ИкинҹИ Ҹилд) пејҒӘМБӘри-әКРӘмин (С) ӘбузәРӘ НӘСИҺӘТЛӘри мүӘллиф: доктор мисбаһ ЈӘзди тәРҸҮМӘ едәН: ФҮзули шәФИЈЕВ
жүктеу/скачать 2.35 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Халис дуанын вә салеһ әмәлин ролу
- Дуанын мәфһумуна бир ишарә
- Дуа етмәкдә инсанларын бир-бири илә фәрги
- Аллаһ дәрҝаһында ҝүҹсүзлүјүнү е’тираф етмәјин лүзуму
- Дуанын салеһ әмәллә олмасынын лүзуму
- Салеһ инсанын варлығынын бәрәкәти
ИЈИРМИ АЛТЫНҸЫ ДӘРСХалис дуанын вә салеһ әмәлин ролу- Дуанын мәфһумуна бир ишарә - Дуа етмәкдә инсанларын бир-бири илә фәрги - Аллаһ дәрҝаһында ҝүҹсүзлүјүнү е’тираф етмәјин лүзуму - Дуанын салеһ әмәллә олмасынын лүзуму - Салеһ инсанын варлығынын бәрәкәти Халис дуанын вә салеһ әмәлин ролуПејғәмбәрин (с) моизәсинин бу бөлүмү Аллаһа дуа етмәк, дуанын салеһ әмәллә јанашы олмасынын лүзуму вә ҹәмијјәтдә салеһ инсанын дәјәрли рол ојнамасы илә бағлыдыр. Шәксиз, Аллаһа дуа етмәк бәндәлијин нишанәләриндән биридир. Бу барәдә кифајәт гәдәр ајә вә рәвајәтләр мөвҹуддур вә һәмчинин ҝениш бәһсләр дә едилмишдир. Дуанын мәфһумуна бир ишарәМәрһум Рағиб Исфаһани дуанын мә’насы барәдә дејир: - “Дуа” ејни “нида” кимидир. Бу фәрглә ки, нидада һәрдән “ја” вә “еј” ләфзиндән истифадә едилир вә онунла јанашы исим ҝәтирилмир, амма дуа ләфзи исимлә јанашы ҝәтирилир. Мәсәлән: еј Филан! ... Әлбәттә, дуа вә нида һәрдән бир-биринин јеринә ишләдилир.1 Рәһмәтлик Әлламә Тәбатәбаи бујурур: - “Аллаһ-тәала тәрәфиндән дуа ики гисмдир: тәквини вә тәшри’и. Тәквини, Аллаһ тәрәфиндә ирадә едилән шејин иҹад олмасы мә’насындадыр. Санки ирадә етдији бир шеји ҝери чағырыр. Аллаһ бујурур: “Сизи чағырдығы ҝүн Ону һәмд едәрәк чағырышына ҝәләрсиз...”2 Амма Аллаһын тәшри’и дуасы (чағырышы) будур ки, халгы Гур’ан ајәләри илә дини гәбул етмәјә мүкәлләф едир. Амма бәндәнин Аллаһ дәрҝаһына етдији дуа одур ки, бәндә Аллаһ дәрҝаһында бәндәлијини, бичарәлијини изһар етмәклә Пәрвәрдиҝарынын рәһмәт вә инајәтини өзүнә ҹәлб едир. Бу ҹәһәтинә ҝөрә ибадәт елә һәмин дуадыр. Чүнки бәндә өз дуасы илә (Аллаһа бағлы олдуғуну, Ондан асылы олдуғуну һисс етмәклә) өзүнү Мөвласына гул мәгамында, Она бағлы шәкилдә ҝөстәрмәклә, Аллаһы, Онун сәрвәрлик, рүбубијјәт мәгамы васитәсилә өзүнә јөнәлтмәк истәјир. Бу һәмин дуадыр вә бу мә’наја ишарә едир. Аллаһ бујурур: “Мәнә дуа един дуаныза ҹаваб верим. О кәсләр ки, Мәнә ибадәт еләмәкдән тәкәббүрлә јајынырлар, алчалараг ҹәһәннәм ичинә ҝирәрләр- дејә бујурмуш Рәббиниз.”1 Бу ајәдә Аллаһ әввәл “дуа” тә’бирини ишләдир вә сонра “ибадәт” тә’бирини ишләдир.2 Сәһв баша дүшүлмәсин, дуа едәнин дуасынын гәбул етмәк о демәк дејил ки, о һәр нә истәди, нә заман истәди она һәмин анда, һәмин шеј әта олунаҹаг. Дуанын гәбулунун бу ҹүр тәфсири дини ме’јарлара ујғун ҝәлмир. Чох вахт дуа едән бир шеј истәјир, амма бу онун хејринә дејил. Дуасы әҝәр гәбул олса, онун зәрәринә гуртараҹаг. Чүнки о хејринин нәдә олдуғуну билмир. ҺәзрәтӘли (ә) өз вәсијјәтиндә өвладларына бујурур: - “Сәнин ики әлиндә, истәдикләрин арасында иҹазә вердији хәзинәләринин ачарларыны јерләшдирди. Белә исә, нә вахт истәсән дуа илә Онун не’мәт гапыларыны ача биләрсән вә Онун арасыкәсилмәз рәһмәт јағышыны Ондан истәјәрсән. Истәкләринин иҹабәтинин ҝеҹикмәси сәни үмидсиз етмәсин. Чүнки бәхшиш, дуанын гәбулу нијјәтин халислијинә, ирадәнин ҝүҹүнә бағлыдыр. Ола билсин сәнин истәјин тә’хирә дүшсүн. Бунунла Аллаһ дуа едәнин мүкафатыны артырмаг истәјир. Ола да билсин сән бир шеј истәјәсән, амма Аллаһ ону сәнә вермәсин, лакин ондан даһа јахшы бир шеји истәдијин шејин јеринә сәнә ја бу дүнјада, ја да ахирәтдә версин. Ја да истәдијин шеј сәнин хејринә дејил дејә дуан мүстәҹәб олмур. Ола билсин елә бир шеј истәјәсән ки, әҝәр сәнә верилсә динин әлдән ҝедәр. Демәли, елә шеј истәмәлисән ки, онун јахшылығы сәндә һәмишәлик галсын вә пислији сәндән кәнар олсун. Дүнја малы сәнә галмајаҹаг, сән дә онун үчүн галмајаҹагсан.”3
Әлбәттә, иманын ашағы дәрәҹәсиндә олан, бөјүк илаһи мә’рифәт мәрһәләсинә наил олмамыш вә буна ҝөрә дә јүксәк мә’нәви еһтијаҹларын сорағыны тутмајан адамлар үчүн Аллаһдан мадди еһтијаҹларыны диләмәләри чох тәбии вә јериндә олан бир шејдир. Һәгигәтдә онун Аллаһдан бир шеј истәмәјинин өзү ону ҝөстәрир ки, Аллаһа иманы вар вә Ону өз еһтијаҹларыны тә’мин етмәкдә Гадир һесаб едир. Бу ҹәһәтинә ҝөрә дә еһтијаҹ әлини Аллаһдан гејрисинә узатмыр. Тәбии ки, әҝәр һәмин мадди еһтијаҹларыны Аллаһдан диләсә, Аллаһ онун еһтијаҹларыны тә’мин едәҹәкдир. Чүнки Өзү Мусаја (ә) бујурду: “Еј Муса! Бүтүн еһтијаҹларыны Мәндән истә. Һәтта гојунунун отуну вә хәмиринин дузуну да Мәндән истә.”1 Инсанын камалы бундадыр ки, бүтүн еһтијаҹларынын өдәниши үчүн – истәр мадди вә истәрсә дә мә’нәви – анҹаг Аллаһа үз тутсун. Ондан гејрисинә әл ачмасын вә Аллаһдан савајы кимсәни тәсирдә мүстәгил билмәсин. Әҝәр белә олмазса, Аллаһдан гејрисинә үз тутса, Аллаһ ону үмидсиз едәҹәк. Имам Садиг (ә) бујурур: “Аллаһ-тәала бујурур: Иззәтимә, Ҹәлалыма вә әршә олан Руф’әтимә анд олсун ки, Мәндән гејрисинә үмид бағлајан һәр кәси үмидсиз гојарам вә халг арасында ону хар едәрәм вә Өзүмдән ону узаглашдырар, фәзлими ондан кәсәрәм. О, сыхынтыда, чәтинликдә Мәндән гејрисинә үмид бағлајар, һалбуки бүтүн чәтинликләр Мәним әлимдәдир. Мәндән гејрисинә үмидвар олар вә өз хәјалында Мәндән башга һамынын гапысыны дөјәр, һалбуки бүтүн бағлы гапыларын килидләри Мәним әлимдәдир вә Мәним евимин гапысы ону дөјәнләрин үзүнә ачыгдыр.”2 Тәәссүфләр олсун ки, бизим әксәр дуаларымыз вә истәкләримиз һәгиги дејил. Јә’ни Аллаһдан истәмирик. Аллаһ һәгиги тә’сир ҝөстәрән олдуғу үчүн јахшы оларды инсан диләкләрини анҹаг Ондан диләсин. Дүздүр ки, инсанын бир истәји оланда онун истәјини јеринә јетирә биләҹәк адамын сорағына ҝедир. Әҝәр пул лазым олса, әлини она пул верә биләҹәк адама ачыр вә ја пул чыхан бир ишин далынҹа ҝедир. Амма мө’мин әввәл гәлбини Аллаһа јөнәлдир вә диләјини Ондан диләјир, сонра Аллаһын һәр бир иши васитә илә һәјата кечирдијини нәзәрдә тутараг, буну өзүнә вәзифә билиб башгаларына үз тутур. Башгаларына үз тутур дејәндә, онлары мүстәгил гүввә кими гәбул етмир. Һәр неҹә олса да инсанын гәлби һәмин мигдарда Аллаһа јөнәлмиш олса вә Илаһи дәрҝаһдан еһтијаҹларына чарә умса, инсанын камал вә иманыны артырыр вә Аллаһа мејлини бир аз да ҝүҹләндирир. Аллаһа диггәти јөнәлтмәнин неҹә дәјәрли бир кимја олдуғуну биз билмирик. Һәтта мадди вә мә’нәви истәкләрин дә инсанын руһи тәкамүлүнә нә гәдәр тә’сир етдији бизә мә’лум дејил. Мәрһум Әлламә Тәбатәбаи өз устады мәрһум ајәтуллаһ Мирзә Әли Газидән нәгл едир ки, о дејирди: - “Һәрдән инсан Аллаһдан гафил олур вә Аллаһ һәмин бәндәни бир мүддәт чәтинликләрә, проблемләрә мүбтәла едир ки, бәлкә бир “Ја Аллаһ!” дејә; чүнки бу “ја Аллаһ” вә Аллаһа диггәти јөнәлтмәк руһа чох тә’сир гојур вә инсанын үрәјинин нурланмасына сәбәб олур. Дејиләнләрә диггәт јетирәндә ајдын олур ки, Аллаһа үз тутмағын инсанын үрәјинин нурланмасына вә руһи јүксәклик тапмасына нә гәдәр тә’сири олур. Һәтта әҝәр инсан еһтијаҹы олмадығы анларда белә, ади һалларда Аллаһы анса, өз камал јолунда ҝөр нә гәдәр габаға ҝедә биләр. Әлбәттә, о баша дүшмүр вә һеч лазым да дејил бүтүн шејләри билсин, чүнки бу аләм имтаһан јеридир. Әҝәр бир шејин тә’сири камилән үзә чыхса имтаһан лазым олдуғу кими ҝетмәз. Имтаһанын камил, нөгсансыз баш тутмасы үчүн чох шејләр ҝизли галмалыдыр. Буна ҝөрә дә инсан һеч вахт Аллаһы јаддан чыхармамалыдыр. Һәр шеји, һәтта мадди еһтијаҹларыны да Ондан истәмәлидир. Диггәт етмәлидир ки, онун дуасы – һәтта мадди еһтијаҹлар үчүн олса белә - Аллаһа бәндәлијини вә Онун рүбубијјәтини играр етмәсидир. Онун, мадди еһтијаҹларыны истәмәси илә паралел, Аллаһа һәмин мигдарда диггәтини јөнәлтмәси руһунун камал тапмасында тә’сирлидир. Инди ҝөр онун мә’рифәти инкишаф етсә, иманы јүксәлсә вә мадди еһтијаҹлардан әлавә мә’нәви ишләри үчүн дә дуа етсә нә олар. Дуа едә ки, Аллаһ она ибадәтин товфигини әта етсин, елмин тәһсили, халга хидмәт вә ҝүнаһлардан чәкинмәк товфиги версин. Бундан даһа јухары башгаларына – достларына, гоншуларына, валидејнләринә, мө’минләрә дуа етсин. Бу дәстәдән даһа јухары елә кәсләр дә вар ки, дуа етмәк истәдикдә Аллаһ-тәалаја ситајиш етмәјә, Онун шә’нинә тә’рифләр, тәсбиһләр демәјә башлары елә гарышыр ки, дуа етмәк јадларындан чыхыр. Дуа етмәк истәјәндә Аллаһын Ҹәлал вә Ҹамал сифәтләри јадларына дүшүр вә башлајырлар Аллаһы мәдһ едиб, шә’нинә тә’рифләр демәјә. Һәр нә гәдәр Аллаһа тә’риф дејиб һәмд-сәна етсәләр дә дојмурлар. Буна ҝөрә дә өзләри үчүн бир шеј истәмәјә маҹаллары галмыр. Мә’шугун ҹамалына ҝөзү саташан ашиг онун ҹамалында мәһв олур, әријиб битир, артыг өзүнү ҝөрмәдији үчүн мә’шугдан өзү үчүн бир шеј дә истәјә билмир. Һәтта мә’рифәтин бу мәрһәләсинә чатмыш кәсләр јенә дә һисс едирләр ки, Аллаһ-тәала бәндәлијин вә үбудијјәтин нишанәләринин онларын бүтүн бәдән үзвләриндә, вүҹудларынын һәр бир нөгтәсиндә зүһур етмәсини истәјир. Неҹә ки, Аллаһа бәндәлијин әламәтләриндән бири инсанын алныны торпаға гојмасыдыр, јә’ни кичиклик, аҹизлик нишанәси олараг инсан Аллаһ дәрҝаһында үзүнү торпаға гоја. Ҝөзүндән Илаһи ҹамалын шөвгүндән вә ја Илаһи әзәмәтин хофундан јаш ҹари ола вә үрәк ләрзәјә ҝәлә. Еләҹә дә башга үзвләрдән әлавә дилдә аҹизлијин нишанәси заһир олмалыдыр. Бәндәлијин вә үбудијјәтин дилдә зүһур етмәсинин нишанәләриндән бири дә будур ки, бәндә өз Мөвласындан бир шеј истәсин.
Аллаһ инсандан Онун дәрҝаһында фәгирлијини, наданлығыны е’тираф етмәсини истәјир. Тәбиидир ки, инсанын бүтүн бәдән үзвләри Аллаһа бәндәлик јолунда вә ләјагәтли ишләр ҝөрмәк үчүн һәмаһәнҝ оларса вә о ҹүмләдән бәндәлијин нишанәләри, фәгирлијин, аҹизлијин изһары, Аллаһдан истәнилән истәкләр дилдә сәсләнәрсә, инсан мәтлуб нәтиҹәјә чатаҹагдыр. Чүнки инсанын бүтүн әндамы вә гүввәси һәмаһәнҝдирләр. ...Дуа едәндә санки бүтүн вүҹуду илә мүгәддәс рүбуби дәрҝаһдан һаҹәтини истәјир. Тәбиидир ки, Аллаһын рәһмәти бу анда ону әһатә едир: “(Ја Муһәммәд!) Бәндәләрим Мәни сәндән сорушдугда сөјлә ки, Мән онлара јахынам. Дуа едиб Мәни чағыранын дуасыны гәбул едәрәм... “1 Дуада инсан Аллаһдан бир шеј истәјир, О да она әта едир. Амма Аллаһ мәһәббәтинин, мүнаҹатын дадыны дадмыш кәсләр үчүн ән бөјүк ләззәт одур ки, елә ки “Ја Аллаһ!” дејирләр, ҹавабларында онлара “Ләббејк” дејилмиш олсун. Амма бир кәс әҝәр үрәјини анҹаг Аллаһа бағласа, башгаларына үз тутмаса, бир шеј истәдикдә Аллаһ она әта едәҹәк. Инсан һәр шејини Аллаһдан истәмәлидир. Аҹмышса, чөрәјини Аллаһдан истәсин вә бүтүн вүҹуду илә мөһтаҹлығыны, фәгирлијини Мүтләг Гәни дәрҝаһында изһар етсин, Һәзрәт Муса (ә) кими десин: “Еј Рәббим! Мән Сәнин мәнә назил едәҹәјин хејрә мөһтаҹам!”2 Бу сөзләри Һәзрәт Муса (ә) елә бир вәзијјәтдә дејирди ки, Мисирдән гачыб Мәдјәнә үз тутмушду вә нә јемәјә бир шеји варды, нә дә јатмаға бир јери. Ҝеҹәләр бијабанда торпағын үстүндә јатырды вә аҹлыгдан чөлүн отларыны јејирди. Һәзрәт Әлинин (ә) бујурдуғу кими: - “Анд олсун Аллаһа Муса (ә) Аллаһдан чөрәкдән башга бир шеј истәмирди, чүнки бијабанын отларыны јејирди вә о гәдәр арыглајыб әт төкмүшдү ки, назик дәрисинин алтында гарнындакы отларын јашыллығы өзүнү бүрузә верирди.”3 Һәзрәт Муса Мисирдән гачандан сонра Мәдјәнә тәрәф јолланыр. Мәдјәндә оларкән бир ҝүн ҝөрүр бир дәстә адам гујудан су чәкмәклә мәшғулдур. Ҝөрүр ики нәфәр гыз да бир гырагда дајаныб кишиләрин су чәкмәсини ҝөзләјирләр ки, онлар ҝедәндән сонра бунлар да өз гојунларына су чәкиб ҝөтүрсүнләр. Һәзрәт Муса (ә) о ики гызын јанына ҝедиб сорушур: - “Бурда нијә дурмусунуз?” Елә ки, мәгсәдләрини анлајыр, онлара үрәји јаныр, өзү гујудан су чәкиб гызларын гојунларыны суварыр. Сонра гызлар тәшәккүр едиб, гојунлары да габагларына гатыб ордан узаглашырлар. Бир аздан онлардан бири ҝери гајыдыб дејир: - “Атам сәни ҝөрмәк истәјир вә бизә етдијин көмәклијин әвәзини гајтармаг истәјир.” Һәзрәт Муса (ә) гызларын атасы, Шүејбин јанына ҝедир. О гызлардан бирини Һәзрәт Мусаја (ә) әрә верир вә бундан сонра Һәзрәт Мусанын (ә) мадди һәјаты – арвад, ушаг, асајиш, јемәк – тә’мин едилмиш олур. Бәли, инсан әҝәр сәмими гәлбдән Аллаһдан бир шеј истәсә, Аллаһ она инајәт едәр. Даһа узун, гәлиз дуалар етмәк вә артыг вахт тәләф етмәк лазым дејил. Кифајәтдир ки, Аллаһдан бүтүн вүҹуду илә хаһиш етсин, бунунла да дуасы мүстәҹәб олсун. Амма инсан дуа охујанда, һәтта ҝениш мәзмунлу, узун дуалар, әҝәр үрәји Аллаһдан гејрисинә дә диггәт јетирәрсә, о дуанын тә’сири олмајаҹаг. Әҝәр инсанын руһи һазырлығындан әлавә салеһ әмәли дә олмуш олса дуасы тез тә’сирини ҝөстәрәҹәк. Дуанын салеһ әмәллә олмасынын лүзумуСалеһ әмәли олмајан кәсләрин дуаларынын гәбул олмамасынын сәбәби бәлкә дә онларын Аллаһа камил үз тутмамаларындадыр. Чүнки налајиг ишләр инсанын Аллаһдан гејрисинә үрәк бағламасына вә ола да билсин Аллаһын аҹығы ҝәлдији ишләрә мејл етмәсинә сәбәб олур. Белә олан сурәтдә инсан Аллаһ дәрҝаһына неҹә үз тута биләр? Аллаһла камил рабитә јараданлар, әмәлләри салеһ вә ҝүнаһдан узаг олан кәсләрдир. Буна ҝөрәдир ки, Пејғәмбәр (с) бујурур: - “Еј Әбузәр, салеһ вә лајиг әмәллә дуа етмәјин мигдары јемәјә лазым олан вә кифајәт едәҹәк дузун мигдары гәдәрдир.” Јемәјә төкмәјә дуз нә гәдәр лазымса вә кифајәт едәрсә, еләҹә дә салеһ әмәли олан кәсә зәрури олан гәдәр дуа етмәси јетәр. Һәгигәтән дуа да инсан сәадәтиндә дузун јемәкдә тутдуғу јери тутур. Демәли, лазым дејил инсан һәмишә дуа етсин вә дуа едән кими дә мүстәҹәб олмасыны ҝөзләсин. Амма салеһ әмәли олмајанлар, башгаларына хејир вермәјәнләр әҝәр чохлу дуа етсәләр дә, мә’лум дејил бу дуанын онлара фајдасы олаҹаг, ја јох. Бу мәтләбин даһа да ајдынлашмасы үчүн Пејғәмбәр (с) бујурур: - “Еј Әбузәр! Салеһ әмәли олмајыб дуа едән кимсә, камансыз ох атмаг истәјән адам кимидир.” Дуа едән, амма вәзифәсини дүзҝүн јеринә јетирмәјән адам, һәгигәтдә дуанын әһәмијјәтиндән хәбәрдардыр, дуасында садигдир, һәгигәтән дә Аллаһдан истәји вар. Проблем бундадыр ки, башга ишләриндә өз вәзифәсинә әмәл етмир вә бәндәлијин нишанәләри онун рәфтарында зүһур етмир. Ҝөзә, гулаға вә саирә аид олан ишләрдә нагислијә јол верир вә һәгигәтдә нәфсинә, шејтана бәндәлик едир. Белә адам да Аллаһдан үмидсиз олмамалыдыр. Аллаһ бизим дүшүндүјүмүздән даһа кәримдир, Онун гапысына ҝәлмиш адамы Аллаһ гапысындан говмаз вә Она мүраҹиәт едәни ҹавабсыз гојмаз. Амма вәзијјәти бу ҹүр олан адамла, бүтүн рәфтарында бәндәлијин ҹилвәләри ашкар олан вә бүтүн вүҹуду илә мә’буда бәндәлик јолунда гәдәм ҝөтүрмүш вә Халигә вә хәлгә хидмәт ҝөстәрмәкдә бир ан да олсун гәфләт етмәјән кәс арасында чох фәрг вар. Бу ики адамын дуа етмәсинин мисалы она охшајыр ки, бир адам охла бир һәдәфи нишан алыр, амма әҝәр истәсә оху әли илә атсын, сүр’әти чох аз олаҹаг вә ҝедиб һәдәфә чатмајаҹаг, амма оху камана гојуб атса, һәм сүр’әти чох олаҹаг, һәм дә һәдәфә дәјәҹәкдир. Дуа едиб, салеһ әмәли олмајан адам да камансыз ох атан адама бәнзәјир. Ајдындыр ки, онун атдығы охун һәм сүр’әти аздыр, һәм дә истигамәти јанлышдыр. Дејиләнләрлә дуанын инсанын һәјатындакы ролу вә мәгамы ајдынлашды вә мә’лум олду ки, дуа јемәјә төкүлән дуз кимидир. Инсанын һәјаты башдан ајаға Аллаһа бәндәлик вә ибадәт етмәк олмалыдыр. Истәр фәрди вә шәхси мәсәләләрдә олсун, истәрсә дә аилә вә гоншу илә әлагәдар мәсәләләрдә вә һәмчинин ҹәмијјәтдәки рәфтарлары илә бағлы, инсанын бүтүн рәфтарында бәндәлијин нишанәләри өзүнү ҝөстәрмәлидир; бунунла јанашы дуа да етмәлидир. Чүнки, һәмин дуа дилдә заһир олан Аллаһа бәндәлијин нишанәсидир. (Мә’лумдур ки, һәмин дуа сәмими гәлбдән едилмәлидир.) Пејғәмбәрин (с) бәјанында ајдынлығыны тапан нөгтәләрдән бири дә инсанын өз һәдәфинә тез чатмасында салеһ әмәлин она ҝөстәрдији көмәкликдир. Белә инсан дуа едәндә санки камандан ох атыр вә атдығы ох чох тез һәдәфинә чатыр. О, јемәји сүфрәдә һазыр олан адам кимидир, фәгәт она бир аз дуз артырмалыдыр ки, јемәјә башласын. Демәли, салеһ вә лајигли әмәл инсаны өз истәкләринә говушдурур. Әлбәттә, инсанларын истәкләри мүхтәлифдир: Аллаһа бәндәлијин али мәртәбәләринә гәдәм гојмуш кәсләрин истәкләри дә али олур. Онларын истәкләри адәтән Аллаһа јахынлашмаг, хәлгә мөһтаҹ олмамаг, дүнја вә ахирәт сәадәтинә наил олмаг вә һәмчинин Аллаһын онлара инајәт етдији не’мәтләрин давамлы олмасыны истәмәләриндән ибарәт олур. Онлар анҹаг Аллаһын онларын истәкләрини тә’мин едәҹәјинә е’тигад едирләр. Амма Аллаһа бәндәлијин вә мә’рифәтин ашағы мәртәбәсиндә гәрар тутан кәсләр гарынларынын, евләринин, палтарларынын фикрини чәкирләр. Истәкләри вә еһтијаҹлары бу кими шејләрлә әлагәдар олур вә әлбәттә, Аллаһ онларын бу еһтијаҹларыны өдәјир. Һәгигәтдә Пејғәмбәр (с) бу сөзләрлә инсанлары тәшвиг едир ки, өз нәфсләринин ислаһына чалышсынлар. Белә олдугда инсан һәдәфинә даһа тез чатыр вә Аллаһ дуасыны мүстәҹәб едир. Фәрги јохдур, онун дуасы өзү илә әлагәдар олсун, ја башгасы илә, истәкләри дүнјәви олсун, ја мә’нәви. Демәли, Пејғәмбәр (с) башгаларыны јахшы ишләр ҝөрмәјә тәшвиг едир, бахмајараг ки, јахшы әмәлләрин һәгиги әламәтләри вә лајигли мүкафатлары ахирәтдә үзә чыхыр. Бу дүнја иш ҝөрмәк јеридир, әмәлләрин мүкафаты вә әвәзи исә ахирәтдә инсана әта едиләҹәкдир: “ Билин ки, бу ҝүн иш ҝүнүдүр, һесаб ҝүнү дејил вә сабаһ һесаб ҝүнүдүр вә о ҝүндә кимсәнин иш ҝөрмәјә маҹалы олмаз.”1 Башга бир һәдисдә дејилир: “Дүнја ахирәтин әкин јеридир.”2 Тохум бурада сәпиләҹәк вә ахирәтдә мәһсул ҝөтүрүләҹәк. Амма Аллаһ-тәала сонсуз лүтфү үзүндән һәрдән бә’зи әмәлләрин нишанәләрини елә бу дүнјада јахшы әмәл саһибләринә инајәт едир. Бунунла О, инсанлары даһа артыг хејирли ишләр ҝөрмәјә сөвг едир вә өз вәзифәләрини севәрәк јеринә јетирмәләринә һәвәсләндирир. Камалын али мәртәбәләринә чатмыш кәсләрин белә тәшвигләрә еһтијаҹы олмур вә бу нишанәләри нә гәдәр ҝөрсәләр дә онларын јәгинликләринә бир шеј артырылмыр: “Әҝәр пәрдәләр ҝөтүрүлсә, јенә дә мәним јәгинимә бир шеј артырылмаз ...”3 Ҝөзләри өнүндән бүтүн пәрдәләр ҝөтүрүлмәјән кәсләрин онлары Аллаһ бәндәлијинә вә тәкамүл јолуна һәвәсләндирән тәшвигә еһтијаҹлары вар. Бу тәшвигләрдән бири дә Аллаһын бу дүнјада хејир вә бәрәкәт нишанәләрини онлара назил етмәсидир вә дуаларыны мүстәҹәб гылмасыдыр. “Әҝәр о мәмләкәтләрин әһалиси иман ҝәтириб (пис әмәлләрдән) чәкинсәјдиләр, сөзсүз ки, онларын башларына ҝөјдән вә јердән бәрәкәт јағдырардыг (ҝөјүн вә јерин бәрәкәт гапыларыны онларын үзүнә ачардыг).”
Аллаһа бәндәлик едән кәсләри Аллаһ-тәала бу аләмдә һифз едир вә онларын вүҹудларынын бәрәкәтиндән өвладларыны да нәсилбәнәсил хәтәрләрдән горујуб сахлајыр. Һәтта салеһ инсанын јашадығы мәһәлләнин вә шәһәрин әһалисини дә бәлалардан сахлајыр. Еләҹә дә бу ҹүр инсанларын вүҹудларындан ајрылан шүанын әһатәсиндә гәрар тутмуш диҝәр инсанлара илаһи товфиг вә мә’нәви бәрәкәт шамил олур. Мө’минләрин вүҹуди шүалары ејни олмур, бә’зиләринин анҹаг өз арвад-ушаглары илә әлагәси олур, бә’зиләринин мәһәллә сакинләри вә гоншуларла да әлагәси олур, бә’зиләри исә бундан да јухары – бир шәһәрин вә һәтта бир өлкәнин әһалиси илә рабитә јарада билирләр. Һамымыз билирик ки, рәһмәтлик имам Хомејнинин бүтүн Иран әһли илә, бәлкә бүтүн дүнја мүсәлманлары илә рабитәси вар иди. Онун вүҹуди шүасы бир шәһәрдән, бир өлкәдән чыхыб бүтүн дүнјаны әһатә етмишди. Аллаһ-тәала о бөјүк вә сечилмиш олан инсанын бәрәкәти илә милјонларла инсана өз инајәтини шамил етмишди. Бәли, Аллаһ-тәала салеһ инсаны нәинки горујуб һифз едир, онун дуаларыны гәбул едир, үстәлик онун вүҹудунун хејир вә бәрәкәти илә башгаларыны да – өвладларыны, мәһәллә сакинләрини, һәтта бир өлкәнин әһалисини – бу инајәтә шамил едир вә онун дәјәрли вүҹудунун гаршылығы олараг бәлалары онларын үзәриндән дәф едир. Салеһ бәндәнин ҹәмијјәтдә бу ҹүр дәјәрли ролу вә мүсбәт тә’сири инсанын диггәтини бу нөгтәјә јөнәлдир ки, Аллаһ јолунда гәдәм ҝөтүрмәк вә Онун фәрманларына бојун әјмәк неҹә гијмәтли бир кимја имиш ки, һәтта тә’сири инсанын вүҹудунун әһатә даирәсини ашыб, башгаларыны да әһатә едир. Белә олан сурәтдә инсан нәтиҹә алаҹағына үмид етмәдији, узун зәһмәтдән сонра фајдасынын олуб-олмајаҹағы мә’лум олмајан ишләрин јеринә һәм дүнјәви истәкләринә вә һәм дә ахирәт истәкләринә тә’минат верән илаһи вәзифәләринә, Аллаһын бујурдугларына әмәл етсәјди јахшы олмаздымы? Нијә дә инсан һәм өзүнә, һәм аиләсинә вә ҝәләҹәк нәслинә вә һәтта гоншуларына вә өлкәсинә хејир вә бәрәкәт верә биләҹәк әмәлләрдән бојун гачырсын? Бу ишләрдән даһа фајдалы һансы иш ола биләр? Мәҝәр алверлә, тиҹарәтлә мәшғул оланларын һамысы истәдикләри дүнјәви нәтиҹәләрин һамысыны әлдә едирләр? Һәрдән хејир ҝөтүрүрләр, һәрдән дә зијан. Дејәк хејир ҝөтүрүрләр, мәҝәр бунунла нә әлдә едирләр, чох олса бу дүнјада бир-ики ҝүн кејф чәкирләр. Дејилдији кими, һәрдән салеһ бир бәндәнин дуасы бир шәһәрин ҹамаатыны бәладан горујуб сахлајыр вә о ҹамаата хејир, бәрәкәт ҝәтирир. Ајдындыр ки, бу ҹүр Аллаһ өвлијаларынын вүҹудунун гаршылығы олараг бизим башымызын үстүндән әксәр бәлалар ҝөтүрүлүр. Чох вахт бизим бундан хәбәримиз олмур. Ола билсин бизим атамызын вә ја бабамызын кечмишдә ҝөрдүјү хејир ишин әвәзини Аллаһ-тәала бизә инди нәсиб едир. Елә устадлар, өвлијалар вар ки, бизим үчүн дуа едирләр вә ја гоншумузда елә кәсләр, елә мө’минләр вар ки, ҝеҹәнин јарысында галхыб Аллаһла мүнаҹат едир, бизә дуа едирләр, амма бизим хәбәримиз јохдур. Бу дуаларын тә’сириндән Аллаһ бир сыра товфигләри бизә инајәт едир вә бәлалары биздән узаглашдырыр. Биз нә билирик ки, бу бәрәкәтләр, не’мәтләр һардан ҝәлир, кимин васитәсилә бәлалар биздән ҝөтүрүлүр вә нә билирик ки, салеһ бәндәнин ҝеҹә јарысы галхыб Аллаһ гапысыны дөјмәсинин неҹә бәрәкәтләри вар? Амма һәм Гур’анда, һәм дә рәвајәтләрдә ҝөстәрилир ки, салеһ инсанларын бәрәкәтиндән Аллаһ башгаларына да не’мәт әта едир вә бәлалары онлардан узаглашдырыр: Јунис ибн Зибјанын Имам Садигдән (ә) рәвајәт етдији бир һәдисә диггәт етсәк – бу барәдә сонра данышаҹағыг - дејиләнләри даһа ајдын ҝөрәрик. Дедијимизә мисал олараг Гур’андан Бәгәрә сурәсинин 251-ҹи ајәсини шаһид ҝәтирмәк олар: “...Аллаһ әҝәр бә’зи инсанларын бәласыны бә’зиләринин васитәсилә арадан галдырмасајды, јер үзүнү фәсад бүрүјәрди. Лакин Аллаһ бүтүн аләмләрә гаршы лүтфкардыр.” Имам Садигин (ә) бу ајә илә бағлы нәгл етдији рәвајәт беләдир: “Аллаһ-тәала бизим намаз гылан шиәләримизин вүҹуду илә, намаз гылмајан шиәләримиздән бәлалары узаглашдырыр. Әҝәр һеч ким намаз гылмаса һәлак оларлар. Аллаһ бизим оруҹ тутан шиәләримизин вүҹудунун әвәзи олараг оруҹ тутмајан шиәләримизи дә бәладан горујур. Әҝәр һамы оруҹу тәрк етсә, һәлак оларлар. Аллаһ бизим зәкат верән шиәләримизин варлығы сәбәбинә зәкат вермәјән шиәләримизи дә бәладан сахлајыр, әҝәр һеч ким зәкат вермәсә, һамысы һәлак олар. Аллаһ бизим һәҹҹ зијарәтинә ҝедән шиәләримизин варлығы сәбәбилә һәҹҹи тәрк едән шиәләримизи дә бәладан узаг едәр, әҝәр һеч ким ҝетмәсә һамысы һәлак олар. Бу Аллаһ-тәаланын бујурдуғудур ки, дејир: “... Аллаһ әҝәр бә’зи инсанларын бәласыны бә’зиләринин васитәсилә галдырмасајды...” Аллаһа анд олсун, бу ајә сиздән башга кимсә үчүн назил олмамышдыр.”1 Салеһ инсанларын ҹәмијјәтдәки ролуну вә онлар тәрәфиндән халга шамил олан бәрәкәтләри вә онларын сәбәби илә бәлаларын башгаларындан узаглашдырылмасыны нәзәрә алараг буну да билмәлијик ки, инсанларын вә пејғәмбәрләрин ән үстүнү, әввәл вә ахыр елмләрин саһиби, бүтүн али инсани вә мә’нәви кејфијјәтләри өзүндә топламыш кәс - пејғәмбәрләрин хатәми Һәзрәт Муһәммәд бин Абдуллаһдыр (с). Һәмчинин Мә’сум Имамларымыза (ә) да бу дејиләнләри шамил етмәк олар. Чүнки онлар һәр ҹүр хәтадан вә ҝүнаһдан узагдырлар вә бүтүн илаһи бәрәкәтләрин чешмәси онларын пак вүҹудларындан гајнајыр. Бүтүн аләм онларын вүҹудларына бағлыдыр. Неҹә ки аләмләрин Пәрвәрдиҝары бујурур: “Иззәт вә Ҹәлалыма анд олсун, әҝәр сән олмасајдын фәләкләри јаратмаздым.”1 Пејғәмбәри-Әкрәмдән (с) әлавә пак Имамларымызын (ә) мүгәддәс вүҹудлары да Аллаһын дүнјаны горујуб сахламасына сәбәб олду. Онларын варлығынын сәбәби илә Аллаһ бәрәкәт вә не’мәтини өз мәхлугатындан һеч заман әсирҝәмәмиш вә инди дә һәмин сәбәблә әсирҝәмир. Әҝәр бир ан јер үзүндән илаһи һөҹҹәт ҝөтүрүлсә, дүнја мәһв олар. Имам Садигин (ә) бујурдуғу кими: “Биз мүсәлманларын рәһбәри вә Аллаһын јер үзүндәки һөҹҹәтләријик. Јер үзү әҝәр бир ан бизсиз галса, бүтүн әһлини камына чәкәр.” Сонра Имам бујурур: “Аллаһ Адәми јаратдығы ҝүндән јер үзү һөҹҹәтсиз галмајыб. Һәмин илаһи һөҹҹәт ја заһир вә танынан олуб, ја да башгалары үчүн танынмаз галыб. Гијамәтә гәдәр дә јер үзү һөҹҹәтсиз галмајаҹаг. Әҝәр белә олмасајды Аллаһа ибадәт едән тапылмазды (јә’ни кимсә сағ галмајаҹагды ки, Аллаһа да ибадәт етсин). Рави суал едир: - “Бәс ҹамаат гаиб вә ҝизли олан һөҹҹәтдән неҹә бәһрәләнә биләр?” Имам дејир: - “Булудун архасында ҝизләнмиш вә ҝөрүнмәз олан ҝүнәшдән бәһрәләндикләри кими.”
жүктеу/скачать 2.35 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|