және жануарлар дүниесін зерттейтін зооллогия (zoon — жануар). Зоология озі кезегінде бip
жүктеу/скачать 3.9 Mb.
|
| < >/>пшцгы етті қабық— Іипіса тизсиіагіз — екі қабатты бірыңғай . і і.і іі.і ет тканінен түрады. Оның сыртқы үзынша қабаты жһііпікелеу, ал ішкі сақинаша қабаты, керісінше, қалың болып ке-
( і.іртқы сірілі қабық аш ішек қабырғасының дорсальды бетінде ■ ■ >і і.к І.Ш, ішек шажырқайына айналады. Шажырқай борпылдақ і.чк і ір аралығы бар екі қабатты сірілі қабықтан түзілген. Ша- кмркай арқылы ішекке қоректендіруші қан, лимфа тамырлары және ♦ үике талшықтары келеді. ()н екі елі ішек (двенадцатиперстная кишка)— сіиосіепит — аш Інк-кгің қарыннан кейінгі қысқа шажырқайға ілінген алғашқы белігі. N ч кануарларында ол негізінен қүрсақ қуысының оң қабырғаастылық і\ м.п ында орналасады. Бауыр мен үйқы безінің негізгі езектері он екі і и ішек қуысының алдыңғы беліктеріне біріге ашылып, он екі елі ішсктің улкен буртігін—раріііа сіиосіепі тарг — жасайды. Ал үйқы (нмінің қосымша езегі ішек қуысының артқы беліктеріне келіп ашы- П.ІП, он екі елі ішектің кіші бүртігін—раріііа сіиосіепі тіпог — жа- іауга қатысады. Ерекшеліктері. Жылқыда он екі елі ішектің үзындығы I метрдей (юлады. Қарыннан шыққан соң оның қуысы кеңейіп, он екі елі ішек .імпуласын — атриііа ёиодепі — түзеді. Бүдан соң ол қүрсак куысының оң бүйіріндегі бауырдың бетімен бетімен темен қарай іағаша иілім жасап, үйқы безінің денесін айналып етеді. Ішектің осы гүсы оның темендеген белігін — рагз сіезсепсіепз — қүрайды. Одан әрі он екі елі ішек бауырдың оң белігін бойлай оң бүйрекке қарай котеріле бағытталып, ерлеме белікті — рагз азсепсіепз — жасайды. Екінші және үшінші бел омыртқа түсында ішек оң бүйректің артын ала солға бүрылып, каудальды иілім түзеді де, шажырқай түбірлері арасымен келденең белікті — рагз Ігапзѵегза — жасап, ащы ішекке ауысады. Он екі елі ішек бауырмен сірілі қабық арқылы жалғасып, бауыр- он екі елі ішек байламын — 1і£атепІит һераіосіиосіепаіе, бүйрек және бүйенмен — бүйрек-бүйен-он екі елі ішек байламьга — Іі£атепіит гепосесосіиойепаіе, шажырқай түбірімен — он екі елі ішектің келде- нең байламьш — Іі^атепіит ігапзѵегзит сіиодеиі, кіші тоқ ішекпен — он екі елі-тоқ ішек байламын — Іі^атепШт ёиосіепосоіісит — түзіп, аталған ағзалармен байланысып түрады. Он екі елі ішек бүртігі пило- рустан 10—12 см қашықтықта орналасады. Куйіс қайтаратын жануарлар он екі елі ішегінің үзындығы 70— 120 см-дей болады. Ол үлтабардан 9—11-ші қабырғалар түсында бас- талады да, тік жоғары кетеріліп, бауырдың бетінде он екі елі ішектің краниальды иілімін — Нехига сіиоёепі сгапіаііз — түзеді. Бүдан соң он екі елі ішек бауырдан каудальды бағытта оң бүйректің теменгі жи- егін бойлай жамбас қуысының кіреберісіне дейін созылады. Осы түста ол медиальды бағытта бүрылып, каудальды иілім — Пехига сіиосіепі саиһаііз — жасайды да, бел бүлшықеттерімен жанаса қайтадан бау- ырға қарай бағытталып, оның маңында он екі елі-ащы ішек иілімін — Яехига йиосІепо]е]ипа1і8 — түзіп, ащы ішекке ауысады. Бауыр езегі он екі елі ішекке ірі қара малда пилорустан 50—70 см-дей, үсақ мал- дарда 25—40 см қашықтықта ашылады. Ал үйқы безінің өзегі ірі қара малда бауыр өзегінен 30—40 см-дей кейініреқ ал үсақ малдарда бауыр өзегімен бірігіп, бір бүртікке ашылады. Шоиіцаның он екі елі ішегінің үзындығы 40—80 см-дей болады. Ол қүрсақ қуысының оң қабыргаастылық аумагында орналасады. Ба- уыр өзегі пилорустан 2—5 см, ал үйқы безінің өзегі 15—25 см қашықтықта ашылады. Иттің он екі елі ішегі үзын шажырқайга ілінгендіктен қозгалмалы келеді. Ол негізінен төмендеген және ерлеме бөліктерден түрады. Ішек қарыннан шыққан соң оң қабырғаастыльіқ және оң бүйірлік аумақтарда орналасқан, жамбас қуысының кіреберісіне дейін созылған төмендеген белікті қүрайды. Бүдан соң ол соңғы омыртқалар түсьгада солға қарай иіліп, сол бүйректің оң жагын ала краниальды бағытта қайтадан қарынға қарай бет алады. Бүл ішектің ерлеме белігі болып есептеледі. Бүл ішек қарын маңында ащы ішекке ауысады. Өт пен үйқы безі езектері бірігіп, пилорустан 3—8 см-дей қашықтықтағы бүртікке ашылады. жүктеу/скачать 3.9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|