Жазушы Дүкенбай Досжаның «Алаң» шығармасының тілі

С.Ғ. Қанапина «Қазақ тіліндегі мақал- мәтелдердің танымдық бейнелігі » (Ғ. Мұстафин, С. Мұханов шығармалары негізінде )

жүктеу/скачать 0.68 Mb. бет 24/25 Дата 13.10.2023 өлшемі 0.68 Mb. #480676

Бұл бет үшін навигация:

• Қарлығаш Әбдікова « Ж.Аймауытов туындыларындағы тұлға »

С.Ғ. Қанапина «Қазақ тіліндегі мақал- мәтелдердің танымдық бейнелігі » (Ғ. Мұстафин, С. Мұханов шығармалары негізінде ) оқулығында:Ғалымдар көркем әдебиеттегі портретті 2-ге бөледі. ситуациялық жалпы портрет Ғалым С.Мақпырұлы «Адамтану өнері» атты еңбегінде портретке тоқталып келе: Портрет– кең ауқымды ұғым. Портрет атауы өнердің көп саласында жүреді. Портрет француз тілінен аударғанда «бейнелеу» деген ұғымды білдіреді. Портрет кем дегенде көркем өнердің он саласында қолданылады. жалпы портрет психологиялық портрет Мысалы Ақ шашты, ашаң жүзді жасамыс шалдың сөзі сай сүйегін сырқыратты . (“Алаң”, 83-бет) Езуі қиғаштанған, құлағының қалқаны, кеңсірігі сынған, ең ғажабы: сыбырлап сөйлейтін болыпты. (“Алаң ”, 6-бет) Қорыта айтқанда,Жазушы Д.Досжанның «Алаң» романы тілін талдау барысында 14 портрет терілді. Соның ішінде 7-і соматикалық портрет, 1-і вестиалды портрет, 6-і кинетикалық портрет. 3.4. Пейзаждың шығарма тіліндегі көрінісі Қарлығаш Әбдікова «Ж.Аймауытов туындыларындағы тұлға» атты еңбегінде пейзаж жайлы былай атап өткен: Адам табиғаттың аясында туып,өскеннен кейін оның іс-әрекеті,дүниетанымы,жан дүниесі белгілі бір ждәрежеде сыртқы ортамен үндесіп жататыны заңды құбылыс.Сондықтан адамды зерттейтін көркем әдебиет үшін табиғат көрінісі-пейзаж маңызды компоненттердің бірі болып саналады.Ж.Аймауытовтың жазушылық шеберлігінің анық айғағы осы пейзаж көрінісі деп айтуға болады Қ.Әбдікованың айтуы бойынша: «Ж.Аймауытов-шын мәнінде пейзаждың шебері.» Оның пейзажды таңдап алуы,суреттеуде детальдары-осының бәрі бояуы қанық көркем де шынайы көрініс құрайды және әр пейзаж өзінің ерекшелігімен құнды. Пейзаж (фр. paysage – мекен, өлке) – белгілі бір жердің, мекеннің, табиғаттың көрінісі. Тақырыпты толығырақ ашу үшін Пейзаж кескіндеме жанрының басқа түрлерінде де (портрет, баталия жанры, т.б.) қолданылады. Пейзажда суретшінің сезімі, көңіл-күйі, түсінігі, табиғатқа деген эстетикалық, этикалық көзқарасы аңғарылады. Мысалы Күн бата қонған, қазір қас қарайып, іңір озды, түннің бір уағы болып қалды. (“Алаң”, 55-бет) Күн батып бара жатқан кез еді . Тау баурайы өртенгендей қызарып, ақ қар, көк мұздың үстінен лықылдап ызғырық жел жортып, жаманшылық боларын сезді ме, беткейден азынап бөрі ұлыды. (“Алаң”, 91-бет) Қорыта айтқанда, жазушы Д. Досжанның “Алаң” романы тілін талдау барысында 4 пейзаж теріліп, талданды. жүктеу/скачать 0.68 Mb. Достарыңызбен бөлісу: