құрбы-құрдастармен қарым-қатынас жасау мәдениетінің
машықтарын қалыптастыруға бағытталған.
25. 1-4-сыныптарда "Өмір қауіпсіздігінің негіздері" оқу курсын міндетті
меңгеруқамтамасыз етіледі. Оқу курсының мазмұнын 1-4-сыныптарда
"Дүниетану" оқу пәнінің шеңберінде: жылдық оқу жүктемесі 1-3-сыныптарда 6
сағаттан, 4-сыныпта 10 сағаттан бастауыш сынып мұғалімдері іске асырады.
26. "Жолда жүру ережелері" оқу курсының мазмұнын 1-4-сыныптарда әрбір
сыныпта 6 сағаттан сынып сағаттары есебінен және сабақтан тыс уақытта сынып
жетекшілері жылдық жұмыс жоспарында тақырыптары мен мерзімін көрсете
отырып, іске асырады.
27. Білім беру ұйымдары білім беру қызметін алынған лицензияға сәйкес
жүзеге асырады және оның қолданыста болу уақытының барлық кезеңінде
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 17
маусымдағы № 391 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік
тіркеу тізілімінде № 11716 болып тіркелген) бекітілген білім беру қызметіне
қойылған біліктілік талаптарын және оларға сәйкестікті растайтын құжаттар
тізбесін сақтайды.
3-тарау. Білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар
28. Бастауыш мектептегі білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің ең
жоғары көлемі 27 сағаттан аспайды.
29. Білім алушылардың инвариантты және вариативтік компоненттерден
тұратын оқу жүктемесінің жалпы көлемі, сондай-ақ сыныптар бойынша апталық
және жылдық оқу жүктемесі үлгілік оқу жоспарында белгіленеді.
30. Сыныпты екі топқа бөлу жалпы білім беретін ұйымдарда сыныптардағы
білім алушылар саны 24 және одан артық болғанда:
1) оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін сыныптарда қазақ тілі бойынша;
2) шетел тілі бойынша;
3) цифрлық сауаттылық бойынша (1 сыныптан басқа) бойынша жүзеге
асырылады.
Білім беру ұйымдарында сыныптардағы білім алушылар саны 24 және одан
артық болған жағдайда, оқыту орыс тілінде жүргізілмейтін сыныптарда орыс тілі
бойынша сыныпты екі топқа бөлуге болады.
Тиісті мемлекеттік органдар шектеу іс-шараларын жүзеге асырған, карантин,
әлеуметтік, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған
жағдайларда барлық оқу пәндері бойынша сыныпты топтарға бөлу бір сыныпта
15 білім алушыға дейінгі толымдылықпен жүргізіледі.
31. Инклюзивті білім беру шеңберінде 30-тармақта көрсетілген пәндер
бойынша сыныпты топтарға бөлу әрбір ерекше білім беру қажеттілігі бар балаға
сынып толымдылығындағы білім алушылардың жалпы санын үшке кеміту
есебінен жүзеге асырылады.
4-тарау. Білім алушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар
32. Білім алушылардың дайындық деңгейі "Тіл және әдебиет", "Математика
және информатика", "Жаратылыстану", "Адам және қоғам", "Технология және
өнер", "Дене шынықтыру" сияқты бірнеше мәндес оқу пәндерін біріктіретін әрбір
білім беру саласының ерекшеліктері ескеріле отырып жобаланған оқытудан
күтілетін нәтижелер арқылы айқындалады.
33. "Тіл және әдебиет" білім беру саласы бойынша бастауыш білім беру
аяқталғанда күтілетін нәтижелер.
"Қазақ тілі" / "Орыс тілі"/ "Ана тілі", "Әдебиеттік оқу":
1) тыңдалым және айтылым:
білім алушы әңгімелесудің, оқылған немесе тыңдалған мәтіннің негізгі
мазмұнын түсінеді және жеткізе алады; сөйлеушінің көзқарасын жеткізу
жолдарын айқындайды, қорытындылар жасайды; пікірталастың тақырыбын
түсінеді және сөйлеу нормасын сақтай отырып, оны талқылауға қатысады; сөйлеу
барысында синонимдерді, антонимдерді, омонимдерді, тура және ауыспалы
мағыналы сөздерді саналы түрде қолданады; мәнерліліктің эмоциялық-реңкті
құралдарын қолдана отырып, әңгімелеу және сипаттау мәтіндерінің мазмұнын
баяндаудың түрлі тәсілдерін пайдаланады; көркем шығармалардың мазмұнын
баяндаудың түрлі тәсілдерін қолданады; тыңдағандарына және оқығандарына
қатысты пайымдайды, өз ойымен және эмоциясымен бөліседі; логикалық
дәйектілікті сақтай отырып, өз көзқарасын дәлелдейді; берілген тақырып пен
коммуникативтік нұсқауға сәйкес өзара байланысқан, логикалық тұрғыдан
дәйектелген дербес пікір білдіреді; тілдік қатынастың әртүрлі тәсілдерін қолдана
отырып, диалогқа қатысады; оқылған, тыңдалған ақпараттың негізінде руханиадамгершілік құндылықтар туралы түсінікті талдайды;
2) оқылым:
білім алушы халық ауыз әдебиеті мен балалар әдебиеті туындыларын оқиды,
кейіпкерлердің мінез-құлықтарын талдайды және іс-әрекеттеріне баға береді;
көркем мәтіндерді көркем емес мәтіндерден ажыратады; көркем шығармалардың
негізгі идеялары мен композициясын айқындайды; көркем туындының жанрын
айқындайды, өзінің жауабына/таңдауына негіздеме береді; автордың бейнені
сомдау үшін қолданған әдеби көркемдеуіш құралдарын айқындайды; жазушының
өз кейіпкерлеріне қатынасы туралы қорытынды жасайды; мәтіндерді белгілі бір
оқу түрлері мен стратегияларын қолдана отырып оқиды; шығармалардағы
оқиғалар барысын болжайды; мәтін түрлерін (сипаттау, әңгімелеу, пайымдау)
айқындайды; әңгімелерді/өлеңдерді мәнерлеп оқиды; өлеңді мәнерлеп жатқа
оқиды; көркем әдебиет туындыларындағы адамзаттың ортақ құндылықтарын
айқындайды;
3) жазылым:
білім алушы тиісті сөздерді негізді түрде іріктей отырып, әртүрлі типте, жанр
мен стильде өз мәтіндерін құрастырып жазады; меңгерген грамматикалық,
пунктуациялық және орфографиялық нормаларға сай жазады; жеткізудің түрлі
тәсілдерін (суреттер, сызбалар, кескіндер, кестелер) қолдана отырып, мәтіндер
жазады; жазудың гигиеналық және каллиграфиялық дағдыларын сақтайды;
Қазақстан халқының мәдениетіне, салт-дәстүріне байланысты тақырыптарға
өзінің жеке көзқарасын білдіре отырып, шағын мәтіндер құрастырады.
"Қазақ тілі" (оқыту қазақ тілінде жүргізілмейтін сыныптарда,)/ "Орыс тілі"
(оқыту орыс тілінде жүргізілмейтінсыныптарда):
1) тыңдалым:
білім алушылар қарым-қатынас жасаудың әлеуметтік-тұрмыстық және
әлеуметтік-мәдени салалары үшін өзекті аудиовизуалды материалдардың
мазмұнын түсінеді; мәтіннің тақырыбын, негізгі идеясын, мәтіндегі басты және
қосалқы ақпараттың мағынасын барынша толыққанды, терең және дәл түсіне
алады; қарым-қатынас жасау жағдаяттарына, қарым-қатынас орнына және қарымқатынасқа (коммуникацияға) қатысушыларға қарай сөйлеу стильдерінің қалай
өзгеретінін түсінеді; түрлі пікірлерді ескере отырып, оқиғаның/әңгіменің
мазмұнын болжайды;
2) айтылым:
білім алушы алдын ала дайындалған жазбалар мен жоспарды пайдалана
отырып, әңгіменің, оқиғаның мазмұнын жеткізеді; оқығаны, естігені жөнінде
сұрақтар құрастырады және көзқарасын білдіреді; ұсынылған тақырып пен
белгіленген коммуникативтік тапсырма бойынша өзара байланысқан, логикалық
жүйеге құрылған хабарламаны құрастырады; қарым-қатынастың әлеуметтіктұрмыстық және әлеуметтік-мәдени саласында түрлі тілдік жағдаяттарға сай
өзінің коммуникативтік ниетін білдіре отырып, диалогқа қатысады;
3) оқылым:
білім алушы оқу түрлері мен стратегияларын пайдалана отырып, мәтіндерді
оқиды; таныс емес сөздері бар мәтіннен негізгі ақпаратты, автордың тұжырымы
мен бағасын түсінеді; көркем және көркем емес мәтіндерді ажыратып таниды;
алуан түрлі дереккөздерден қажетті ақпаратты табады; идеяны, оқиғаларды және
кейіпкерлер іс-әрекеттерінің себептерін түсінетінін көрсетеді; сөздіктер мен
анықтамалықтарды пайдаланып, таныс емес сөздер мен фразалардың мағынасын
анықтайды; қазақ және әлем әдебиетінің көркем туындыларындағы адамзаттың
ортақ құндылықтарын айқындайды;
4) жазылым:
білім алушы тыңдалған мәтіннің, оқылған ақпараттың және көрген оқиғаның
(тақырыптар, жекелеген деректер, пікірлер) қысқаша жазбаларын жасайды;
орфографиялық, грамматикалық және пунктуациялық нормаларды ескере
отырып, баяндау (баяндаусыз) сипатындағы мәтіндерді құрастыру үшін тиісті
лексикалық бірліктерді пайдаланады.
"Шетел тілі":
1) тыңдалым:
білім алушы таныс тақырыптар бойынша қысқа әңгімелесулердің негізгі
мазмұнын түсінеді, таныс сөздер мен фразалардың айтылуын ажырата алады;
түстер мен сандар туралы қысқа сұрақтарды түсінеді; таныс тақырыптар бойынша
қысқа әңгімелердің мазмұны мен мәнін болжау үшін мәнмәтіндік тірек сөздерді
пайдаланады; баяу және айқын дыбысталып айтылған шағын әңгімелердің жалпы
мәнін түсінеді;
2) айтылым:
білім алушы өзі туралы тіркестер мен сөйлемдер құрастырады, сұрақтар
құрастырады; сұрақтарға жауап береді; заттар мен оқиғаларды сипаттағанда
негізгі сөздер мен фразаларды дұрыс интонациямен және екпінмен айтады; өзіне
не ұнайтынын және не ұнамайтынын айтады;
3) оқылым:
білім алушы қарапайым иллюстрацияланған сөздікті пайдаланады;
тұрмыстық-әлеуметтік тақырыптағы көлемі шағын көркем және көркем емес
мәтіндерді түсінеді; қысқа мәтіндердің негізгі ойын айқындайды; қысқа
мәтіндерден нақты және детальді ақпаратты айқындайды;
4) жазылым:
білім алушы жиі қолданылатын сөздердің жазылуы мен айтылуы арасындағы
айырмашылықты білетіндігін көрсете отырып, дұрыс жазады; дауыстап оқығанда
жай сөйлемдерді жаза алады; сөйлем соңында тыныс белгілерін дұрыс қояды.
34. "Математика және информатика" білім беру саласы бойынша оқытудың
күтілетін нәтижелері.
Бастауыш білім беру аяқталғанда білім алушы:
1) "цифр", "сан", "координаталық сәуле", "санның үлесі", "жай бөлшек",
"аралас сан", "санды өрнек", "әріпті өрнек", "теңдік", "теңсіздік", "бұрыштың
градустық өлшемі", "пайыз", "жиын", "симметрия", "ақпарат", "объект", "файл",
"папка", "затбелгі", "модель", "компьютер желісі", "Интернет" ұғымдарының
мәнін; ондық санау жүйесіндегі разряд бірліктерінің мәндерін; жазық және
кеңістік геометриялық фигураларының түрлерін және олардың элементтерін;
шаршы және тік төртбұрыш периметрі мен ауданын есептеу формулаларын,
бірдей дәрежелі бөлшектерді қосу және азайту принциптерін; операциялық жүйе
объектілерінің қызметін; ақпаратты ұсыну түрлері мен өлшем бірліктерін;
компьютердің негізгі құрылғыларын, енгізу мен шығару құрылғыларын;
қолданбалы, сервистік бағдарламалардың және операциялық жүйенің мақсатын,
компьютерде жұмыс істеген кезде қауіпсіздік техникасы принциптерін біледі;
2) натурал сандарға, шамаларға және олардың арасындағы байланысқа
қатысты арифметикалық амалдардың мәні мен ретін; шамалар арасындағы
қарапайым өзара тәуелділікті; жиындардың "қиылысуы" мен "бірігуіне" қатысты
операциялардың мағынасын; пайызды бөлшек санмен өрнектеуді, бөлшек
сандарды пайызбен өрнектеуді; тұрақты және айнымалы шамалар арасындағы
айырмашылықтарды; компьютердің негізгі бөліктерінің қолданылуы,
құрылымдарының, операциялық жүйе интерфейсі элементтерінің кіру және шығу
құрылғысы; компьютерлік техниканың адам денсаулығына тигізетін әсері;
ақпаратты және құрылымдарды зиян келтіретін бағдарламалардан қорғаудың
маңыздылығы; ақпараттың авторларға сілтеме жасалған ілеспе қажеттілігін
түсінеді;
3) өрнектер жазу үшін, санды өрнектерді түрлендіру үшін, есептер шығару
үшін математикалық символдарды, арифметикалық амалдар мен қасиеттерді;
натурал сандар мен арифметикалық амалдарды ауызша және жазбаша есептеу
амалдарын; шамалардың стандартты және стандартты емес өлшем бірліктерін
(ұзындық, аудан, көлем, масса, уақыт); шамаларды өлшеу құралдарын; есеп
шарттарын жазудың математикалық тілі мен графикалық модельдерін; теңдеулер
мен теңсіздіктерді шешу алгоритмдерін; периметр мен ауданды есептеу
формулаларын (шаршының, тік төртбұрыштың, тікбұрышты үшбұрыштың);
жиын элементтері арасындағы қатынастарды көрсету үшін Эйлер-Венн
диаграммаларын; санның бөлігін және оның бөлігі бойынша санды табу білігін;
ақпаратты жинауға, сақтауға, өңдеуге және жеткізуге арналған ақпараттық-
коммуникациялық құралдарды; ақпараттың алуан түрлерімен жұмыс істеуге,
модельдер құруға арналған қолданбалы бағдарламаларды; алға қойылған
міндеттерді шешу үшін интернет қызметін; компьютерде жұмыс істеу
принциптерін қолданады;
4) ауызша және жазбаша санаудың рационалды тәсілдерін; геометриялық
фигуралардың ерекшеліктерін; сандық өрнектер мен айнымалысы бар
өрнектердің мәндерін салыстыру нәтижесін; әртүрлі шамалар арасындағы
тәуелділіктер (сан, баға, құн, жылдамдық, уақыт, арақашықтық, еңбек (жұмыс)
өнімділігі, жұмыс ұзақтығы, жұмыс көлемі); заңдылықтарды және тізбектің
жетіспейтін элементтерін табуды; күрделі емес комбинаторикалық және
логикалық есептерді; есеп шартының сызба, кесте түрлеріндегі жазбасын;
санаумен, өлшеумен байланысты деректер мен нәтижелерді; қолданбалы
бағдарламалардың мүмкіндіктерін; желіде этикалық және құқықтық
нормалардың бұзылу салдарын; мәлімделген талаптарға сәйкес іріктеп, түрлі
дереккөздерден алынған ақпаратты талдайды;
5) заттарды олардың белгілері мен кеңістіктегі орналасуына қарай
сыныптауышын; шамалар арасындағы тәуелділіктің математикалық моделін;
шынайы әлемнің нақты нысандары мен процестерінің бейнелер мен сызбалар
түріндегі ең қарапайым модельдерін; ұсынылған мәліметтер немесе
математикалық модельдер бойынша есеп құрастырады және оған кері есеп
құрайды; берілген заңдылықтар бойынша тізбек құрастырады; практикалық
міндеттерді шешу үшін ақпараттық-коммуникациялық технологияларды
қолданып, объектілер мен жағдаяттардың модельдерін; қолданбалы
бағдарламалар мен желілік қызметтердің мүмкіндіктері туралы білімдерін түрлі
міндеттерді шешу үшін жинақтайды;
6) өлшем нәтижелерін; сандар, шамалар, геометриялық фигуралар туралы
қарапайым тұжырымдардың ақиқаттылығын немесе жалғандығын; графика,
кесте, диаграмма түрінде берілген деректерді; модельдің берілген критерийлерге
сәйкестігін; қолданбалы бағдарламалар мен желілік қызметтердің түрлі
міндеттерді шешуде пайдалану мүмкіндіктерін бағалайды.
35. "Жаратылыстану" білім беру саласы бойынша оқытудың күтілетін
нәтижелері.
Бастауыш білім беру аяқталғанда білім алушы:
1) Күн жүйесінің ғаламшарларын және олардың ерекшеліктерін; Жер мен
оның табиғаты туралы, Ғалам туралы негізгі жаратылыстану түсініктерін;
ғылыми таным әдістерін: бақылау, эксперимент, тәжірибе; зерттеуді жоспарлау
мен жүргізу барысындағы қауіпсіздік техникасы негіздерін; апатты табиғи
құбылыстар кезінде әрекет жасау принциптерін; адамның, өсімдіктердің,
жануарлар мен саңырауқұлақтардың өмірлік циклдерін; адамның, өсімдіктердің,
жануарлар мен саңырауқұлақтардың негізгі органдарының құрылымы мен
орналасу ерекшеліктерін және олардың функцияларын; өсімдіктердің, жануарлар
мен саңырауқұлақтардың жіктелуін; фотосинтез процесінің негіздерін; жарықтың
кейбір қасиеттерін; кейбір физикалық күштерді және олардың пайда болу
себептерін; қуаттың кейбір түрлерін; Жер бетінде кеңінен таралған заттектердің
құрамы мен қасиеттерін; түрлі денелердің қасиеттерін және олар қолданатын
кейбір салаларды; пайдалы қазбалардың негізгі түрлерін және олардың маңызын,
Қазақстан Республикасындағы пайдалы қазбалардың негізгі кеніштерін біледі;
2) қоршаған ортаға қамқорлықпен қараудың және Жердегі биоалуантүрлілікті
сақтаудың маңыздылығын; жеке бас гигиенасын сақтаудың қажеттілігін; ағзаның
қорғану функцияларын; табиғат компоненттерінің тірі ағзалар үшін маңызын;
қоршаған ортаға енудің құралы ретіндегі ағзалар ерекшеліктерін; омыртқалы
және омыртқасыз жан-жануарлардың қарапайым айырмашылықтарын; табиғат
ресурстарын ұтымды пайдаланудың қажеттілігін түсінеді;
3) табиғи объектілерді, процестер мен құбылыстарды зерделеу үшін кейбір
зерттеу әдістерін; табиғи объектілерді, құбылыстар мен процестерді өлшеудің
стандартты және стандартты емес бірліктерін; табиғи объектілерді, процестер мен
құбылыстарды өлшеудің қарапайым құралдарын; жүргізген зерттеулерді
түсіндіруге қажет тиісті ғылыми терминологияны; өзі тұрып жатқан жердегі
өсімдіктер мен жан-жануарларды жіктеу үшін олардың қарапайым белгілері
туралы білімді қолданады;
4) табиғат компоненттері арасындағы себеп-салдарлық байланыстарды;
материалдарды қолдану мүмкіндіктерін айқындау үшін олардың қасиеттерін;
белгілі бір аумақтың жануарлар мен өсімдіктер әлемін; алуан түрлі өмір сүру
орталарының ұқсастығы мен айырмашылығын; өз зерттеулеріндегі және түрлі
дереккөздерден алынған материалдарды талдайды;
5) тірі және өлі табиғаттың объектілері мен құбылыстарына зерттеу жүргізуді
жоспарлау және өткізу үшін алынған білімі мен дағдыларын; сурет, сызба,
графиктер, диаграммалар, кестелер түріндегі ақпараттық материалдарды;
қоршаған ортаны қорғау мәселелеріне қатысты идеяларды; микро- және
макроәлемнің объектілері, құбылыстары мен процестерінің имитациялық және
географиялық үлгілерін жинақтайды;
6) табиғи объектілердің, құбылыстар мен процестердің даму факторлары мен
жағдайын; адамның әрекеті мен қоршаған ортаның жағдайына ғылымитехникалық прогрестің салдары; ғылыми-техникалық прогрестің адамның
тіршілік әрекетіне әсері; жасалған болжамға өз зерттеулерінен алынған
нәтижелердің сәйкестігін бағалайды.
36. "Адам және қоғам" білім беру саласы бойынша оқытудың күтілетін
нәтижелері.
Бастауыш білім беру аяқталғанда білім алушы:
1) білім алушының күнделікті өмірі өтетін отбасының, мектеп
қоғамдастығының құрылымын, құрамы мен функциясын; адамның ең негізгі
әлеуметтік функцияларын; "адам – қоғам" өзара байланысы туралы бастапқы
мәліметтерді; "қауіпсіздік", "денсаулық" ұғымдары және олардың басты
белгілерін; жеке тұлғаның, отбасының, қауымдастықтардың және тұтас қоғамның
ерекшеліктерін және олардың адам өміріндегі маңызы мен атқаратын рөлін;
тұтыну тауарларының негізгі түрлерін және олардың құрамын; Қазақстанның
тарихы мен географиясы туралы жалпы мәліметті; Қазақстан халқы мен
Қазақстан халықтарының негізгі дәстүрлері мен фольклорын; Қазақстанның
әлемдегі орны мен рөлін; Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздерін;
жалпыадамзаттық құндылықтарды; оң және достық қарым-қатынас жасау
принциптерін, этикет принциптерін, мектеп оқушысының құқықтары мен
міндеттерін, саламатты өмір салтының принциптерін біледі;
2) өзінің Қазақстанның жас азаматы ретіндегі азаматтық болмысын және
белгілі бір ұлтқа қатыстылығын; отбасының, туған жері мен Атамекенінің
құндылығын; көпұлтты қазақстандық қоғамның құндылығын; Қазақстанның
Мемлекеттік рәміздерінің маңызын; қоғамдағы адамның адамгершілік мінезқұлық нормаларын; өз өмірінің мектеп өмірімен, ауыл, қала, ел өмірімен тығыз
байланыста екендігін; қоғамға қызмет етудің маңыздылығын; әртүрлі елді мекен
түрлерінің функционалдық және құрылымдық ерекшеліктерін; өз ойы мен
сөзінің, іс-әрекетінің бір жерден шығуының маңыздылығын, олар үшін өз
жауапкершілігін; ұлттық салт-дәстүрлердің мәнін; адам өміріндегі және қоғам
дамуындағы саяхаттардың рөлін; адамның өзін тануы мен өзін дамытудың
маңыздылығын; "еңбек", "өзара түсіністік", "өмірге қуанышпен қарау",
"қиындыққа мойымау", "мейірімділік", "жомарттық", "кеңпейілділік",
"патриоттық", "шығармашылық" ұғымдарының мазмұнын және маңыздылығын;
саламатты өмір салтын ұстануы керектігін; табиғаттың өмірлік қуат көзі ретіндегі
мәнін; табиғатқа қамқорлық көрсетудің маңызын түсінеді;
3) таным әдістерін қоғамдық процестер мен құбылыстарды зерттеу үшін, оқу
тапсырмалары мен шығармашылық, танымдық, зерттеу, жобалау сипатындағы
жұмыстарды орындау үшін; қарапайым қаржылық қарым-қатынастардағы жеке
басының тәжірибесі мен білімін; салауатты өмір салты туралы, жеке бас
гигиенасы туралы, тамақтану және күн тәртібі туралы білімін; дәрігерге дейінгі
алғашқы көмек көрсету туралы қарапайым білімін; қоршаған ортаға
бейімделудегі өзінің жеке және қоғам тәжірибесін; отбасында және ұжымда өзара
оң және достық қарым-қатынасты сақтау мақсатындағы қатынас принциптерін
қолданады;
4) Қазақстанның әлемдегі орнын; қазақ халқының және елде тұрып жатқан
басқа да ұлт өкілдерінің мәдени және салт-дәстүрлерінің ортақ және ерекше
белгілерін; жеке тұлғаның, отбасының, мектеп қауымдастығының даму
факторларын; адам өміріндегі негізгі ресурстардың мәнін; денсаулық пен
қауіпсіздік факторларын; адамның көңіл-күйінің, сезімі мен адамдар іс-әрекетінің
көрінісі, олардың себеп-салдарын; өзіндік эмоционалдық күйін талдайды;
5) қоғамдық құбылыстар мен процестерді жүйелеу және топтастыру үшін
білімі мен дағдыларын; қоғамның кейбір өзекті проблемаларын айқындау үшін
білімі мен дағдыларын; кеңістікте (орын), уақытта (хронологияда), әлеуметтік
ортада (қоғамда) бағдарлануы үшін жеке шешімдерін; отбасылық, тұлғааралық
және қоғамдық салаларда коммуникация модельдерін; өмір қауіпсіздігі, саяхатты
ұйымдастыру бойынша өз жобаларын, өзіндік рухани-адамгершілік дамуы
бойынша шешімдерін жинақтайды;
6) адамгершілік нормасы тұрғысынан өзінің мінез-құлқы мен айналадағы
адамдардың істерін; отбасының, қоғамның, мемлекеттің әрбір адам өміріндегі
маңыздылығын; заманауи өмірдегі дәстүр мен фольклордың рөлін; тұтыну
заттарының маңыздылығы мен құны бойынша құндылығын; сабақта өз
жұмысына қанағаттану дәрежесін; тұлғааралық, қоғамдық және қаржыэкономикалық қарым-қатынас саласында өзінің ілгерілеу деңгейін, өзінің
эмоциялық және физикалық қалпын; адамдардың тәртібін жалпы қабылданған
адамгершілік нормалары тұрғысынан бағалайды.
37. "Технология және өнер" білім беру саласы бойынша оқытудың күтілетін
нәтижелері.
Бастауыш білімді аяқтағанда білім алушылар:
1) өнердің негізгі түрлері мен жанрларын; сызықтардың және формалардың
негізгі түрлерін; негізгі және қосымша түстерді; сурет салуға және сәндік-көркем
жұмыстарға керекті негізгі материалдар мен құралдарды; өнердің әр алуан
түрлерінде жұмыс істеудің негізгі техникалары мен әдістерін; әлемдік және
отандық өнер қайраткерлері туындыларының үздік үлгілерін; шығармашылық
идеяларды берудің көркем әдіс-тәсілдерін; музыкалық сауаттылық негіздерін;
әнді орындау және музыка тыңдау принциптерін; қазақтың дәстүрлі
музыкасының негізгі түрлерін, жанрларын және стильдерін; халық аспаптар
оркестрі мен симфониялық оркестердің музыкалық аспаптарының атаулары мен
жіктеуішін; хор мен оркестр түрлерін; қазақтың дәстүрлі және классикалық
музыкасының үздік үлгілері мен танымал орындаушыларын; Қазақстан
композиторларының музыкасын және әлем халықтарының музыкасын;
қарапайым компьютерлік музыкалық бағдарламаларды біледі;
2) өнердің өмірмен байланысын; орындау техникасының өнердің түрімен,
стилімен, жанрымен байланысын; Қазақстанның сәндік-көркем өнеріндегі ұлттық
салт-дәстүрлердің ерекшеліктері мен маңызын; қазақ халқының және басқа да
әлем халықтарының мәдениетіндегі өнер туындыларының маңызын; музыканың
адам өміріндегі маңызын; музыканың басқа өнер түрлерімен байланысын; қазақ
халқы мен әлемнің басқа халықтарының мәдениетін көрсететін дәстүрлі
музыканы; халықтық музыканың композиторлар музыкасы үшін негіз қалаушы
рөлін түсінеді;
3) заттарды бейнелеудегі композиция заңдарын; өнердің мәнерлілік
құралдарын; идеяларды дамыту үшін әртүрлі ақпарат көздерін және ақпараттықкоммуникациялық технологияларды; шығармашылық жұмыс жасау үшін әртүрлі
көркем материалдарды, құралдарды және техникаларды; шығармашылық
жұмысты жасау үшін өнердің түрлері, стилдері мен жанрлары туралы білімді;
қауіпсіздік техникасының ережелерін; жеке және ансамбльде, хорда/оркестрде ән
айтуда, музыкалық аспаптарда ойнауда сезімді, көңіл-күйді жеткізу үшін,
қарапайым шығармаларды, импровизацияларды, шығармашылық жобаларды,
оның ішінде компьютерлік музыкалық бағдарламаларды пайдалана отырып
жасау үшін музыкалық сауаттылық негіздерін; музыкалық құбылыстарды,
қоршаған өмірдің құбылыстарын дыбыс тілі арқылы түсіндіргенде музыканың
түрлері, стилдері және жанрлары туралы білімді қолданады;
4) өзінің қызметін жоспарлау үшін әртүрлі дереккөздерінен алынған
ақпаратты; қазақ халқының және әлемнің басқа да халықтары өнерінің стильдері
мен жанрларын; өнер туындыларын жасау үшін қолданылған материалдар мен
техникаларды; эксперименталдық, зерттеу жұмыстарын жүргізуде көркем
материалдар мен аспаптардың қасиеті мен сапасын; өзінің шығармашылық
қызметінің процесі мен нәтижелерін; адам өміріндегі музыканың рөлі мен мәнін;
дәстүрлі қазақ музыкасы мен әлем халықтары музыкасының ұқсастығы мен
айырмашылығын, сондай-ақ мазмұнын; халық және симфониялық оркестрлердің
музыкалық аспаптарының ерекшеліктерін; жеке музыкалық шығармашылық
жұмыстарды жасау және импровизациялау үшін әртүрлі дыбыстар мен дыбыс
әсерлерін талдайды;
5) шығармашылық жұмыстарды жасау үшін тәсілдер мен техникаларды,
материалдың қасиеті мен мүмкіндіктерін; идеяны дамыту үшін түрлі
дереккөздерден алынған ақпаратты, оның ішінде ақпараттық-коммуникациялық
технологияларды пайдалана отырып алынған ақпаратты; шығармашылық
жобаларды орындау және идеяларды, оның ішінде музыкалық компьютерлік
бағдарламаларды пайдалана отырып іске асыру үшін білімдерді, дағдыларды,
ақпаратты, шығармашылық жұмысты әзірлеу үшін өнердің әртүрлі элементтерін
синтездейді;
6) көркем және музыкалық жұмыстардың негізгі мақсатын, образдары мен
идеяларын; шығармашылық жұмыстарды жасау үшін мәнерлілік құралдары мен
материалдың қасиетін; көркем еңбек бойынша жеке/ұжымдық орындалған
жұмыстарды; үйренетін музыканың адамгершілік-эстетикалық жағын, алынған
шығармашылық қызмет нәтижесін, музыка мен көркем шығармашылықтың
өмірдегі рөлін бағалайды.
38. "Дене шынықтыру" білім беру саласы бойынша оқытудың күтілетін
нәтижелері.
Бастауыш білім беру аяқталғанда білім алушы:
1) ағзаның дамуына ықпал ететін негізгі дене шынықтыру жаттығуларын,
оларды орындаудың принциптері мен техникасын; дене шынықтыру
жаттығуларын орындау барысындағы техникалық қауіпсіздік принциптерін;
сергіту жаттығулары мен ширатып шынықтыру жаттығуларын орындау
принциптерін; дене жаттығуларын орындау кезіндегі ағзадағы өзгерістерді
бақылау тәсілдерін; дене даярлығын жақсарту үшін дене бөліктері мен бұлшық
еттерді дамыту әдістерін біледі;
2) дене шынықтырудың денсаулықты нығайтудағы маңызын; дене
шынықтыру мен спорттың елдің дамуындағы және сол үшін мақтаныш сезімін
қалыптастырудағы рөлін; орындалатын жаттығулардың күрделілік деңгейін;
түрлі физикалық жүктемелердің талап етілетін қарқындылығына қол жеткізу
қажеттілігін; дене, психикалық және эмоциялық саламаттылықты сақтау мен
қолдаудың маңызын; түрлі дене жаттығуларын орындау кезінде туындайтын
тәуекелдерді түсінеді;
3) келісілген мақсаттарға қол жеткізу үшін өзіндік/бірлескен жұмысты
орындау дағдыларын; кешенді дене жаттығуларын орындау кезінде
қолданылатын композициялық амалдар мен ережелер туралы білімін; уақытты,
кеңістікті, дағды мен қозғалыс координацияларын түсінетінін көрсете отырып,
дене жаттығуларын орындаудың дұрыс бірізділігін; дене дамуындағы
кемістіктерді және денсаулық үшін ықтимал тәуекелдерді жоятын арнайы
жаттығуларды; дұрыс тамақтану мен қозғалу режимінің негізгі принциптерін
қолданады;
4) болашақ оқуды және мінез-құлқын басқару үшін топта дене шынықтыру
жаттығуларын орындаудағы өзінің жетістіктері мен тәжірибесін; дене
шынықтырудың әр түріндегі жеке қабілеттерін және сенімділігін жақсарту; ортақ
мақсатқа қол жеткізудегі ынтымақтастық және әділ жарыс жағдаяттарын
талдайды;
5) қозғалыс түрлерінен тұратын белгілі бір қозғалыстар комбинацияларын,
сондай-ақ түрлі спорт тактикаларын пайдалана отырып стратегияларды; дене
шынықтырудың алуан түрлі жағдаяттарына бейімделу үшін білім мен
дағдыларды жинақтайды;
6) әртүрлі физикалық жүктемелерді орындау кезінде туындайтын қиындықтар
мен тәуекелдерді; өзінің және өзгелердің физикалық мүмкіндіктерін;
мектепішілік және мектептен тыс спорттық іс-шараларға қатысу үшін өзінің
мүмкіндіктерін бағалайды.
39. Білім алушыларға үй тапсырмалары олардың орындау мүмкіндіктері
ескеріле отырып беріледі, 2-сыныпта 50 минуттан, ал 3-4-сыныптарда 1 сағат 10
минуттан (астрономиялық сағатта) аспайды.
40. Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау білім алушылардың
білімдерін бағалау критерийлерін пайдалану арқылы жүзеге асырылады. Бағалау
критерийлері ерекше білім беру қажеттіліктері мен жеке мүмкіндіктерін де ескере
отырып, білім алушылардың оқу жетістіктерінің деңгейін өлшеу үшін
пайдаланылады.
41. Бағалау нақты бөлім/ортақ тақырып бойынша білім алушылардың оқу
жетістіктерін қадағалау негізінде әрбір оқу пәні бойынша оқу бағдарламасында
көрсетілген оқу мақсаттары жүйесіне сәйкес жүзеге асырылады.
42. Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау формативті және жиынтық
бағалау нысанында жүзеге асырылады.
43. Бастауыш білім беру деңгейінде бағалау 2-сыныптан бастап формативті
және жиынтық бағалауды қолдану арқылы жүзеге асырылады.
44. Бастауыш білім берудің оқу бағдарламаларын жүзеге асыратын білім беру
ұйымдарындағы білім алушылардың оқу жетістіктерін критериалды бағалау
тәртібін білім беру саласындағы уәкілетті орган айқындайды.
45. Ерекше білім беру қажеттіліктері бар білім алушылардың білім алуы үшін,
даму бұзушылықтарын түзету және әлеуметтік бейімделуі үшін жағдай жасалады.
5-тарау. Оқу мерзіміне қойылатын талаптар
46. Бастауыш білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламасын меңгеру
мерзімі – төрт жыл.
47. Оқу жылының ұзақтығы 1-сыныпта – 35 оқу аптасын, 2-4-сыныптарда 36
оқу аптасын құрайды.
48. Күнтізбелік жылдағы каникулдың ұзақтығы кемінде 115 күнді құрайды,
оның ішінде оқу жылында кемінде - 25 күн.
49. Каниулдар оқу жылында үш рет – күзде, қыста және көктемде беріледі. 1-
сыныптың білім алушылары үшін үшінші тоқсанда ұзақтығы бір апта болатын
қосымша каникул уақыты беріледі.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
