-топ мүлдем көрмейтін балалар

Брайль жүйесі – бұл бедерлі нүкте арқылы оқыту мен жазу.
Аталған жүйемен оқыту үшін арнайы құралдар (прибор,
брайль дəптері, грифель) қолданылады.
1-топтағы балаларға брайл жүйесін үйретпес бұрын ет сезім
қабілеттерін дамытумен жұмыстану керек. Баланың ет сезім
мүшелері дамыса, қалыптасса бедерлі нүктелерді сезуіне,
əріптер мен сандарды тез үйренуіне көп көмегін тигізеді.
Ет сезім мүшелерін дамытуға түрлі əдістерді пайдалануға
болады. Үлкен заттан бастап, ұсақ затқа дейін ауысу. Мысалы:
жіпке тізілген үлкен моншақтан бастап, ұсақ моншаққа дейін
төмендеу жəне оған ілгекті де алуға болады. Сабаққа қатысты
үлестірмелі материалды грифелмен бастыру, құрастырмалы,
бұрандалы заттармен, жіптің түрлерімен, өсімдік дəндері мен
дақылдарын пайдаланға т.с.с. көрнекі заттармен жұмыстануға
болады.
Əр 15 минут сайын көз бұлшықеттері шаршамауға, көру
деңгейі төмендемеуі үшін көзге арналған жаттығулар жасап
тұру керек. Мысалы мынадай жаттығуларды қолдануға
болады.
Брайль
жүйесінде
оқитын
балаларға
əуеннің
сүйемелдеуімен орнында отырып, басты оңға, солға, алға,
артқа айналдыру. Қолды алға созып алақандарымызды
ашып-жұму. (15-20 рет). Орнынан тұрып, басын жүректен
төмен қойып, дем алып, дем шығару. Қолдарын жаңға созып,
жұдырығын түйіп білегін, шынтағын, айналдырады, қолдарын
жоғары көтеріп жұдырықтарын ашу. (15-20) рет, басында 5-10
рет, т.с.с. Сонымен қатар саусақ ұштарына, алақанға бүдірлі
заттармен жеңіл массаж жасау.
Көру деңгейі төмен балалар мен көру деңгейі функционалдық
бұзылған
балаларға
мынадай
үлгідегі
көзге
арналған
жаттығулар жасатуға болады. Əуеннің сүйемелдеуімен көзді
ашып, жұму, ауаға көзбен көлденеңнен сегіз салу (15-20 рет),
көзге сұқ жəне ортаңғы саусақпен жеңіл массаж жасау, т.с.с.
Көзге арналған жаттығулармен қатар денеге де жаттығулар
жасап отырылады. Сонымен қатар көзге арналған электронды
жаттығулар мен тренажорлар бар.

Көру деңгейі функционалдық бұзылған балалардың ауру
диагнозына байланысты əр қайсысымен ұсынылым бойынша
жұмыстанылады.
Егер балада миопия ауруы болса, жақында тұрған нəрселерді
жақсы көреді де, алыстағыны көрмейді. Бұл баламен жеке
жұмыстану қажет жəне көзге арналған арнайы жаттығуларды
жасап отыру керек. Жұмыс орны жарық болуына ықпал жасау
жəне баланың денесін тіке ұстап отыруына бақылау жасап
отыру керек. Көрнекілік түстері үйлесімді реңмен берілуі тиіс
(қара реңге- қызғылт сары, жасыл түсті). Көру жүктемесі 10
минуттан аспауы тиіс, ауызша жұмыстану 10 мин.
2
1
2
XIX ғасырдың басында Луи Брайльдың ойлап тапқан зағип жандарға
оқуға жəне жазуға мүмкіндік беретін шрифт туралы анықтама беріңіз.
Луи Брайль Үш жасында шеберханада
көзін
жарақаттап алады. Бес жасында
баланың көзі мүлдем көрмей қалды. Ата-анасы баласына білім беруге жəне
оның дамуы үшін қолдарынан келгеннің барлығын істеуге тырысты. Луи
ауылдық мектепке барды. Өзінің ақылы мен ерекше есте сақтау қабілетінің
арқасында жақсы оқыды. Əкесі оған тақтайға шегелерді қағу арқылы
əріптердің
кескінін шығарып, оқуды үйретті. 10 жасында əртүрлі жастағы
балалар оқитын Париждегі зағиптерге арналған Корольдік институтқа
жіберді.
Луи Брайль 12 жасынан бастап, зағиптерге арналған алфавитін əзірлеу үшін
тəжірибелерін бастады. Күндіз сабаққа барып, ал кешке өзінің жүйесін
ойластырды. 15 жасында бұл жұмысын аяқтады.
Луи Брайль есімді 15 жастағы оқушы жетілдіре бастайды. Ол
зағиптарға арналған музыка мектебінде оқып жүріп, 1824 жылы
"түнгі әліппемен" танысады. Брайль 1829 жылы шрифтінің бірінші
нұсқасын жасап, институт кеңесіне ұсынады. Олар шрифтінің
зағиптарға ыңғайлы болғанымен, оқытушыларға қиын болатынын
айтады. Бірақ зағип оқушылардың талабымен Брайль шрифті
қолданысқа 1837 жылы ене бастады. Сол жылы ең алғаш Брайль
шрифтімен жазылған "Франция тарихы" кітабы басылып шығады.
Осылайша бұл шрифт музыкант Луи Брайльдің құрметіне аталып
кетті. Рельеф-нүктеден тұратын шрифт әрпінің ауданы – 3х2.
Максимал 6 нүктені сыйдыра алатын әріпте нүктелер әртүрлі
орналасады. Осылай 64 комбинация жасалған.
2
1
3
Сенсорлық жүйе ұғымына анықтама беріңіз.
Сенсорлық жүйе (лат. organum sensuum, лат. organon - мүше, ағза; лат.
sensuum - қабылдау, сезу) – ішкі жəне сыртқы ортаның түрлі əсерлерін
қабылдайтын сезім жүйесі талдағыштардың (анализаторлардың) шеткі
бөлігі, яғни рецепторлар. Оған дəм сезімі, иіс сезімі, сипап сезу,

жүктеу/скачать 4.15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: