Жоспар: Кіріспе
I. Тауарлы материалдық қорларды бағалау
жүктеу/скачать 39.65 Kb.
|
| I. Тауарлы материалдық қорларды бағалау.
1.1. Тауарлы-материалдық қорлар туралы түсінік Материалдық құндылықтарды дұрыс есепке алу үшін материалдардың әзірленген номенклатурасы болу керек. Материалдар номенклатурасы – бұл атауы мен тиісті деректемелері (сорты, мөлшері) көрсетілген материалдың әрбір түріне номенклатуралық нөмір белгіленіп, дәл және тұрақты өлшем бірлігі белгіленеді. Бұған қоса, номенклатурада материалдардың ағымдағы есепте ескерілетін бағасы қойылады. Номенклатуралық тізілім – номенклатура – бағалық деп, ал онда көрсетілген бағалар – есептік деп аталады. Тағайындалған нөмірін, өлшем бірлігі мен бағасын тауарлы-материалдық қорлардың қалдығы мен қозғалысы ескерілетін барлық құжаттар мен тірелімдерге қояды. Талдамалы есепте материалдық құндылықтар нақты есептік бағалар (келісім, жоспарлы-есептік) бойынша, ал жинақтамалы есеп пен есеп беруде нақты өзіндік құны бойынша ескеріледі. Материалдық ресурстардың нақты өзіндік құны мыналарға байланысты анықталады: 1. Осы ресурстарды жеткізуші ұсынған несиеге сатып алынғаны үшін пайыз төлеуді қоса алғанда, сатып алу шығындары; 2. Коммерциялық, делдал ұйымдарға төленген үстемелер (үстеме ақылар), комиссиялық сыйақылар; 3. Тауар биржаларының қызмет құны; 4. Кедендік баж; 5. Басқа ұйымдардың күшімен жүзеге асырылған тасымалдау, сақтау, жеткізу шығындары. Материалдарды есептік бағасы бойынша (келісім, жоспарлы-есептік, сатып алу) есепке алған кезде есептік баға бойынша қор құны мен сатып алынған қорлардың нақты өзіндік құндарының арасындағы айырма есептеу жолымен айқындалады. Егер материалдық құндылықтардың есебі келісім бағасы бойынша жүргізілсе, онда олардың нақты өзіндік құны осы бағалар бойынша материалдар құны мен көлік әзірлеу шығындарынан құралатын болады. Көлік тасымалдау шығындарының құрамына кіретіндер: 1. Барлық алымдарды қоса алғанда, теміржол тарифі, су кірепұлы, автомобильмен және ұшақпен тасымалдау және басқа көлік түрлерімен тасымалдау тарифтері. 2. Жеткізушілердің қоймасынан теміржолмен және басқа көлік құралдарымен материалдарды жеткізу. 3. Қорларды сатып алу және әзірлеумен тікелей байланысты іссапар шығындары. 4. Қойманың тұрақты жұмысшыларына ақы төлеуді қоспағанда, қоймадағы тиеу, түсіру және буып-түю жөніндегі шығындар. 5. Жабдықтаушы және делдал ұйымдарға төленген комиссиялық сыйақы. 6. Қорларды сатып алумен тікелей байланысты басқа шығындар. № 7 БЕС-на сәйкес тарифтің артық төленген сомаларын қайтару және сол сияқты түзетулер көлік-дайындау шығындарының сомасынан шегеріледі. Егер қорлардың талдамалы есебін жоспарлы-есептік бағасы бойынша жүргізсе, онда олардың нақты өзіндік құны осы бағалар бойынша құннан плюс-минус нақты өзіндік құнның есептік бағасы бойынша құннан ауытқуынан құралады. Бұл бағаларды субъектінің өзі келісім бағасының негізінде көлік-әзірлеу шығындарының жоспарлы-мөлшерін ескере отырып дайындайды. Көлік-әзірлеу шығындары немесе жұмсалған материалдарға қатысты ауытқулар (плюс-минус) материалдық құндылықтардың шығыны келісім немесе есептік бағаларбойынша көрсетілген шоттарға ай сайын есептен шығарылды. Көлік-әзірлеу шығындарының немесе ауытқулардың (плюс-минус) проценті олардың ай басындағы қалдығы мен ай ішінде келіп түскендерінің сомасын материалдардың ай басындағы қалдығының және келісім (есептік) бағасы бойынша келіп түскен материалдардың сомасын бөліп, алынған нәтижені 100-ге көбейту жолымен анықталады. Есептен шығарылған пайыз бойынша көлік-әзірлеу шығындарын немесе ауытқуды (плюс-минус) тиісті шоттарға есептен шығарады. Материалдар түрлері немесе топтарының шығын көлемінде олар бойынша көлік-әзірлеу шығындарының немесе ауытқудың (плюс-минус) пайызын табу керек болса және жеткізушілермен тұрақты байланыс болған кезде бухгалтерлік есептің деректері бойынша өткен айлардағы пайызының қолданылуы мүмкін. Өндіріске есептен шығарылатын материалдық ресурстардың нақты өзіндік құнын №7 БЕС бойынша анықтау мынандай әдістердің біреуін қолдану жолымен жүзеге асырылуы мүмкін: 1. Орташа өлшемді құн 2. Қорларды алғашқы сатып алудың бағасы бойынша бағалау әдісі, ФИФО әдісі. 3. Қорларды соңғы сатып алудың бағасы бойынша бағалау әдісі, ЛИФО әдісі. 4. Арнайы бірегейлендіру. Орташа құн ай басында қолда бар материалдық құндылықтар мен ай ішінде келіп түскендердің құнын материалдық құндылықтардың бірлігінің санына бөлу жолымен есептеледі. ФИФО – бұл материалдық құндылықтарды олардың бастапқы құны бойынша бағалау әдісі. Мұндай әдісте мынадай қағида қолданылады: «Бірінші топтама – кіріске, бірінші болып – шығысқа» яғни материалдық құндылықтардың оларды сатып алу құны бойынша белгілі бір кезектілікпен бағалайды: алдымен бірінші сатып алынған топтаманың бағасы бойынша материалдарды шығындарға есептен шығарады, одан кейін – екіншісін, содан кейін – үшінсін және сөйтіп жұмсалған материалдардың жалпы саны біткенге дейін жалғасады. Бағалау тәртібі материалдарды жұмысаудың нақты кезектілігіне тәуелді емес. ЛИФО – бұл материалдық құндылықтарды «Соңғы топтама – кіріске, біріншісі – шығысқа» қағидасына орай ағымдағы бағалар бойынша бағалау әдісі. Материалдық құндылықтардың есебі соңғы сатып алудың құны бойынша, одан кейінгісі – алдыңғысы бойынша бағаланады және т.б. Арнайы жалпылама бірегейлендіру әдісі – бұл әдіс материалдық құндылықтардың топтамалық есебін ұйымдастыру мүмкін болған жағдайларда ғана қолданылады. Егер ай соңындағы қалдықта үшінші, бірінші немесе басқа топтың материалдық құндылықтарының белгілі бір саны болса, онда материалдық құндылықтардың шығысын да, қалдығын да анықтауға болады. 2006 жылғы қазан айындағы материалдық құндылықтардың қолда бары мен қозғалысы
1-әдіс. Орташа өлшемді құн әдісі. Материалдық құндылықтың бір бірлігінің орташа бағасы 333 000/2 850=116,84 теңгеге тең. Шығыс 2 150*116,84= 251 206 1.11.06 ж. қалдық 700 * 116,84 = 81788 теңгеге тең. 2-әдіс – ФИФО: Шығыс: 1200*100= 120000 300*110= 33 000 400*130= 52 000 250*140= 35000 2150 240000 Қалдық 450*140=63000 250*120=30000 700 3000 3-әдіс – ЛИФО: Шығыс: 250*120=30000 700*140=98000 400*130=52000 300*110=53000 500*100=50000 2150 263000 1.11.97 ж. қалдық 700*100=70000 теңгеге тең. 4-әдіс – Арнайы бірегейлендіру. Бірінші топтаманың 100 дана, төртінші топтаманың 220 дана қалдығы бар екендігі, 210 – бастапқы қалдық бар екендігі белгілі. 1.11.97 ж. қалдық мынаған тең: 210 дана*100=21000 100дана*100=10000 170дана*140=23800 220дана*120=26400 700
жүктеу/скачать 39.65 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|